Íslensk stjórnvöld hafa fallist á að breyta íslensku regluverki og tryggja að raforkufyrirtæki, sem nýta náttúruauðlindir í almannaeigu til orkuframleiðslu, greiði alltaf markaðsverð fyrir slík afnot. Stjórnvöld ætla einnit að fara yfir gildandi samninga með orkufyrirtækjunum til að tryggja að til framtíðar verði einnig greitt markaðsverð.
Þetta kemur fram í fréttatilkynningu frá ESA, eftirlitsstofnun EFTA, en aðgerðirnar sem íslensk stjórnvöld ætla að ráðast í byggja á tilmælum eftirlitsstofnunarinnar. ESA fór fram á það að farið yrði í gagngera endurskoðun á fyrirkomulagi þessara mála til að koma í veg fyrir ríkisaðstoð til orkufyrirtækja. Íslensk stjórnvöld brugðust við þessu með því að skipa starfshóp til að yfirfara gildandi löggjöf og leggja til þær breytingar sem nauðsynlegar eru. Þá ætlar starfshópurinn að móta skýra aðferðafræði um hvernig markaðsverð náttúruauðlinda verður ákveðið. Starfshópurinn ætlar auk þess að endurskoða alla samninga sem eru í gildi.
ESA hefur ákveðið að loka rannsókn sinni á ríkisaðstoð til orkufyrirtækja á Íslandi vegna þessara viðbragða, en ætlar engu að síður að fylgjast með framvindu mála á Íslandi.
„Þessar breytingar eru til að tryggja eðlilegt endurgjald fyrir nýtingu náttúruauðlinda í eigu almennings og þar með sanngjarna samkeppni á íslenskum raforkumarkaði,“ segir Helga Jónsdóttir, stjórnarmaður hjá ESA.
Nauðsynlegt til að tryggja samkeppni
ESA sagði í ákvörðun sinni í fyrra að ráðstafanirnar sem lagðar eru til séu nauðsynlegar til að tryggja megi sanngjarna og virka samkeppni á íslenska raforkumarkaðnum. ESA telur nauðsynlegt að til að tryggja samkeppni þurfi orkufyrirtæki að greiða markaðsverð fyrir nýtingu náttúruauðlinda. Íslensk stjórnvöld hafi hins vegar í fjölmörgum tilvikum veitt orkufyrirtækjum aðgang að náttúruauðlindum til að framleiða raforku úr vatnsafli eða jarðvarma án þess að nokkur löggjöf sé til um efni slíkra samninga. Það er hvorki skýr lagaskylda til að fara fram á greiðslu markaðsverðs né opinber mælikvarði á það hvernig ákvarða eigi endurgjald á Íslandi.
ESA vill að sett verði lög til að tryggja að öll tilfærsla náttúruauðlinda vegna raforkuframleiðslu fari fram á markaðsforsendum og að slík kvöð yrði bindandi fyrir bæði ríki og sveitarstjórnir.
„Setja þarf lög sem fela í sér að ávallt sé farið fram á greiðslu markaðsverðs þegar orkufyrirtækjum eru veitt réttindi til að nýta nátturauðlindir í almannaeigu. Til að ganga úr skugga um að aðilar njóti jafnræðis þurfa íslensk stjórnvöld auk þess að hafa skýra aðferðafræði um hvernig markaðsverð náttúruauðlinda verður ákvarðað,” sagði Sven Erik Svedman, forseti Eftirlitsstofnunar EFTA, í fréttatilkynningu frá stofnuninni.
