Árleg her­ferð Am­nesty International, lýstu upp myrkrið, byrj­aði í gær en til­gangur her­ferð­ar­innar er að vekja athygli á und­ir­skrifta­her­ferð Am­nesty International Bréf til bjargar lífi sem í ár er helguð tíu bar­áttu­konum sem sæta grófum mann­rétt­inda­brot­um.

Lýstu upp myrkrið er stærsta gagn­virka ljósainn­setn­ing á Íslandi. Hún fer fram fyrir framan Hall­gríms­kirkju frá 30. nóv­em­ber til 2. des­em­ber. Hug­myndin er sú að gestir geti lýst upp myrkrið sem mann­rétt­inda­brotin eru og tekið þátt í ljósainn­set­ing­unni með því að skrifa undir málin á spjald­tölvu fyrir framan kirkj­una.

Í ár er her­ferðin til­einkuð bar­áttu tíu hug­rakkra kvenna, all­staðar að úr heim­in­um,  sem hætta lífi sínu í þágu betra heims. Kon­urnar tíu eru frá­ Bras­il­íu, Egypta­landi, Ind­land­i, Marokkó, Ken­íu, Suð­ur­-Afr­íku, Íran, Kirgistan, Venes­ú­ela og Úkra­ínu. Þær berj­ast allar fyrir betra sam­fé­lagi á mis­mun­andi hátt í sínu heima­landi, meðal þeirra bar­áttu­mála sem þær berj­ast fyrir eru rétt­indi hinsegin fólks, jafn­rétti kynj­anna, gegn dauða­refs­ingum ásamt fleiru.

Hund­ruðir dæmd í fang­elsi fyrir frið­sæl mót­mæli 

Á meðal þess­ara kvenna bar­áttu­kon­an Nawal Bena­issa en hún­ er 36 ára, fjög­urra barna móðir frá Marokkó. Í heima­landi sínu berst hún fyrir bættum mann­rétt­indum en í hér­að­inu hennar í Marokkó, búa í­bú­ar við mis­rétti, spill­ingu og van­rækslu af hendi marokkóskra stjórn­valda. Nawal hefur verið ein þeirra sem leitt hefur mót­mælin þar í landi en í byrjun árs hlaut hún tíu mán­aða skil­orðs­bundin dóm fyrir að hvetja til lög­brota á sam­fé­lags­miðl­um.

Síð­ustu ár hefur verið róstu­samt í Rif hér­aði, hér­að­inu hennar Nawal. Ber­bar eru þar í miklum meiri­hluta en þeir telja ­sig ekki sitja við sama borð og aðra lands­menn. Mót­mælin hófust í októ­ber 2016, í hafn­ar­borg­inni al-Hoceima eftir að íbúi var drep­inn af rusla­bíl stjórn­valda. Mót­mælin brut­ust hratt út um hér­aðið og síðan landið allt en upp úr þessum jarð­vegi spratt ný, póli­tísk hreyf­ing sem kall­ast Al-Hirak al-s­haabi. 

Hirak hreyf­ingin hefur náð miklum vin­sældum und­an­farin tvö ár í Marokkó en hreyf­ingin berst fyrir upp­bygg­ingu atvinnu­lífs, þróun inn­viða og upp­ræt­ingu spill­ingar í Rif hér­að­inu og mót­mælir spill­ingu stjórn­valda. Í Rif hér­að­inu er atvinnu­leysi yfir 65 pró­sent og mikil þörf á upp­bygg­ingu í heil­brigð­is- og mennta­mál­u­m.­Yfir sum­arið 2017 brut­ust út fjöldi mót­mæla sem stjórn­völd reyndu að banna trekk í trekk. Í yfir­lýs­ingu Am­nesty um málið segir að lög­reglan hafi beitt mót­mæl­endum ofbeldi og að yfir sum­arið hafi stjórn­völd hand­tekið yfir 400 mót­mæl­end­ur, þar á meðal börn. Fjöl­miðla­mað­ur, fyrrum leið­togi og fjöldi ann­arra mót­mæl­enda hafa verið dæmd án rétt­látr­ar­ ­máls­með­ferð­ar. Mann­rétt­inda­sam­tök um allan heim hafa gagn­rýnt stjórn­völd í Marokk­ó ­fyrir að leyfa ekki frið­sæl mót­mæli.

Bar­átta fyrir betra fram­tíð

Nawal er ein þeirra sem gegn­ir ­for­ystu innan Hirak hreyf­ing­ar­innar og sem leið­togi hennar hefur hún staðið fyrir frið­sam­legum mót­mælum og gagn­rýnt stjórn­völd á sam­fé­lags­miðl­u­m. Nawal hefur vakið mikil athygli fyrir bar­áttu sína innan hreyf­ing­ar­innar og Face­book-­síðan hennar er með yfir 80.000 fylgj­end­ur.

„Ég fædd­ist og var alin upp í Rif, svæði þar sem van­ræksla af hálfu stjórn­valda, mis­rétti og spill­ing ræður ríkj­um. Ég tek þátt í frið­sælum mót­mælum af því ég krefst að rétt­inda mín séu virt og stjórn­völd virði rétt­indi íbúa Rifs hér­aðs­ins til heil­brigð­is­þjón­ustu, menntun og vinn­u.“ seg­ir Nawal á Face­book-­síðu sinn­i. 

Sam­kvæmt yfir­lýs­ingu Am­nesty hafa stjórn­völd þar í landi reynt að þagga ­niður í Nawal en hún hefur verið hand­tekin fjórum sinnum á fjög­urra mán­aða tíma­bili. Þar sem hún var meðal ann­ars haldin í varð­haldi og krafin um að loka Face­book- síðu sinni. Á sama tíma hafa örygg­is­sveitir í Marokkó hand­­tekið hund­ruð  mót­mæl­enda fyrir það eitt að tjá stuðn­ing sinn við hreyf­­ing­una á Face­book.

Í febr­úar 2018 hlaut Nawal ­tíu mán­aða skil­orðs­bund­inn dóm og sekt fyrir að „hvetja til lög­brota“ á sam­fé­lags­miðl­um. Yfir sum­arið 2017 hafði hún hvatt íbúa hér­aðs­ins til að mæta á mót­mælin og gagrýnt stjórn­völd fyrir ósann­gjarna með­ferð þeirra á mót­mæl­end­um. Nawal hefur áfrýjað dómnum og flúið til ann­arrar borgar í Marokko til kom­ast hjá stöð­ugu eft­ir­liti en sam­kvæmt Am­nesty halda árásar á hendur henni af hálfu stjórn­valda áfram.

„Að taka þátt í frið­sælum mót­mælum og krefj­ast grunn­mann­rétt­inda er ekki glæp­ur“ segir í yfir­lýs­ingu Amnesty um mál Nawalu. Í yfir­lýs­ing­unni segir einnig að dóm­ur Nawal Bena­issa sé hluti af stór­felldri her­ferð ­stjórn­valda gegn Hirak hreyf­ing­unni og leið­togum henn­ar. Nawal óskar þess að vera frjáls til að heyja bar­áttu sína fyrir betri fram­tíð fyrir sig og börnin sín en með bréfi til bjarg­ar Nawal ­getur þú krafið for­sæt­is­ráð­herra Marokk­ó um að koma í veg fyr­ir­ frekari árásir af hálfu stjórn­valda á Nawal.

Á heima­síðu Ís­lands­deild­ar­ Am­nesty er hægt að lesa um öll tíu mis­mun­andi bar­áttu­mál kvenn­anna og hægt er skrifa undir bréf.