Fyrir síðustu þingkosningar í Svíþjóð voru menntamál í brennidepli enda hefur árangur sænskra nemenda versnað mikið samkvæmt alþjóðlegu PISA-könnuninni. Hægri stjórnin sem féll eftir kosningarnar í fyrra jók einkarekstur í menntakerfinu og breytti einkunnakerfinu sem virðist ekki hafa fallið í kramið hjá nemendum.
Nú fá nemendur einkunn á bilinu A-F og virðist vera sem mörgum finnist nýja kerfið ógegnsætt og flókið. Nýlega birtist svo könnun þar sem í ljós kom að sænskir menntaskólanemar eru vægast sagt ósáttir við þá menntun sem þeir fá og umgjörðina sjálfa.
Annar hver nemandi áhugalaus um námið
Könnunin var unnin á vegum Kennarasambandsins og sænskra nemendafélaga en rætt var við eitt þúsund nemendur á síðasta ári í framhaldsskóla og um eitt þúsund kennara. 53 prósent nemenda sögðu að þau hefðu lítinn áhuga á náminu og fjórði hver nemandi hefur íhugað að hætta námi.
Þessar tölur virðast ekki koma neinum á óvart því áhugi nemenda minnkar jafnt og þétt frá fimmta bekk grunnskólans og því líklegt að sama þróun haldi áfram upp í menntaskóla. Hins vegar hafa kennarar og nemendur mjög ólíkar hugmyndir um þann undirbúning sem nemendur fá áður en þeir hefja nám í framhaldsskóla. Til dæmis telja 70 prósent nemenda að þeir fái nægilega góðan undirbúning í grunnskóla fyrir frekara nám en aðeins 35 prósent kennara telja að svo sé. Kennarar segja einnig að verulega skorti á leiðsögn í grunnskólum þegar kemur að vali á frekara námi og hvað þurfi til að ná góðum árangri.
Hægri stjórnin gerði þá breytingu á framhaldsskólum að nú er meiri aðskilnaður milli bóklegs og verklegs náms. Nemendur þurfa því snemma að ákveða hvert þeir stefna enda veitir verknám ekki sjálfkrafa rétt til háskólanáms. Þetta hefur meðal annars orsakað það að sífellt færri sækja um verknám og áberandi fleiri nemendur í verknámi telja að þeir hafi valið ranga leið.
Kenna lélegum kennurum um áhugaleysið
Sænska dagblaðið tók viðtal við nokkra nemendur til þess að komast að því hvers vegna áhugaleysi er svo útbreytt meðal sænskra nemenda. Ekki stóð á svari því þeir voru sammála um að ástæðuna mætti rekja til lélegra kennara. Ein þeirra sagði að hún hefði einfaldlega misst trúna á kennarana. „Ég er viss um að það eru margir góðir kennarar þarna úti, en þeir hafa hins vegar ekki nógu mikinn tíma. Það er svo mikil skrifinnska að þeir hafa ekki tíma til að skipuleggja kennsluna. Ef þeir ættu að gera það þyrftu það að vera óborgað fyrir utan hefðbundinn vinnutíma.“
Undir þetta tekur Bo Jansson frá sænska Kennarasambandinu. Hann segir að grípa þurfi til markvissra aðgerða til að breyta vinnuumhverfi kennara til að þeir geti einbeitt sér að því sem þeir eigi raunverulega að gera – kenna nemendum. Hann bendir á að allir virðist sammála um að fjölga þurfi menntuðum kennurum í skólum og að til þess að það megi verða þurfi að hækka launin. Hins vegar gerist ekki neitt þótt stjórnmálamenn tali mikið um vandamálið.
Í annarri könnun sem gerð var meðal menntaskólakennara svöruðu átta af hverjum tíu að þeir hefðu ekki nægan tíma til að undirbúa og fylgja eftir kennslu. Þrátt fyrir að nemendur reki áhugaleysið til kennara er ekki þar með sagt að þeir hafi rétt fyrir sér. Tækniþróun og afþreyingarmenning nútímans gerir það að verkum að haga þarf kennslu með öðrum hætti og ný tæki skapa bæði tækifæri og vandamál.
Íhuga að gera sumarskóla að skyldu
Slakur árangur nemenda hefur þvingað stjórnmálamenn og skólayfirvöld til að leita óhefðbundinna leiða til að bæta árangur. Hingað til hafa grunnskólanemar, sem falla í einhverju námskeiði, getað farið í sumarskóla til að bæta árangurinn og í sumar verður menntaskólanemum boðið upp á sama úrræði. Áhugi nemenda á sumarskóla hefur hins vegar verið lítill og aðeins þriðjungur þess fjár sem var úthlutað í fyrra til málaflokksins var nýttur.
Þess vegna hefur þeim möguleika verið velt upp að sumarskóli verði skylda fyrir nemendur sem ná ekki lágmarksárangri yfir veturinn. Á hinum endanum eru svo þeir nemendur sem telja sig ekki fá örvun eða nægjanlega erfið verkefni í skólanum. Um 5 prósent barna teljast í hópi snjöllustu nemendanna en hættan er sú að þeir lendi utangarðs í kerfinu. Stundum eru þeir taldir óáhugasamir og erfiðir og dæmi eru um rangar adhd greiningar á þessum nemendum. Í stórum bekkjum er hins vegar hægara sagt en gert að útbúa mismunandi kennsluefni fyrir nemendur og sjá til þess að hver og einn fái viðunandi örvun.
Svíar standa frammi fyrir ýmsum vandamálum í menntakerfinu og óljóst hvernig þeir ætla að leysa þau. Miðstýring og eftirlit með skólum hefur í för með sér tímafreka skýrslugerð sem virðist koma niður á kennslu. Sú lausn sem kennarar tala fyrir felst í fleiri kennurum og auknu fé til málaflokksins. Aðrir benda á að um leið og skólunum sé gefið aukið frelsi til að skipuleggja nám minnki þörfin á skriffinsku. Þessi tvö sjónarmið takast nú á um framtíð sænska skólakerfisins og verður áhugavert að sjá hvaða áherslur núverandi stjórn undir forystu jafnaðarmanna mun hafa.
