Land­bún­að­ar­styrkir virð­ast hafa lítil eða engin áhrif til örv­unar eða við­halds atvinnu á lands­byggð­inni, auk þess sem þeir virð­ast ekki hafa bætt vel­ferð bænda. Þetta skrifar Þórólfur Matth­í­as­son, pró­fessor í hag­fræði við Háskóla Íslands, í nýjasta tölu­blaði Vís­bend­ingar, sem kom út á föstu­dag­inn.

Lág laun þrátt fyrir háa styrki

Í grein sinni fer Þórólfur yfir með­al­laun í land­bún­aði, en þau námu ein­ungis 200 þús­und krónum á mán­uði árið 2019. Sam­kvæmt Þórólfi end­ur­spegla þessi laun, sem eru undir lág­marks­laun­um, lélega fram­leiðni í grein­inni, en fleiri vinnu­stundir eru að baki hverju starfi í land­bún­aði heldur en öðrum störf­um.

Sam­kvæmt honum sýna lág laun í land­bún­aði að ætl­un­ar­verk hins opin­bera hafi gjör­sam­lega mis­tek­ist ef mark­mið þess með land­bún­að­ar­styrkjum væri að auka og bæta vel­ferð þeirra sem vinna við grein­ina. Enn fremur bætir hann við að ekki sé hægt að kenna lágum styrkjum um, þar sem þeir séu mjög háir í alþjóð­legu sam­hengi.

Styrkir sam­bæri­legir útgjöldum í félags­þjón­ustu

Land­bún­að­ar­styrkirnir eru mis­háir eftir sveit­ar­fé­lög­um, en sam­kvæmt grein Þór­ólfs fær sveit­ar­fé­lagið Skaga­fjörður hæstu styrk­ina. Á árunum 2014-2019 fékk sveit­ar­fé­lagið að með­al­tali rúman millj­arð króna í styrki ár hvert, sem jafn­gildir því að hið opin­bera kosti tæp­lega 400 störf þar. Til við­mið­unar segir Þórólfur að sveit­ar­fé­lagið varði 900 millj­ónum króna í útgjöld í félags­þjón­ustu og tveimur millj­örðum króna í fræðslu og upp­eld­is­mál.

„Það má því álykta að hið opin­bera leggi 30 aura til auk­innar vel­ferðar kúa og kinda fyrir

hverja krónu sem lögð er til vel­ferðar barna og ann­arra íbúa sveit­ar­fé­lags­ins. Ein­hver myndi segja að þar sé nokkuð mis­skipt og áherslu­breyt­inga þörf,“ segir hann í grein­inni.

Kemur ekki í veg fyrir fólks­fækkun

Þórólfur segir einnig að land­bún­að­ar­styrkir hafi alls ekki komið í veg fyrir fólks­fækkun á lands­byggð­inni, til að mynda hafi íbúum í sveit­ar­fé­lag­inu Skaga­firði fækkað um 325 milli áranna 1998 og 2019. Þró­unin hefur verið svipuð í öðrum sveit­ar­fé­lög­um, sér­stak­lega ef litið er til íbúa í dreif­býli og segir Þórólfur því að styrkirnir virð­ast hafa lítil sem engin áhrif til örv­unar eða við­halds atvinnu í bænda­stétt­inni.

Hægt er að lesa grein Þór­ólfs í heild sinni með því að ger­ast áskrif­andi að Vís­bend­ingu.