Jón Ólafsson, heimspekingur og prófessor við Háskóla Íslands sem var formaður starfshóps forsætisráðherra um eflingu trausts á stjórnmálum, segir fyrstu niðurstöðu siðanefndar vekja upp ótal spurningar. Í samtali við Fréttablaðið segir Jón að siðanefnd hafi túlkað orð Þórhildar Sunnu Ævarsdóttur, þingflokksformanns Pírata með einstrengingslegum hætti og að erfitt sé að fylgja röksemdarfærslu nefndarinnar.
Ekki í samræmi við siðareglur Alþingis
Greint var frá því í gær að siðanefnd Alþingis komst að þeirri niðurstöðu að ummæli Þórhildar Sunnu um akstursgreiðslur þingsins til Ásmundar Friðrikssonar, þingmanns Sjálfstæðisflokksins, hafi ekki verið í samræmi við siðareglur fyrir alþingismenn.
Ásmundur óskaði eftir því við forsætisnefnd þann 10. janúar síðastliðinn að tekið væri til skoðunar hvort þingmenn Pírata Björn Leví Gunnarsson og Þórhildur Sunna Ævarsdóttir hefðu með ummælum sínum á opinberum vettvangi um endurgreiðslur þingsins á aksturskostnaði Ásmundar brotið í bága við siðareglurnar.
Niðurstaða siðanefndar liggur nú fyrir en nefndin telur að ummæli Þórhildar Sunnu frá 25. febrúar 2018 séu ekki í samræmi siðareglur fyrir alþingismenn. Nefndin komst hins vegar að þeirri niðurstöðu að ummæli Björns Levís hafi ekki brotið í bága við siðareglurnar.
Orðalag túlkað einstrengingslega
Ummælin sem Þórhildur Sunna lét falla í Silfrinu á RÚV þann 25. febrúar 2018 og hljóða þau svo: „Við sjáum það að ráðherrar þjóðarinnar eru aldrei látnir sæta afleiðingum, þingmenn þjóðarinnar eru aldrei látnir sæta afleiðingum. Nú er uppi rökstuddur grunur um það að Ásmundur Friðriksson hafi dregið að sér fé, almannafé, og við erum ekki að sjá viðbrögð þess efnis að það sé verið að segja á fót rannsókn á þessum efnum.“
Í stöðuuppfærslu á Facebook segir Jón Ólafsson að siðanefndin hafi túlkað orð Þórhildar Sunnu með einstrengingslegum hætt. Hann segir að gallinn við siðanefndir sé að þeim hættir til að líta „þröngt og einstrengingslega“ á orðalag, merkingu eða aðra þætti í úrskurðum sínum, sem virðist síðan leyfa skýra niðurstöðu.
„Siðanefnd Alþingis kýs (í máli Ásmundar Friðrikssonar) að skilja orðin „rökstuddur grunur“ svo, að þau hljóti að hafa þá tilteknu lögfræðilegu merkingu, að minnsta kosti í meðförum Alþingismanns, að með þeim fullyrði hann/hún tilvist áþreifanlegra upplýsinga eða gagna um það sem grunurinn beinist að,“ segir Jón.
Hann segir hins vegar að lögfræðileg merking þessa orðasambands trompi alls ekki hversdagslega merkingu orðanna rök og grunur í pólitískum umræðum. „Þess vegna er engin knýjandi ástæða fyrir siðanefndina að halda því fram að þingmaður sem notar þessi orð sé að fullyrða annað eða meira en að margvísleg rök séu fyrir því að gruna eitthvað.“
Jón segir siðanefndina ekki vera þá fyrstu til að falla í gryfju „absolútisma“ þar sem því er haldið fram að einhver tiltekin merking orða hljóti að hafa forgang fram yfir aðra merkingu. „En fall hennar vekur vissulega spurningar um hvort það er heppilegt að fylgja siðferðilegum viðmiðum þingmanna eftir með úrskurðarnefnd,“ segir Jón að lokum.
Torskilinn munur á afstöðu
Jón segir jafnframt í samtali við Fréttablaðið í dag að munur á afstöðu siðanefndarinnar til ummæla Björns Levís og Þórhildar Sunnu sé torskilinn. Siðanefnd komst að þeirri niðurstöðu að ummæli Þórhildar Sunnu frá 25. febrúar 2018 séu ekki í samræmi við a- og c-lið 1. mrg. 5. gr. og 7 gr. siðareglna fyrir alþingismenn. Í þeim segir að alþingismenn skuli sem þjóðkjörnir fulltrúar rækja störf sín af ábyrgð, heilindum og heiðarleika, ekki kasta rýrð á Alþingi eða skaða ímynd þess með framkomu sinni. Þingmenn skuli í öllu hátterni sínu sýna Alþingi, stöðu þess og störfum virðingu.
Siðanefnd komst hins vegar að þeirri niðurstöðu að Björn Leví Gunnarson hafi haldið sig innan þess svigrúm sem þingmenn hafa til að leggja fram gagnrýni hver á annan „sem oft kann að vera hörð og óvægin“.
„Þessi niðurstaða vekur ótal spurningar. Það út af fyrir sig er ótrúverðugt,“ segir Jón í samtali við Fréttablaðið.
