Þrátt fyrir að búist sé við til­tölu­lega snörpum við­snún­ingi í fram­leiðslu gæti tekið langan tíma að ná niður atvinnu­leys­inu, meðal ann­ars vegna hárra raun­launa og óvissu um fram­tíð ferða­þjón­ust­unn­ar. Þetta skrifar Elís Pét­urs­son, hag­fræð­ingur hjá Seðla­banka Íslands, í grein sinni í nýjasta tölu­blaði Vís­bend­ingar.

Sam­kvæmt Elísi er lík­legt að fyr­ir­tæki muni fyrst nýta betur þá fram­leiðslu­getu sem er til staðar áður en þau taka að fjölga starfs­fólki í miklum mæli í efna­hags­við­snún­ingnum að far­aldr­inum lokn­um. Þetta kæmi einkum fram í auk­inni fram­leiðni vinnu­afls og/eða lengri með­al­vinnu­tíma. Á sama tíma er gert ráð fyrir að fólki á vinnu­aldri fjölgi tölu­vert á næstu árum, sem leiðir til þess að fleiri störf þurfi til að ná atvinnu­leys­inu nið­ur.

Elís segir líka að lang­tíma­at­vinnu­leysi, sem er nú meira en í kjöl­far fjár­málakrepp­unn­ar, gæti hægt á við­snún­ingi á vinnu­mark­aðn­um, þar sem færni glat­ast og líkur á að finna starf minnka við langa atvinnu­leit. Því gefi hátt hlut­fall lang­tíma­at­vinnu­lausra vís­bend­ingar um að atvinnu­leysi muni hald­ast stöðugt í hærri pró­sentu en áður.

Launa­hækk­anir og óvissa um ferða­þjón­ust­una áhættu­þættir

Elís bendir einnig á að vægi ferða­þjón­ust­unnar í hag­kerf­inu gæti minnkað í fram­tíð­inni, líkt og ger­ist venju­lega þegar ein atvinnu­grein verður fyrir fram­leiðniskelli. Þar sem hátt hlut­fall starfs­fólks í ferða­þjón­ust­unni sé ósér­hæft gæti tekið langan tíma fyrir þá að finna sér nýtt starf.

Þar að auki hafi kjara­samn­ings­bundnar launa­hækk­an­ir, sem séu úr takt við fram­leiðni­þróun aukið kostn­að­ar­þrýst­ing í atvinnu­greinum líkt og ferða­þjón­ust­unni, þar sem hlut­fall lág­launa­starfa sé hátt. Þetta gæti ýtt undir sjálf­virkni­væð­ingu slíkra atvinnu­greina, sem myndi hægja á nýjum ráðn­ingum enn frek­ar.

Seðla­bank­inn spáir því að atvinnu­leysi muni nema um 6 pró­sentum árið 2023, eða ein­ungis 0,3 pró­sentu­stigum lægra en það var í fyrra. Til við­mið­unar var atvinnu­leysi um það bil helm­ingi lægra árið 2018, eða um 3,1 pró­sent.

Elís bendir þó á að margir óvissu­þættir séu bundnir þess­ari spá og að atvinnu­leysi gæti minnkað mun hraðar ef ferða­þjón­ustan nær sér aftur á strik fljótt. Sam­kvæmt honum eru til að mynda fáar vís­bend­ingar um að áhugi ferða­manna á Íslandi sem áfanga­stað hafi dvínað og fram­boð flug­ferða til og frá land­inu eigi mögu­lega eftir að aukast enn frekar, meðal ann­ars með til­komu flug­fé­lags­ins PLAY.

Hægt er að ger­ast áskrif­andi að Vís­bend­ingu með því að smella hér.