Á síðustu átta árum hefur kaupverð hækkað mun meira en leiguverð á höfuðborgarsvæðinu. Leiguverð 2ja herbergja íbúða hefur hækkað um 75 prósent frá árinu 2011 sé litið til ársmeðaltala. Á sama tíma hefur kaupverð lítilla íbúða hækkað á sama svæði um 106 prósent. Þrátt fyrir það er þó enn óhagstæðara að leigja, samkvæmt hagfræðideild Landsbankans.
Hlutfallið á milli leiguverðs og kaupverðs er stundum notað sem vísbending um hvort sé hagstæðara að leigja húsnæði eða kaupa það. Sé þessi aðferð viðhöfð við leigu á 2ja herbergja íbúð í Reykjavík og kaup á svipaðri íbúð á tímabilinu 2011 til 2018 er niðurstaðan að leiga á íbúð hefur verið mun óhagstæðari kostur.
Leiguverð hækkað mun minna
Leiguverð hefur hækkað um 9 prósent á síðustu 12 mánuðum á sama tíma og kaupverð fjölbýlis á höfuðborgarsvæðinu hækkaði um 4,8 prósent, sem er í fyrsta sinn frá 2011 sem leiguverð hækkar meira en íbúðaverð. Frá upphafi árs 2011 fram til janúar 2019 hefur leiguverð 2ja herbergja íbúða hækkað um 85 prósent, en töluverðar sveiflur eru innan hvers árs. Sé litið á breytingu milli ársmeðaltala 2011 og 2018 hefur leiguverð þessara íbúða hækkað um 75 prósent. Á sama tíma hefur kaupverð lítilla íbúða, 40 til 70 fermetrar, á sama svæði hækkað um 106 prósent. Leiguverð og kaupverð fylgdust að árin 2011 og 2012, en síðan hefur kaupverðið hækkaði meira á hverju ári fyrir þessa tegund íbúða.
Hagstæðara að kaupa en að leigja á síðustu árum
Hlutfallið á milli leiguverðs og kaupverðs er stundum notað sem gróf vísbending um hvort hagstæðara sé að leigja húsnæði en að kaupa það. Þá er kostnaði við 12 mánaða leigu íbúðar á fermetra deilt upp í kaupverð samskonar íbúðar á fermetra. Í greiningu Landsbankans segir að hér sé að sjálfsögðu ekki um nákvæm vísindi að ræða, en reglan er sú að ef niðurstaðan er 15 eða lægri sé yfirleitt hagstæðara að kaupa. Sé niðurstaðan á bilinu 16 til 20 fylgir meiri áhætta kaupum. Sé niðurstaðan komin yfir 20 er talið mun hagstæðara að leigja en kaupa.
Sé þessi aðferð notuð til bera saman leigu á 2ja herbergja íbúð í Reykjavík og kaup á svipaðri íbúð á tímabilinu er niðurstaðan sú að leiga íbúðar hefur verið mun óhagstæðari kostur á síðustu átta árum. Í upphafi tímabilsins, árið 2011, var hlutfallið rúmlega 13 en var svo komið upp í tæplega 16 á síðasta ári. Niðurstað Landsbankans er því sú að kaup hafi verið hagstæðari á þessu tímabil en þó tiltölulega óhagstæðari seinni hluta tímabilsins.
Næstum sama ávöxtun hjá einstaklingum og fyrirtækjum
Í greiningunni er einnig hin hliðin á leigumarkaðinum skoðuð eða afkoman af starfseminni hjá þeim sem leigja út. Leigumarkaðurinn hér landi gerbreyttist með innkomu leigufyrirtækja á síðustu árum, en því hefur verið haldað fram að það hafi stuðlað að meiri hækkun leiguverðs en ella.
Þjóðskrá gefur árlega út tölur um ávöxtun húsaleigu þar sem hægt er að greina á milli þess hvort leigusali sé fyrirtæki eða einstaklingur. Sé litið á ávöxtun af útleigu 2ja herbergja íbúða í vesturhluta Reykjavíkur má sjá að hún hefur næstum verið sú sama hjá einstaklingum og fyrirtækjum frá 2011 til ársins 2018. Þó hefur ávöxtun fyrirtækjanna verið eilítið hærri síðustu 3 ár eftir að hafa verið lægri næstu þrjú ár þar á undan. Meðalávöxtun einstaklinga af útleigu var 6,8 prósent á öllu tímabilinu og 6,9 prósent hjá fyrirtækjunum. Meðalverðbólga á þessu tímabili var 2,9 prósent sem þýðir að raunávöxtun af starfseminni hafi verið í kringum 4 prósent. Tekið er þó fram að arðsemi af því að eiga og leigja út leiguhúsnæði einskorðast ekki einungis við leigutekjur heldur einnig hækkun á fasteignaverði. Fasteignaverð hefur haft tilhneigingu til að hækka umfram verðbólgu sé litið yfir lengri tíma
Í greiningu hagfræðideildarinnar kemur fram að þessar ávöxtunartölur eru ákveðin einföldun þar sem það eigi eftir að taka tillit til margra kostnaðarliða. Það er því ekki talið að ávöxtun við útleigu á húsnæði sé meiri en í annarri atvinnustarfsemi hér á landi.
