Norsku hagsmunasamtökin Nei til EU hafa sent fjölmiðlum bréf þar sem fjallað er um þriðja orkupakkann. Í því segir meðal annars að þau hafi fylgst vel með beina streyminu frá Alþingi, uppfull af áhuga, og að frábært væri ef það tækist að fá ákvörðun í málinu frestað. Undir bréfið skrifa þau Morten Harper, rannsóknar- og fræðslustjóri Nei til EU, og Kathrine Kleveland, formaður Nei til EU.
Miklar umræður hafa skapast í kringum innleiðingu þriðja orkupakka Evrópusambandsins, sem lýtur að sameiginlegum orkumarkaði innan Evrópska efnahagssvæðisins. Þingmenn Miðflokksins hafa talað í yfir 100 klukkustundir á Alþingi um málið og hefur Steingrímur J. Sigfússon, forseti Alþingis, skorað á þingmenn að hætta málþófi um málið. Hann tilkynnti jafnframt í fyrradag að starfsáætlun þingsins hefði verið felld úr gildi.
Á vefsíðu fyrrnefndra samtaka kemur fram að þau séu þverpólitísk samtök og á móti rasisma. Þau berjist fyrir norsku fullveldi og sjálfstæði frá Evrópusambandinu.
Telja framgöngu Guðlaugs Þórs vafasama
Þá er afstaða og framganga utanríkisráðherra, Guðlaugs Þórs Þórðarsonar, talin vera mjög vafasöm. „Það sæmir ekki utanríkisráðherra að tala um stóra flokka og samtök í vinalandi á þennan hátt. Miðflokkurinn er nú samkvæmt skoðanakönnunum þriðji stærsti flokkurinn í Noregi og er hann sá flokkur sem náð hefur hvað mestu fylgi á undanförnum árum.“
Þau segjast vita að norska ríkisstjórnin hafi beitt íslensku ríkisstjórnina miklum þrýstingi. Utanríkisráðherra Noregs, Ine Marie Eriksen Søreide, og forsætisráðherra Noregs, Erna Solberg, hafi báðar gengið hart fram í málinu. Þau í Nei til EU spyrja hvort málflutningur utanríkisráðherra Íslands endurspegli þrýstinginn frá norsku ríkisstjórninni.
„Norski Hægri flokkurinn er best þekktur fyrir einlægan áhuga sinn á ESB-aðild. Flokksmenn hans eiga enga þá ósk heitari en að að tengja Noreg, eins mikið og hægt er, við ESB – sem með innleiðingu þriðja orkupakka ESB, innlimar Noreg (og Ísland) í orkusamband ESB. Með því að færa fullveldi Noregs í málum eins og fjármálaeftirliti og núna orkumálum til ESB, vonast Hægri flokkurinn sjálfsagt til að gera EES-samkomulagið eins líkt ESB-aðild og mögulegt er. Er þetta sú þróun sem utanríkisráðherra Íslands styður?“ er spurt.
Segja að ekki sé búið að samþykkja eða staðfesta norsku fyrirvarana hjá ESB
Þau telja að það að hafna þriðja orkupakka ESB sé ekki það sama og að segja upp EES-samningnum. Þvert á móti sé það tækifæri til að nota það svigrúm til samninga sem samrýmist ákvæðum EES-samningsins, sem sé það sem öll umræðan snúist um. Réttur til að setja fyrirvara sé lögskipaður réttur EFTA-landanna.
„Guðlaugur Þór Þórðarson, utanríkisráðherra, heldur því fram, að ekkert bendi til þess að norsku fyrirvararnir standist ekki. Það er alrangt. Við höfum áður bent á að þegar hefur meiri hluti fyrirvaranna verið afskrifaðir og þeir dæmdir ónothæfir og hinir eru í algjörri óvissu og uppnámi,“ segir í bréfinu.
Jafnframt segir að ekki sé búið að samþykkja eða staðfesta, á nokkurn hátt, einn einasta af hinum norsku fyrirvörum hjá ESB.
Gæti þýtt þörf fyrir endurskoðun á norskum réttarheimildum
Nýverið hafi þau fengið að vita að ESA hafi hafið málssókn gegn Noregi vegna þeirrar aðferðar sem Noregur beitir við úthlutun vatnsorkuleyfa. ESA hafi þegar hafið málsókn gegn Íslandi vegna þessa.
„Hér er formlegi lagagrundvöllur fyrir þjónustutilskipun ESB. Þetta gæti þýtt þörf fyrir endurskoðun á norskum réttarheimildum, sem myndu tryggja opinbert eignarhald á auðlindinni. Þetta þýðir einnig að fyrirvarar 1 og 2, um þjóðleg yfirráð og opinbert eignarhald, er brot á ákvæðum EES-samningsins.“
Deilur um raforkutengingar
Þau fjalla áfram um Guðlaugur Þór í bréfinu. „Guðlaugur Þór Þórðarson, utanríkisráðherra, vísar einnig í málflutningi sínum til þess að norsk stjórnvöld hafi bæði hvatt til og samþykkt utanríkisviðskipti í orkumálum. Það er í sjálfu sér laukrétt. Um er að ræða sæstrengi sem samið var um fyrir tilkomu þriðja orkupakka ESB og fyrir tilkomu ACER.“
Þá er bent á að nú séu uppi miklar deilur um það hvort æskilegt sé fyrir Noreg að stofna til nýrra raforkutenginga. Í raun standi deilan eins og kunnugt sé um NorthConnect-strenginn frá Noregi til Skotlands. Þetta mál hafi valdið hörðum deilum milli norsku stjórnmálaflokkanna en einnig meðal samtaka atvinnulífsins. Helstu rök Nei til EU gegn þessum sæstreng séu þau að innleiðing þriðja orkupakka ESB í Noregi og stofnun ACER skapi verulega óvissu um hvort ákvörðun um nýjan streng verði í Noregi tekin á þjóðréttanlegum forsendum, af fullvalda ríki, eða ekki. „Þessa þjóðréttarlegu óvissu viljum við ekki varpa yfir norskt samfélag. Þess vegna er eina trygga leiðin að hafna innleiðingu þriðja orkupakka ESB í norsk lög,“ segir að lokum í bréfinu.
