Þingflokkur Pírata telur nauðsynlegt að fyrirhuguð úttekt á sóttvarnaaðgerðum verði framkvæmd af óháðri og utanaðkomandi rannsóknarnefnd sem Alþingi skipar. Óhjákvæmilegt er að slík úttekt verði yfirgripsmikil og ótækt ef forsætisráðherra skipar nefnd sem rannsakar aðgerðir eigin ríkisstjórnar. Þetta kemur fram í tilkynningu sem þingflokkurinn sendi frá sér í dag.
Fram kom í fréttum Stöðvar 2 í gærkvöldi að Katrín Jakobsdóttir forsætisráðherra undirbyggi nú úttekt á aðgerðum stjórnvalda í faraldrinum. Hún sagði það mikilvægt að dreginn yrði lærdómur af honum en endanlegt fyrirkomulag úttektarinnar lægi ekki fyrir.
„Það er mitt mat að við eigum að fara í slíka úttekt hér á Íslandi því það skiptir náttúrulega miklu máli að draga einhverja lærdóma af svona reynslu og fara yfir það í raun og veru hvernig stjórnkerfið virkaði og hvernig samstarfs ólíkra aðila gekk,“ sagði ráðherrann í samtali við Stöð 2.
Rannsókn framkvæmdavaldsins á sjálfu sér ekki farsæl leið til að tryggja traust
Þingflokkur Pírata leggur í fyrsta lagi til að láta óháða og utanaðkomandi rannsóknarnefnd sjá um úttektina, sem skipuð væri í samræmi við lög um rannsóknarnefndir á vegum Alþingis.
„Fordæmi er fyrir slíkum rannsóknarnefndum sem hafa skýrt umboð til að rannsaka athafnir framkvæmdavaldsins og ríkar upplýsingaöflunarheimildir. Rannsókn framkvæmdavaldsins á sjálfu sér er ekki farsæl leið til að tryggja traust. Almenningur hefur þurft að færa margvíslegar fórnir á síðustu mánuðum og nauðsynlegt að stjórnvöld dragi hagnýtan og hlutlægan lærdóm af því sem á undan er gengið,“ segir í tilkynningu Pírata.
Vilja ekki finna sökudólg – heldur draga lærdóm af ástandinu
Í öðru lagi vill þingflokkurinn skilgreina úttektina sem víðtæka og yfirgripsmikla. „Faraldurinn og sóttvarnaaðgerðir hafa snert flesta anga daglegs lífs. Afleiðingarnar eru því að líkindum margar og sumar ef til vill ekki komnar fram. Til þess að draga upp heildstæða mynd af hinum fordæmalausu aðgerðum er nauðsynlegt að litið verði til fleiri þátta en „hvernig stjórnkerfið virkaði og hvernig samstarfs ólíkra aðila gekk,“ eins og forsætisráðherra komst að orði.“
Horfa þurfi til þátta á borð við geðheilbrigði, heimilisofbeldis, áhrifa á jaðarsetta hópa, skólastarfs, áhrifa atvinnumissis á efnahagslega stöðu fjölskyldna og fjölskyldulífs, misskiptingar og jöfnuðar.
Benda þau á að íslenskt samfélag, eins og heimsbyggðin öll, hafi þurft að búa við miklar takmarkanir á eðlilegu lífi undanfarin misseri. Því sé það nauðsynlegt að fá óvilhalla, ítarlega og yfirgripsmikla rannsókn á afleiðingum ákvarðana sem teknar voru til að vernda heilsu og líf. Ekki til að finna sökudólga, heldur til að draga lærdóm sem lagt getur grunn að upplýstri umræðu og viðbrögðum við aðstæðum þar sem stjórnvöld þurfa að grípa til umfangsmikilla aðgerða.
