Vatna­jök­uls­þjóð­garður er kom­inn á heimsminja­skrá Menn­ing­ar­mála­stofn­unar Sam­ein­uðu þjóð­anna (UNESCO). Ákvörðun þess efnis var tekin á fundi heimsminja­nefndar UNESCO í Bakú í Aserbaídsjan í dag á grund­velli þess að þjóð­garð­ur­inn hafi að geyma ein­stakar nátt­úru­minjar, að því er segir í yfir­lýs­ingu frá stjórn­völd­um. Þar með er stað­fest að nátt­úra þjóð­garðs­ins og friðlands­ins í Lónsör­æfum telj­ist hafa ein­stakt gildi fyrir mann­kyn­ið. 

Svæðið er ein­stakt á heims­vísu vegna sköp­un­ar­krafta nátt­úr­unn­ar, sam­spils elds og íss og þeirrar jarð­fræði­legu fjöl­breytni sem af því leiðir og er sýni­leg á yfir­borði þjóð­garðs­ins. Land­svæðið sem um ræðir er afar stórt og um 12 pró­sent Íslands eru þannig komin á heimsminja­skrá UNESCO sem ein­stakar nátt­úru­minj­ar. 

„Þetta er dýr­mætt skref fyrir okk­ur Íslend­inga sem án efa verður lyfti­stöng fyrir svæðið og orð­spor þess. Við berum ábyrgð á þessu stór­brotna landi, ekki aðeins fyrir okkur sjálf – heldur heim­inn og fram­tíð­ina. Ég fagna þessum mik­il­væga áfanga og þakka þeim fjöl­mörgu sem unnið hafa ötul­lega að þessu mark­miði und­an­farin ár,“ segir Lilja Alfreðs­dóttir í til­kynn­ing­u. 

Guð­mundur Ingi Guð­brands­son, umhverf­is- og auð­linda­ráð­herra, fagnar þessu einnig og segir nátt­úr­una stór­brotna. „Nátt­úra svæð­is­ins sem nú fer inn á heimsminja­skrána er stór­brotin – með ævin­týra­legum hraun­mynd­un­um, svörtum sönd­um, fágætum gróð­ur­vinj­um, víð­ernum sem eiga sér fáa líka, minjum um stór­kost­leg ham­fara­hlaup og jöklum sem geyma ótrú­lega sögu og end­ur­spegla um leið lofts­lags­vána. Afar óvenju­legt er að svo stór hluti lands sé á heimsminja­skrá UNESCO. Þetta er sann­ar­lega gleði­dag­ur.“

Til­laga rík­is­stjórn­ar­innar um að Vatna­jök­uls­þjóð­garði yrði bætt á heimsminja­skrána var afhent skrif­stofu heimsminja­samn­ings­ins í París í lok jan­úar 2018. Frá þeim tíma hefur til­lagan verið til gaum­gæfi­legrar skoð­unar og úttektar hjá Alþjóð­legu nátt­úru­vernd­ar­sam­tök­un­um IUCN sem eru heimsminja­nefnd­inni til aðstoðar við að meta heimsminja­gildi, upp­runa­leika, heil­leika og vernd­ar­stöðu staða sem til­nefndir eru á skrána vegna nátt­úru­far­s. 

Auk þess að vera við­ur­kenn­ing á ein­stakri nátt­úru Vatna­jök­uls­þjóð­garðs á heims­vísu er ákvörð­un heimsminja­nefnd­ar­innar við­ur­kenn­ing á þeirri ákvörðun íslenskra stjórn­valda að stofna þennan víð­feðma þjóð­garð og mik­il­vægur stuðn­ingur við verndun og stjórnun svæð­is­ins.

Heimsminja­samn­ingur Menn­ing­ar­mála­stofn­unar Sam­ein­uðu þjóð­anna (UNESCO) um verndun menn­ing­ar- og nátt­úru­arf­leifðar heims­ins grund­vall­ast á þeirri for­sendu að ákveðnir staðir á jörð­inni hafi sér­stakt alþjóð­legt gildi og eigi sem slíkir að til­heyra sam­eig­in­­legri arf­leifð mann­kyns­ins. Með samn­ingnum við­ur­kenndu ríki nauð­syn vernd­unar þar sem það er talið skaða arf­leifð allra þjóða heims ef ein­hver hluti hinnar menn­ing­ar­legu eða nátt­úru­legu arf­leifðar spillist eða hverf­ur.  Ís­land á þegar tvo staði á heimsminja­skránni, Þing­velli (2004) og Surtsey (2008).