Úrskurð­ar­nefnd auð­linda- og umhverf­is­mál hefur fellt er úr gildi ákvörðun Mat­væla­stofn­unar frá 22. des­em­ber 2017 um að veita Fjarð­ar­lax ehf. rekstr­ar­leyfi fyrir 10.700 tonna árs­fram­leiðslu á laxi í opnum sjó­kvíum í Pat­reks­firði og Tálkna­firði.

Þetta kemur fram í vef nefnd­ar­innar í dag, en úrskurð­ur­inn hefur verið birt­ur. 

Þá hefur einnig verið felld úr úr gildi ákvörðun Mat­væla­stofn­unar frá 22. des­em­ber 2017 um að veita Arctic Sea Farm rekstr­ar­leyfi fyrir 6.800 tonna árs­fram­leiðslu á laxi í opnum sjó­kvíum í Pat­reks­firði og Tálkna­firði.

Málin sem komu inn á borð nefnd­ar­innar byggja á kæru sem saman stóðu að Nátt­úru­vernd­ar­sam­tök Íslands, nátt­úru­vernd­ar­sam­tökin Lax­inn lifi, Akur­holt ehf. og Geit­eyri ehf., eig­endur Haf­fjarð­arár í Hnappa­dal, Ari P. Wendel, eig­andi Kirkju­bóls í Arn­ar­firði og veiði­rétt­ar­hafi í Fífu­staða­dal, Víðir Hólm Guð­bjarts­son, eig­andi Grænu­hlíðar í Arn­ar­firði og veiði­rétt­ar­hafi í Bakka­dal, Fluga og net ehf., rekstr­ar­fé­lag Vatns­dalsár á Barða­strönd, Atli Árdal Ólafs­son, eig­andi hluta veiði­réttar í Hvanna­dalsá, Langa­dalsá og Þverá í inn­an­verðu Ísa­fjarð­ar­djúpi og Varp­land ehf., eig­andi hluta veiði­réttar í Langa­dalsá og Hvanna­dalsá, og veiði­fé­lag Laxár á Ásum.

Í úrskurð­ar­orð­unum segir meðal ann­ars, að mat á umhverf­is­á­hrifum í tengslum við fisk­eldið í opnum sjó­kvíum hafi ekki verið fram­kvæmt nægi­lega nákvæm­lega. 

„Það er ekki loku fyrir það skotið að ein­hverjir þeirra val­kosta sem kærendur hafa nefnt komi ekki til greina í skiln­ingi 8. og 9. gr. laga nr. 106/2000. Með hlið­sjón af þeim laga- og reglu­gerð­ar­á­kvæðum sem áður hafa verið rakin geta mis­mun­andi val­kostir t.d. falist í mis­mun­andi stað­setn­ingu, umfangi, til­hög­un, tækni­legri útfærslu o.s.frv. er afar ólík­legt að ekki finn­ist a.m.k. einn annar val­kostur sem hægt er að leggja fram til mats svo fram­ar­lega sem fram­kvæmd­ar­að­ili sinnir þeirri skyldu sinni að gera víð­tæka könnun á þeim kostum sem til greina geta kom­ið. Verður ekki við það unað í mati á umhverf­is­á­hrifum að ein­ungis séu metin umhverf­is­á­hrif eins val­kosts. Fer enda þá ekki fram sá nauð­syn­legi sam­an­burður umhverf­is­á­hrifa fleiri kosta sem lög­bundin krafa er gerð um, allt í þeim til­gangi að leyf­is­veit­andi geti tekið upp­lýsta afstöðu að fullrann­sök­uðu máli til þess að meta hvort eða með hvaða hætti hægt sé að leyfa fram­kvæmd þannig að skil­yrði laga séu upp­fyllt. Þar sem ekki hefur verið sýnt fram á í mati á umhverf­is­á­hrifum að eng­inn annar mögu­legur fram­kvæmd­ar­kostur hafi getað komið til greina í skiln­ingi 2. málsl. 1. mgr. 8. gr. og 4. málsl. 2. mgr. 9. gr. laga nr. 106/2000 verður að telja það veru­legan ágalla á mat­inu að engum öðrum kosti var lýst að öðru leyti en vísað væri til þess að núll­kostur hefði engin áhrif í för með sér.



Að teknu til­liti til nefnds ágalla og mark­miða þeirra sem að er stefnt með mati á umhverf­is­á­hrifum gat mats­skýrsla fram­kvæmd­ar­að­ila og álit Skipu­lags­stofn­unar á henni ekki verið lög­mætur grund­völlur fyrir ákvörðun um veit­ingu leyfa til fram­kvæmda, s.s. þess rekstr­ar­leyfis sem hér er deilt um. Bar Mat­væla­stofn­un, sem því stjórn­valdi sem hið kærða leyfi veitti, skylda til að tryggja að málið væri nægi­lega upp­lýst, sbr. 10. gr. stjórn­sýslu­laga, en í því felst að gæta að því að lög­bundið álit Skipu­lags­stofn­unar sé nægi­lega traustur grund­völlur leyf­is­veit­ing­ar. Hvílir og sú skylda á Mat­væla­stofnun skv. 4. mgr. 10. gr. laga nr. 71/2008 að gæta þess við útgáfu rekstr­ar­leyfis að full­nægt sé m.a. ákvæðum laga um mat á umhverf­is­á­hrif­um, eins og áður hefur komið fram.

Með hlið­sjón af fram­an­greindu verður að telja hina kærðu leyf­is­veit­ingu slíkum ann­mörkum háða að varði ógild­ingu rekstr­ar­leyf­is­ins.“

Í nefnd­inni sem úrskurðar eiga sæti Nanna Magna­dóttir for­stöðu­mað­ur, Ómar Stef­áns­son vara­for­mað­ur, Aðal­heiður Jóhanns­dóttir pró­fess­or, Ásgeir Magn­ús­son dóm­stjóri og Geir Odds­son umhverf­is- og auð­linda­fræð­ing­ur.