„Við verðum að fá að vita af hverju hægt er að borga norskum skipum 220 til 230 krónur á kíló fyrir loðnu sem er ekki eins verðmæt og loðnan á íslensku skipunum meðan hin íslensku skip frá bara um hundrað krónur á kílóið,“ sagði Þorgerður K. Gunnarsdóttir, þingmaður Viðreisnar, í óundirbúnum fyrirspurnatíma á Alþingi í dag. Hún beindi fyrirspurn sinni til Kristjáns Þórs Júlíussonar, sjávarútvegsráðherra, og spurði hann hvað hann hygðist gera til þess að skýra myndina, svara sjómönnum og til þess að laga þetta.
Þorgerður vísaði í ræðunni í viðtal Fréttablaðsins við Valmund Valmundssonar, formann Sjómannasambands Íslands, frá því í gær. „Hann segir sjómenn vilja að þetta verði skoðað svo skera megi úr um það hvort áhafnir íslensku skipanna hafi verið hlunnfarnar,“ sagði Þorgerður. Hún sagði þetta vera mikið hagsmunamál, ekki bara fyrir sjómenn heldur þjóðina alla. „Hagsmunirnir þeir liggja víðar. Þjóðin, ríkissjóður og sveitarfélög þau eru hlunnfarin um skatttekjur og hafnargjöld.“
Verðlagning ekki á forræði stjórnvalda
Kristján Þór sagði málið eiga sér langa sögu. „Við deilum örugglega bæði þeirri skoðun að verðlagningin á loðnu og öðrum sjávarafurðum er ekki á forræði stjórnvalda heldur fyrst og fremst á forræði sjávarútvegsfyrirtækjanna og sjómanna sjálfra. Það er spurning hvernig hægt er að greiða úr þessari stöðu og það verkefni hefur verið tekist á um í mjög langan tíma,“ sagði Kristján Þór í svari sínu.
Að allra mati sé þetta slæm staða að sögn Kristjáns, hún sé engum til góða, hún leiði af sér tortryggni og skapi vantraust á milli aðila. „Ég hef kallað eftir því frá báðum aðilum þessa máls eða þessarar deilu að það þurfi að útskýra þennan mismun, leggja fram gögn og reyna að eyða þeirri tortryggni sem að uppi er í þessu máli því að staða þess er algjörlega óþolandi,“ sagði hann.
Kristján sagði að hann hefði beitt sér fyrir því að gerður yrði samanburður á kjörum og launakerfum sjómanna norrænna ríkja. Það verkefni standi nú yfir en hafi frestast vegna kórónuveirufaraldursins. „Ég bind vissulega vonir við að þetta verkefni nái fram að ganga og við getum dregið af því einhvern lærdóm og myndi vilja gjarnan að það væri hægt að styðjast við einhverja slíka greiningu til þess að takast á við þetta gamalgróna deiluefni,“ sagði Kristján.
„Hvert fer mismunurinn?“
Þorgerður sagði að í kjölfar verkfallsaðgerða sjómanna 2017 hafi verið samþykkt að efla Verðlagsstofu skiptaverðs, en svo virtist sem það hefði ekki dugað til. „Útgerðarfyrirtækin, eins og þetta lítur út fyrir núna, verktakinn, hann virðist ákveða sjálfur einingaverðin sem hann síðan gefur upp. Þá er hægt að spyrja: hvert fer mismunurinn?“ sagði Þorgerður.
Hún sagði útgerðarfyrirtækin verða að svara kalli tímans um gagnsæi, um traust og um réttlæti, „hvort sem litið er til eðlilegrar hlutdeildar þjóðarinnar í auðlindinni okkar eða skýrra reglna um raunverulegt eignarhald sjávarútvegsfyrirtækjanna og auðvitað í þessu máli, hvert afurðaverðið er í raun og veru. Þessar aðstæður eru að mínu mati óboðlegar fyrir sjómenn að standa frammi fyrir þessu aftur og aftur.“
