Þórólfur Guðnason sóttvarnalæknir segir að á meðan hann njóti góðs samstarfs og stuðnings hjá bæði heilbrigðisráðherra og forsætisráðherra sé „engan bilbug“ á sér að finna. Hann hafi því ekki íhugað að gefast upp og láta stjórnmálamennina um að taka við verkefninu – baráttunni við faraldurinn. „Ég vinn ekki þannig.“ Hann segir niðurstöðu dómstóla um farsóttarhúsin vonbrigði og að gæta þurfi þess að brestir komi ekki í samstöðuna í samfélaginu.
Enn er að greinast talsverður fjöldi með kórónuveiruna innanlands daglega. Flestir eru „gleðilega“ í sóttkví við greiningu,“ sagði Þórólfur á upplýsingafundi dagsins. Í fyrradag greindust fimm á Suðurlandi utan sóttkvíar með nýtt undirafbrigði af breska afbrigðinu sem ekki hefur greinst hér á landi áður. Ljóst þykir, að sögn Þórólfs, að sýkingin hafi upphaflega komið með manneskju sem sýndi vottorð um fyrri sýkingu á landamærunum og var með mótefni. Hún þurfti því ekki að fara í skimun við komuna til landsins. „Þannig virðist um endursýkingu að ræða og að sá hinn sami hafi borið smitið inn í hópinn sem setti af stað þessa hópsýkingu,“ sagði Þórólfur. Slíkt sagði hann „sem betur fer“ mjög sjaldgæft og „vonandi er hér um undantekningu að ræða“. Hann segir því enn sem komið er ekki ástæða til að breyta nálgun og viðbrögð við faraldrinum en að vel þurfi að fylgjast með málinu. „Ef við sjáum fleiri endursýkingar gæti það breytt nálgun. Sjaldgæfir atburðir geta gerst og við þurfum að vera viðbúin að takast á við það.“
Í gær greindust fjögur innanlandssmit og var allt fólkið í sóttkví við greiningu.
Frá því að hertar aðgerðir tóku gildi 25. mars hafa tæplega 80 manns greinst innanlands, þar af 22 utan sóttkvíar. Öll smitin eru af völdum breska afbrigðisins. Á landamærum í gær greindust þrír með virkt smit – og frá 25. mars hefur 21 greinst með virkt smit, allir af breska afbrigðinu.
Leki á landamærum
Á síðastliðnum tveimur mánuðum hafa 105 greinst á landamærunum og 97 innanlands og rakning og raðgreining sýnir að öll tengjast þau landamærunum og fólki sem ekki hefur farið „eftir sinni fimm daga sóttkví“ og því um „smitleka“ að ræða. Þrjár hópsýkingar hafa orðið á þessum tíma. Ein samanstóð af einni veirutegund sem ekki hefur verið hægt að rekja til fullnustu og ekki til greiningar á landamærunum. 48 smit tengjast sýkingunni og á annað þúsund manns fóru í sóttkví vegna hennar.
Í annarri hópsýkingu greindust tólf manns. Hún er rakin til manneskju sem kom til landsins og hélt ekki sóttkví. Þriðja hópsýkingin, sem telur ellefu manns, er einnig rakin til landamæranna og manneskju sem ekki hélt reglur um sóttkví.
„Þannig er greinilegt að nægilegt er að nokkrir komist í gegnum girðingar sem við höfum reist á landamærunum til að setja af stað hópsýkingar og geta auðveldlega sett af stað nýja bylgju.“
Niðurstaða dómstóla vonbrigði
Þórólfur sagði niðurstöður dómstóla vegna reglna sem skikkuðu fólk frá hááhættusvæðum í sóttvarnahús vonbrigði fyrir sóttvarnir og þau sjónarmið að hér sé verið að vernda heilsu almennings“. Hann hefur því sent nýtt minnisblað til heilbrigðisráðherra með tillögum að aðgerðum á landamærunum, innan núverandi lagaramma, til að tryggja sem best að áfram haldist að halda faraldrinum í skefjum. „Þær eru að mínu mati ekki eins áhrifaríkar og fyrri tillögur voru en vonandi munu þær skila tilætluðum árangri.“
Spurður nánar út í tillögurnar sagði hann ýmislegt hægt að gera, t.d. að skerpa á reglum um sóttkví í heimahúsi og skýra betur hvað húsnæði þurfi að uppfylla og hvaða skyldur fólk í sóttkví þurfi að uppfylla. Einnig sé hægt að auka eftirlit með fólki í heimasóttkví og skerpa enn eftirlitið á landamærunum.
Sóttvarnalæknir sagði að undanfarið hafi verið „töluverður órói“ um þær sóttvarnaráðstafanir sem hafa verið í gangi, einkum á landamærunum. „Þetta finnst mér miður og ég tel að þessi órói geti komi niður á okkar samstöðu sem einkennt hefur okkar viðbrögð til þessa. Ef brestir fara að koma í samstöðuna þá getum við auðveldlega séð hér aftur uppsveiflu í faraldrinum. Eins og við erum að sjá í okkar nánast öllum nágrannalöndum. Við verðum vonandi á síðustu metrunum í þessu langhlaupi og megum ekki glutra þessu út úr höndunum á þessum tímapunkti.“
Þórólfur var spurður hvort aðgerðir innanlands væru enn nauðsynlegar í ljósi þess að bólusetning viðkvæmustu hópa sé komin vel á veg. „Við erum að byggja á því að við erum með breska afbrigðið,“ svaraði hann og vísaði til þess að erlendis væri útbreiðsla þess svo mikil, nánast í hverju einasta Evrópulandi, og að yngra fólk væri að leggjast inn á sjúkrahús en áður. Þetta hafi ekki enn sést hér enda náðst að halda útbreiðslunni í skefjum. „Það er engin ástæða til að halda það að útbreiðsla hér eins og við erum að sjá á hinum Norðurlöndunum myndi ekki valda mörgum innlögnum á sjúkrahús. Raunar eru eru sum sjúkrahúsin þar alveg á þolmörkum. Við verðum að koma í veg fyrir það eins fljótt og við getum. Það er of seint þegar þetta er allt farið af stað.“
