Loftslagsbreytingar auka landeyðingu með meiri ákafa í úrkomu og flóðum, tíðari og umfangsmeiri þurrkum, meira álagi vegna hita, vinds og ölduróts auk hærri sjávarstöðu. Samhliða áhrifum loftslagsbreytinga eykst landnotkun hratt og hafa loftslagsbreytingar nú þegar áhrif á fæðuöryggi. Hlýnun á heimskautasvæðum mun hraða bráðnun sífrera og raska enn frekar norðlægum skógum, bæði vegna meiri þurrka og skógarelda auk skordýraplága og gróðursjúkdóma.
Þetta kemur fram í nýrri skýrslu á vegum IPCC, milliríkjanefndar um loftslagsbreytingar, sem kom út í dag.
Í henni er greint frá því að loftslagsbreytingar auki landeyðingu með meiri ákafa í úrkomu og flóðum, tíðari og umfangsmeiri þurrkum, meira álagi vegna hita, vinds og ölduróts auk hærri sjávarstöðu. Frá því síðla á 19. öld hafi hlýnun yfir íslausu landi að jafnaði verið 1,41 gráður, sem er mun meira en 0,87 gráðu hnattræn hlýnun á sama tíma.
Hlýnunin hefur hliðrað loftslagsvæðum, og gert sum búsvæðabelti útsettari fyrir breytileika í veðri og veðurfari. Samhliða áhrifum loftslagsbreytinga eykst landnotkun hratt. Síðan 1961 hafa 5,3 milljón ferkílómetrar lands verið lagðir undir landbúnað, álíka og um tveir þriðju af flatarmáli Ástralíu og hefur landnotkun aldrei aukist hraðar í sögu mannkyns, samkvæmt skýrslunni. Að jafnaði verða 72 prósent af íslausu landi fyrir áhrifum af mannavöldum
Losun metans frá búpeningi hefur aukist nærri tvöfalt síðan 1961
Aukin matvælaeftirspurn hefur leitt hratt til ákafari landnýtingar. Samfara fólksfjölgun og neyslubreytingum hefur framleiðsla á jurtatrefjum, matvælum og viði verið drifkraftur breytinga á landnotkun. Notkun ólífræns áburðar hefur nífaldast frá 1961 og notkun áveituvatns tvöfaldast. Breytingar á landnotkun hafa stuðlað að landeyðingu og eyðimerkurmyndun. Útbreiðsla votlendis hefur minnkað um 70 prósent frá 1970 og fjöldi íbúa þurrkasvæða hefur aukist um næstum 300 prósent frá 1961.
Um 24 prósent af heildarlosun gróðurhúsalofttegunda, á árunum 2003 til 2012, er vegna landnotkunar. Losun metans frá jórtrandi búpeningi hefur aukist nærri tvöfalt síðan 1961 og N2O losun vegna áburðarnotkunar meira en tvöfaldast. Losun CO2 vegna breytinga á landnotkun, aðallega skógareyðingar, dróst saman snemma á 7. áratugnum en hefur verið stöðug og mikil síðan.
Hlýnun jarðar hliðrar loftslagssvæðum
Á síðustu þremur áratugum hefur aukin ljóstillífun leitt til grænkunar gróðurs á hnattræna vísu. Þetta má rekja til samþættra áhrifa breyttrar landnýtingar, til að mynda áveitna, skógarnýtingar, auk breytinga á umhverfisþáttum s.s. lengri vaxtartíma, aukinni upptöku CO2 og niturs. Líkanreikningar rekja aukna grænkun á heimskautasvæðum til áburðaráhrifa CO2 og lengri vaxtartíma en minni grænkun og ljóstillífun á öðrum breiddargráðum til aukningar á þurrkum og hitabylgjum. Aukin styrkur CO2 hefur aukið vatnsnýtni plantna og framleiðni gróðurs á þurrum svæðum. Heildaráhrifin ráðast hinsvegar af næringarefnum í jarðvegi og vatnsframboði.
Hlýnunin hefur gert sum búsvæðabelti útsettari fyrir breytileika í veðri og veðurfari, það með talið aftakaatburðum, sem liggja utan þess sem þau ráða við. Í heildina hliðrast loftslagsvæði til pólsvæða á miðlægum breiddargráðum og ofar í hálendi. Líklegt er að þessi hliðrun haldi áfram meðan hlýnun jarðar stöðvast ekki. Í hitabeltinu mun hlýnunin leiða til nýrra og heitari loftslagssvæða.
Loftslagsbreytingar auka landeyðingu en afleiðingar mótast einnig af nýtingu lands. Strandrofs gætir á nýjum svæðum vegna breytinga á nýtingu strandsvæða og áhrifum loftslagsbreytinga svo sem hækkandi sjávarstöðu og breytinga í gangi lægða. Þá hefur útbreiðsla sífrera dregist saman. Hlýnun á heimskautasvæðum mun hraða bráðnun sífrera og raska enn frekar norðlægum skógum, bæði vegna meiri þurrka og skógarelda auk skordýraplága og gróðursjúkdóma.
Loftslagsbreytingar ógna fæðuöryggi
Vegna hærra hitastigs, úrkomubreytinga og aukinnar tíðni sumra aftakaatburða ógna loftslagsbreytingar fæðuöryggi. Hlýnun hefur aukið framleiðni landbúnaðarvara á hærri breiddargráðum, m.a. á maís, hveiti, sykurrófum og bómull, en dregið úr framleiðslu á lægri breiddargráðum, meðal annars á byggi, maís og hveiti. Meðal áhrifa á beitarlönd eru hnignun haga, hægari vöxtur, minni framleiðni og viðkoma beitardýra, aukin tíðni plága og sjúkdóma og tap á líffræðilegum fjölbreytileika.
Á þurrum svæðum, sérstaklega í Afríku og hálendum svæðum í Asíu og Suður-Ameríku telja frumbyggjar og innfæddir að loftslagsbreytingar hafi nú þegar áhrif á fæðuöryggi.
