Alls námu inn­stæður í við­skipta­bönkum og spari­sjóðum á Íslandi 1.707 millj­örðum króna um síð­ustu ára­mót. Af þeim voru 1.424 millj­arðar króna tryggðar af Trygg­inga­sjóði inn­stæðu­eig­enda og fjár­festa (TIF), eða 83 pró­sent allra inn­stæðn­a. 

Þetta kemur fram í svari Bjarna Bene­dikts­son­ar, fjár­mála- og efna­hags­ráð­herra, við fyr­ir­spurn Ólafs Ísleifs­sonar, þing­manns Mið­flokks­ins, um inn­stæðu­trygg­ing­ar. 

Í sjóðnum voru 38 millj­arðar króna í lok árs 2018, sem þýðir að til­tækt eigið fé hans var ein­ungis 2,2 pró­sent af öllum inn­stæð­u­m. 

Gat ekki staðið undir Ices­a­ve-greiðslum

TIF er sjálfs­eign­ar­stofnun sem bankar og spari­sjóðir greiða til og lýtur eft­ir­liti Fjár­mála­eft­ir­lits­ins. Til­gangur sjóðs­ins er að greiða inn­stæðu­eig­endum út inn­stæður sínar ef bankar eða spari­sjóðir sem hafa tekið við þeim geta það ekki. Á þetta reyndi umtals­vert í banka­hrun­inu, sér­stak­lega í tengslum við Ices­a­ve-­reikn­inga Lands­bank­ans. 

Þá átti TIF ekki fyrir lág­marks­trygg­inga­vernd þeirra sem höfðu treyst Lands­bank­anum fyrir inn­stæðum sín­um. Bresk og hol­lensk stjórn­völd greiddu inn­stæðu­eig­endum upp að lág­marks­greiðslu en reyndu svo að end­ur­heimta þá fjár­muni hjá íslenska rík­inu. Úr varð milli­ríkja­deila og mikil póli­tísk átök inn­an­lands á Íslandi sem snér­ust um hvort og þá hvernig íslenska ríkið ætti að bera ábyrgð á greiðslum sem TIF var skuld­bundið sam­kvæmt EES-­samn­ingnum að greiða út, í ljósi þess að einka­fyr­ir­tæki hefði stofnað til þeirra. Ices­a­ve-­samn­ingar voru svo tví­vegis felldir í þjóð­ar­at­kvæða­greiðslu og Ísland var á end­anum sýknað af kröfum Breta og Hol­lend­inga fyrir EFTA-­dóm­stólnum í upp­hafi árs 2013. 

Á end­anum var til, og rúm­lega það, í þrota­búi Lands­bank­ans til að greiða Ices­a­ve-­reikn­ing­inn og Bretar og Hol­lend­ingar fengu 53,5 millj­arða króna umfram þann höf­uð­stól sem þeir greiddu inn­stæðu­eig­end­um, að mestu vegna geng­is­hagn­að­ar. 

Ekki til­efni til að fram­kvæma sér­stök álags­próf

Sam­kvæmt gild­andi lögum er lág­mark trygg­ing­ar­verndar 20.887 evrur í íslenskum krón­um. Það þýðir að hver og einn inn­stæðu­eig­andi á rétt á greiðslu upp að þeirri upp­hæð ef bank­inn sem hann hefur geymt inn­stæður sínar í fer á haus­inn og getur ekki greitt þær út. TIF á að greiða út þá greiðslu.

Ólafur spurði fjár­mála- og efna­hags­ráð­herra meðal ann­ars að því hvort þar til bærir eft­ir­lits­að­ilar hafi fram­kvæmt álags­próf­anir til að sann­reyna greiðslu­getu TIF. 

Í svar­inu segir að  Seðla­banki Íslands fram­kvæmi árlega álags­próf á banka­kerf­inu öllu og að það hafi komið ágæt­lega út úr álags­prófum með sér­lega svart­sýnum for­send­um. Fyrir liggi að hlut­verk Trygg­ing­ar­sjóðs­ins mun taka breyt­ingum til fram­tíðar og fyr­ir­séð sé að aðkoma hans í til­viki greiðslu­erf­ið­leika kerf­is­lega mik­il­vægra fjár­mála­fyr­ir­tækja verður tak­mörk­uð. „Meðal ann­ars af þeim sökum hefur ekki verið talið til­efni til að fram­kvæma sér­stök álags­próf til að sann­reyna greiðslu­getu sjóðs­ins. Hins vegar gerir stjórn sjóðs­ins ráð­herra árlega grein fyrir fjár­hags­legri stöðu hans og á tveggja ára fresti, eða oft­ar, gerir stjórn ráð­herra grein fyrir afstöðu sinni til lág­marks­eignar sjóðs­ins.“