Tungumálakennsla númer eitt, tvö og þrjú

Pólski sendiherrann á Íslandi segir að til þess að pólsk börn geti lært íslensku vel þá sé mikilvægt fyrir þau að fá góða kennslu í pólsku einnig.

Bára Huld Beck 23. nóvember 2019

Gerard Pokruszyński, sendiherra Póllands á Íslandi.

Pólska sendiráði leggur áherslu á aðeins einn hlut: Að bæta aðstöðu fyrir pólsk börn í skólum. „Fyrir þá sem ákveða að dvelja á Íslandi til lengri tíma er mikilvægt að huga að pólskri tungumálakennslu fyrir börnin. Það er nauðsynlegt að geta viðhaldið móðurmálinu því þegar börn eru vel stödd þar þá eiga þau auðveldara með læra önnur tungumál.“

Þetta segir Gerard Pokruszyński, fyrsti pólski sendiherrann á Íslandi, í samtali við Kjarnann.

Hann segir að auðvitað verði börnin að læra íslenska tungumálið en til þess að þau geti gert það vel þá sé mikilvægt fyrir þau að fá góða kennslu í pólsku einnig. „Ef þau velja síðan að búa hér áfram þá aukast tækifæri þeirra ef þau eru góð í íslensku. Þetta hef ég einnig rætt við mennta- og menningarmálaráðherrann, Lilju Alfreðsdóttur, að börnin læri pólsku og íslensku. Það er auðvitað eðlilegt að þau læri tungumálið í landinu þar sem þau búa.“

Telur að færri muni koma með batnandi ástandi í Póllandi

Gerard segir að erfitt geti verið að reikna út nákvæman fjölda Pólverja á Íslandi því þrátt fyrir að samkvæmt Þjóðskrá séu þeir rúmlega 20.000 þúsund talsins þá sé líklegt að þeir séu fleiri. „Inn í þessari tölu eru til dæmis ekki þeir sem einnig eru orðnir Íslendingar en þeir eru á bilinu fjögur til fimm þúsund talsins.“

Sendiherrann segir að Pólverjum fjölgi um 2.000 á hverju ári hverju. „Ég tel að þessi þróun muni halda áfram næstu ár. Vegna þess að efnahagsástand í Póllandi er að verða mun betra þá munu færri koma hingað til lands, að mínu mati. Atvinnuleysi er um fimm prósent núna í Póllandi og er það á stefnuskrá nýrrar ríkisstjórnar að hækka lægstu launin. Ef þau markmið nást þá þýðir það að lægstu launin, sem og miðlungs, verða á við helmingslaun á Íslandi. Og vegna þess að það kostar mjög mikið að lifa hér á landi þá verða launin svipuð fyrir sömu vinnu hér og í Póllandi,“ segir hann.

Á næstu fjórum til átta árum mun fólk því halda áfram að flytja frá Póllandi til Íslands, að hans mati en eftir það mun fjöldinn snarminnka. „Sumir munu auðvitað ákveða að halda áfram að búa hér á landi en aðrir munu óhjákvæmilega flytja aftur til Póllands.“

Margir sneru til baka í og eftir hrun

Gerard bendir á að oft dvelji Pólverjar hér á landi og vinni í nokkur ár og fari síðan til baka. „Hinn hefðbundni Pólverji dvelur hér á landi í tíu til tólf ár en á einhverjum tímapunkti ákveði hann hvort hann vilji halda áfram að vera hér eða fara til baka.“ Þar skipti miklu máli hvort börn séu í spilinu, hvort fólk vilji að afkomendurnir alist upp á Íslandi eða í Póllandi. „Ef börnin fara í íslenska skóla þá er það ákveðnum vandkvæðum bundið að fara til baka.“

Langflestir Pólverjar fluttu hingað til lands fyrir efnahagshrunið 2008. Fjölgaði þeim í kjölfar þess að Pólland gekk í Evrópusambandið árið 2004 og þegar takmörkunum á frjálsu flæði launafólks frá nýjum ríkjum ESS var aflétt á Íslandi um vorið 2006. Efnahagsuppgangur hér á landi á þessum árum hafði mikið að segja og ekki var vöntun á atvinnu í aðdraganda hrunsins.

Í og eftir hrunið sneru aftur á móti um 7.000 manns aftur til heimalandsins og fór þá fjöldi Pólverja á Íslandi niður í rúmlega 9.000 manns árið 2012.

Hægt er að lesa ítarlega fréttaskýringu um Pólverja á Íslandi hér.

Betur má ef duga skal

Pólskur orðaforði barna á aldrinum 4 til 6 ára sem eiga pólska foreldra en hafa alist upp á Íslandi frá fæðingu eða frumbernsku var innan viðmiðunarmarka fyrir eintyngd pólsk börn. Þetta kemur fram í rannsókninni Pólskur og íslenskur orðaforði tvítyngdra leikskólabarna eftir Anetu Figlarska, Rannveigu Oddsdóttur, Samúel Lefever og Hrafnhildi Ragnarsdóttur sem birt var í lok árs 2017. Þetta eru jákvæðar niðurstöður því góð tök á móðurmáli hafa jákvæð áhrif á tileinkun annars máls.

Íslenskur orðaforði þeirra var hins vegar mun slakari en orðaforði eintyngdra íslenskra barna á sama aldri. Niðurstöður úr spurningakönnun sýndu að fyrir tveggja ára aldur höfðu öll börnin fyrst og fremst heyrt pólsku dagsdaglega en lítil kynni haft af íslensku. Foreldrar barnanna voru meðvitaðir um mikilvægi þess að börnin þeirra lærðu pólsku og hlúðu vel að máltöku hennar.

Í rannsókninni kemur fram að fái börn góða kennslu í leikskólunum og áfram í grunnskólunum geti þau hæglega náð viðunandi tökum á íslensku. Niðurstöður fyrri rannsókna bendi hins vegar til þess að þar þurfi að gera betur því tvítyngd börn sem alast upp á Íslandi virðist ekki ná góðum tökum á íslensku og svipaðar vísbendingar megi sjá í þessari rannsókn þar sem staða eldri barnanna var síst betri en þeirra yngri.