Starfshópur Bjarna Benediktssonar, fjármála- og efnahagsráðherra, sem falið var að framkvæma efnahagslegt mat á tilteknum tillögum að breyttum sóttvarnaaðgerðum á landamærum, telur að breytt fyrirkomulag skimunar sé forsenda þess að umtalsverður efnahagsbati geti hafist á næsta ári. Að mati hópsins sé mikið í húfi að leitað sé leiða til að auðvelda ferðalög milli landa án þess að samfélagslegum hag af árangursríkum sóttvörnum sé kastað fyrir róða. „Áður en ákvörðun er tekin um slakari aðgerðir á landamærum er mikilvægt að greina áhættu hvað varðar útbreiðslu farsóttarinnar og leggja mat á hvað teljist ásættanlegt í þeim efnum.“
Miðað við mat Icelandair á áhrifum tillagna um breytt fyrirkomulag þá gætu flugfarþegar orðið á bilinu 370-800 þúsund á næsta ári. Til samanburðar er talið að nærri 100 þúsund ferðamenn myndu sækja landið heim árið 2021 ef núverandi fyrirkomulag yrði á landamærum allt árið. Breytingar til enn frekari slökunar sóttvarnaaðgerða á næsta ári, til dæmis á grundvelli bóluefnis, myndu leiða til fleiri erlendra ferðamanna. Þetta myndi auk þess leiða til minna atvinnuleysis.
Markmiðið um að koma í veg fyrir smit hefur náðst
Eins og er þá er við lýði tvöföld skimun fyrir alla komufarþega til landsins. Þannig hefur staðan verið frá 19. ágúst en verulega var dregið úr ferðatakmörkunum til landsins frá 15. júní og fram að þeim tíma.
Í umfjöllun starfshópsins segir að fátt bendi til þess að að fjöldi erlendra ferðamanna muni aukast svo lengi sem núverandi aðgerðir séu í gildi á landamærum. „Að sama skapi bendir ekkert til annars en að það markmið að koma í veg fyrir að smit berist til landsins hafi náðst. Fjölmargir þættir utan umgjarðar á landamærum hafa áhrif á fjölda ferðamanna næstu misserum. Má þar nefna þróun faraldursins hérlendis og í upprunalandi ferðamanna, þær reglur sem önnur ríki setja á landamærum sínum gagnvart för fólks til eða komum frá Íslandi og þróun faraldursins og landamærareglna í þeim löndum sem íslensk ferðaþjónusta er í samkeppni við.“
Starfshópurinn telur að það þurfi að hafa fjóra þætti í huga við mótun aðgerða á landamærum. Í fyrsta lagi skipti máli hvenær breytt fyrirkomulag er tilkynnt og hvenær það tekur gildi. Í öðru lagi sé fyrirsjáanleiki mikilvægur. Í þriðja lagi skipti trúverðugleiki máli þegar breytt fyrirkomulag er kynnt og í fjórða lagi þurfi að huga að samspili innlendra sóttvarna við aðgerðir á landamærum.
Skoða tillögur frá Icelandair og SAF
Starfshópurinn hefur haft nokkrar tillögur um breyttar sóttvarnaaðgerðir á landamærum til skoðunar. Þar á meðal eru tillögur sem koma frá hagaðilum í ferðaþjónustu, Samtökum ferðaþjónustunnar (SAF) og Icelandair, Þær tillögur, sem eru tvær, snúast annars vegar um að tvöfaldri skimun verði hliðrað fyrir ferðamenn þannig að fyrri skimun eigi sér stað í heimalandi ferðamannsins en seinni skimun eigi sér stað við komu á landamærum Íslands, og hins vegar um að núverandi fyrirkomulag á landamæraskimun verði óbreytt nema að því leyti að ferðamenn fái að fara í svokallaða ferðamannasmitgát í stað sóttkvíar á milli fyrri og seinni skimunar.
Hins vegar hefur starfshópurinn skoðað tillögu sem mótast hefur eftir samtöl hans við sérfræðinga í þróun faraldra. Hún gengur út á að báðar hinar tillögurnar taki gildi. Þá yrði þreföld landamæraskimun þar sem fyrsta skimun á sér stað í heimalandi ferðamanns, önnur skimun við komu til landsins og þriðja skimun fimm dögum síðar. Ferðamannasmitgát gildi milli annarrar og þriðju skimunar.
Nú er unnið að mótum fyrirkomulags á landamærum í stjórnkerfinu og tekið fram að þar gætu fleiri leiðir komið til skoðunar.
