Nýleg ákvörðun fjár­mála­stöð­ug­leika­nefndar Seðla­bank­ans um að hækka svo­kall­aðan sveiflu­jöfn­un­ar­auka um tvö pró­sentu­stig er ekki í sam­ræmi við eigið mat hans á upp­bygg­ingu sveiflu­tengdrar kerf­is­á­hættu. Auk þess sem hún er mjög úr takti við ákvarð­anir í helstu sam­an­burð­ar­ríkjum Íslands. Þetta skrifar Jón Þór Sturlu­son, dós­ent í fjár­málum við við­skipta­deild HÍ, í nýjasta tölu­blaði Vís­bend­ingar.

Hámark á greiðslu­byrði skref í rétta átt

Jón Þór, sem sat í for­vera fjár­mála­stöð­ug­leika­nefndar bank­ans á árunum 2013-2019, fer einnig yfir nýlega ákvörðun nefnd­ar­innar um að virkja nýtt stjórn­tæki um hámark greiðslu­byrðar fast­eigna­lána. Að hans mati var sú ákvörðun var­færið skref í rétta átt, þar sem hún vinnur gegn hætt­unni á röskun í starf­semi fjár­mála­kerf­is­ins ef veru­leg og hröð leið­rétt­ing verður á fast­eigna­verði.

Þó segir Jón að hámark á greiðslu­byrði sé ekki galla­laust verk­færi, en full ástæða hefði verið til a skoða aðra val­kosti, líkt og að greina end­ur­bætur á greiðslu­mati bank­anna eða að setja reglur um hámark láns­fjár­hæðar sem hlut­fall tekjum í stað greiðslu­byrð­ar.

Bratt­ari hækkun en í sam­an­burð­ar­löndum

Hin ákvörðun nefnd­ar­innar um að hækka eig­in­fjár­kröfur fjár­mála­fyr­ir­tækja tölu­vert með svoköll­uðum sveiflu­jöfn­un­ar­auka er hins vegar verr rök­studd að mati Jóns Þórs.

Sam­kvæmt honum er eðli­legt að sveiflu­jöfn­un­ar­auk­inn sé hækk­aður á ný þegar óvissa um stöðu fjár­mála­kerf­is­ins fari minnk­andi. „Það sem vekur hins vegar athygli er hversu stór boðuð hækkun er, bæði með hlið­sjón af grein­ingu á sveiflu­tengdri kerf­is­á­hættu og í alþjóð­legum sam­an­burð­i,“ segir hann í grein sinni.

Hann bætir einnig við að við­líka hækk­un, úr 0 pró­sentum upp í tvö pró­sent, eigi sér ekki for­dæmi í sam­an­burð­ar­löndum Íslands, en þar hafa nýlegar hækk­anir verið mun hóf­sam­ari heldur en hér­lend­is.

„Vissu­lega eru sýni­legir veik­leikar á fast­eigna­mark­aði sem hluti aðgerð­anna bein­ist að. Flest bendir þó til þess að Seðla­bank­inn láti einskis ófreist­aðs í við­leitni sinni á að hafa hemil á hækkun fast­eigna­verðs í þeim til­gangi að draga úr verð­bólgu í land­in­u,“ segir Jón Þór í grein­inni sinni. „Getur verið að pen­inga­stefnan hafi fengið stjórn­tæki fjár­mála­stöðu­leika að láni, að minnsta kosti um stund­ar­sakir?“ bætir hann við.

Hægt er að lesa grein Jóns Þórs í heild sinni með því að ger­ast áskrif­andi að Vís­bend­ingu.