Stærsti hluti tollkvóta til að flytja inn svína- og alifuglakjöt fór til umsvifamikils innlends framleiðanda samkvæmt tilkynningu atvinnuvegaráðuneytisins. Kvótinn veitir heimild til að flytja inn viðkomandi kjöttegundir frá ríkum Evrópusambandsins á þessu ári. Mata ehf., sem er systurfyrirtæki Síldar og fisks og Matfugls, fær þannig í sinn hlut 61,8 prósent tollkvóta fyrir svínakjöt og 42,65 prósent af tollkvóta fyrir alifuglakjöt.
Fyrirtækjasamsteypan, sem ræktar bæði svín og kjúklinga til manneldis, nýtir innflutninginn að öllum líkindum þannig að kjötið er ýmist unnið áfram eða pakkað í neytendaumbúðir á þeirra vegum. Öll eru fyrirtæki í eigu Langasjávar hf., sem svo er að stærstum hluta í eigu Coldrock Investments á Möltu.
Ólafur Stephensen framkvæmdastjóri Félags atvinnurekenda segir að með kaupum Mata á öllum þessum tollkvóta sé verði til neytenda á bæði kjúklingi og svínakjöti ýtt upp. Mata sé í raun og veru í samkeppni við sjálfa sig og bjóði hátt verði fyrir innflutningskvótana sem gerir það að verum að aðrir þurfi að bjóða hátt til að eiga möguleika á þessum kvóta.
„Hitt er það að það er náttúrulega einhver tvískinnungur í því fólginn að einn stærsti svína- og fuglaframlieðandinn sé líka orðinn einn stærsti kaupandinn af kvóta því félagasamtökin hafa marglýst því yfir að þessi innflutningur sé hættulegur og óheilnæmur af heilbrigðisástæðum,“ segir Ólafur í samtali við Kjarnann og á þar við félög kjúklingabænda og svínabæna. Hann segir þær áhyggjur óþarfar, eins og stórkaup Mata á kvótanum sýni, en þetta kjöt er framleitt samkvæmt sömu heilbrigðisreglum og undir sama eða strangara heilbrigðiseftirliti og innlend framleiðsla.
Mata hefur oft á undanförnum árum fengið stærstan hluta svínakjötskvótans í sinn hlut; fékk til dæmis 90,9 prósent af honum árið 2012, 69,4 prósent árið 2016 og 59,5 prósent í fyrra. Í fyrra fékk Mata ennfremur 24 prósent alifuglakjötkvótans. Meðalverð fyrir kíló af svínakjötskvóta var í síðasta útboði 378 krónur á kíló, en hæsta boð 500 krónur á kíló. Meðalverðið á kíló af alifuglakjöti var 620 krónur, en hæsta boð 670 krónur.
„Þarna er komin enn ein ástæðan til þess að endurskoða þetta útboðs fyrirkomulag,“ segir Ólafur en í frétt á heimasíðu samtakanna frá því á miðvikudag kemur fram að útboðsgjaldið hafi hækkað um tugi og jafnvel hundruð prósenta á fjórum árum vegna sívaxandi eftispurnar eftir innlendri búvöru. Á sama tíma hefur álagning útboðsgjalds tvívegis verið dæmt ólögmæt og andstæð stjórnarskrá. Eftir dóm Hæstaréttar í janúar 2016 þurfti ríkið að endurgreiða innflytjendum um tvo milljarða króna vegna ólögmætrar álagningar útboðsgjalds. Í nóvember síðastliðnum féll síðan dómur í Héraðsdómi Reykjavíkur, þar sem útboðsgjaldið var aftur dæmt ólögmætt. Í vikunni bárust þær fregnir að ríkið hygðist ekki áfrýja þeim dómi.
Í frétt Félags atvinnurekenda segir Ólafur að þetta kerfi sé augljóslega komið að fótum fram, þar sem tollkvótum er úthlutað með uppboði til að vernda innlenda framleiðslu og dómstólar komast ítrekað að þeirri niðurstöðu að fyrirkomulagið sé ólöglegt og endurgreiða beri gjöldin. Hann segir þó allt útlit fyrir að þetta haldi áfram, tímabært sé að stjórnvöld hætti þessari vitleysu og beiti sér frekar fyrir sátt um skynsamlegt fyrirkomulag á innflutningi búvara.
