Samtök fyrirtækja í sjávarútvegi (SFS) styðja frumvarp Svandísar Svavarsdóttur um breytingar á lögum um veiðigjöld. Í frumvarpinu felst að innheimt veiðigjöld á næsta ári verði 2,5 milljörðum krónum hærri en annars en verði svo lægri árin á eftir. Sú fjárhæð sem skilar sér í ríkissjóð að óbreyttu á fimm ára tímabili er því sú sama.
Framlagning frumvarpsins átti sér skamman aðdraganda og það var afgreitt út úr ríkisstjórn í síðustu viku. Til stendur að það verði að lögum strax og búið verði að samþykkja frumvarpið.
Frumvarpinu er ætlað að bregðast við víxlverkun ákvæðis í lögum um veiðigjöld annars vegar og lögum um tekjuskatt hins vegar sem heimilar útgerðum að fyrna meðal annars skip og skipsbúnað um 50 prósent á ári vegna fjárfestinga á árunum 2021 og 2022. Sú heimild var sett inn í lögin sem hluti af viðbrögðum stjórnvalda við efnahagslegum afleiðingum við kórónuveirufaraldrinum, með frumvarpi sem Bjarni Benediktsson, fjármála- og efnahagsráðherra, lagði fram. Hún átti að skapa hvata fjárfestingar, þannig að skattgreiðslum yrði frestað til skamms tíma.
Ef lögunum verður ekki breytt mun þessi víxlverkun leiða til þess að minna samræmi yrði á milli raunverulegrar afkomu sjávarútvegs og innheimtra veiðigjalda.
Ná ekki forsendum fjárlagafrumvarps að óbreyttu
Um mikla hagsmuni er að ræða fyrir ríkissjóð á næsta ári. Verði frumvarp Svandísar samþykkt munu veiðigjöld sem útgerðir greiða í ríkissjóð hækka um 2,5 milljarða króna á næsta ári og verða 9,5 milljarðar króna alls. Verði ekkert að gert munu veiðigjöldin verða sjö milljarðar króna, sem er langt undir forsendum fjárlagafrumvarpsins, þar sem reiknað er með 8,3 milljörðum króna í veiðigjöld á árinu 2023.
Í umsögn SFS er gerð athugasemd við að verið sé að breyta sköttum á greinina fyrirvaralaust. Þau telji hins vegar
mikilvægt að lög nái þeim markmiðum sem að er stefnt og endurspegli sannanlega vilja löggjafans. „Samkvæmt frumvarpsdrögunum hafa skattalegar flýtifyrningar skapað meiri sveiflur í reiknistofni veiðigjalds á milli ára en ráð var fyrir gert. Unnt er að taka undir það, að miklar sveiflur í veiðigjaldi, sem rekja má til fyrninga fárra skipa, eru síst heppilegar. Mikilvægt er því að finna á þessu farsæla lausn. Af þeim sökum og að öllu fyrrgreindu virtu styðja SFS þær breytingar sem nú eru lagðar til.“
Vert er að taka fram að samráð var haft við SFS við gerð frumvarpsins.
Svandís skipaði stóra samráðsnefnd um sjávarútvegsstefnu í maí á þessu ári. Undir henni starfa svo fjórir starfshópar auk þess sem sérstök verkefnastjórn er að störfum. Þessi hópur, sem telur um 50 manns, á að starfa út næsta ár og skila meðal annars af sér nýjum heildarlögum um stjórn fiskveiða eða nýjum lög um auðlindir hafsins, verkefnum á sviði orkuskipta, nýsköpunar, hafrannsókna og gagnsæi og kortlagning eignatengsla í sjávarútvegi. Einn starfshópurinn á að fjalla um ágreining um stjórn fiskveiða og möguleika til samfélagslegrar sáttar, samþjöppun veiðiheimilda, veiðigjöld og skattspor.
Því er mögulegt að lögum um veiðigjöld verði breytt áður en veiðigjöld fara að skerðast vegna frumvarpsins sem nú hefur verið lagt fram.
Sjávarútvegur hagnaðist um 65 milljarða króna í fyrra
Methagnaður var í sjávarútvegi í fyrra, þegar geirinn hagnaðist um 65 milljörðum króna eftir skatta og gjöld. Alls jókst hagnaðurinn um 124 prósent milli ára.
Á sama tíma greiddu sjávarútvegsfyrirtækin 22,3 milljarða króna í öll opinber gjöld. Veiðigjöld, tekjuskatt og tryggingagjöld. Það þýðir að rúmlega fjórðungur af hagnaði fyrir greiðslu opinberra gjalda fór til hins opinbera en tæplega 75 prósent varð eftir hjá útgerðarfyrirtækjum.
Hagnaður geirans áður en hann greiddi veiðigjöld, tekjuskatt og tryggingagjald í ríkissjóð var samtals 752,3 milljarðar króna frá 2009 og út síðasta ár. Af þessum hagnaði sat tæplega 71 prósent eftir hjá útgerðum landsins en rétt um 29 prósent fór í opinber gjöld.
Frá árinu 2010 hafa þau greitt 143,2 milljarða króna til eigenda sinna í arðgreiðslur. Hagur sjávarútvegsfyrirtækjanna hefur því vænkast um 575,2 milljarða króna frá hruni.
