Þar sem ég gekk í 1. maí göng­unni niður Lauga­veg­inn umkring ­fólki sem er annt um land sitt, var mér hugsað til þeirra umbrota­tíma sem nú fara í hönd. Okkur finn­ast kannski breyt­ing­arnar ganga hægt, en þegar við lít­u­m til baka eftir tíu ár sjáum við hversu mikið hefur áorkast, til hins betra ef við höldum rétt á spil­un­um.

Með hrun­inu árið 2008 fundum við á eigin skinni hvað skipt­ir ­mestu máli. Við vildum ekki lengur búa í sam­fé­lagi þar sem græðgi, spill­ing og óhóf réði för, heldur vildum við öryggi, gagn­sæi, traust, sam­kennd og virð­ingu. Að fólk ­skipti meira máli en pen­ing­ar, að sam­vera sé mik­il­væg­ari en mun­aður og að hags­munir sam­fé­lags vegi þyngra en hag­ræð­ing og hag­vöxt­ur. Að komið verði á móts við alla, unga og aldna, fatl­aða sem ófatl­aða, konur og karla, frum­kvöðla ­sem laun­þega. Við vildum nýtt og betra sam­fé­lag. Nýtt Ísland.

Á stór­merki­legum þjóð­fundi með þver­skurði þjóð­ar­innar vor­u valin grunn­gildi til að byggja á hið nýja sam­fé­lag. Gildin sem valin voru, traust, virð­ing, rétt­læti, lýð­ræði, jöfn­uð­ur, heið­ar­leiki, fjöl­skylda, kær­leik­ur, sjálf­bærn­i of­l., sýna ber­lega hvert við viljum stefna.   

Eftir ára­tuga til­raunir tókst loks­ins að fá Alþingi til að koma á stjórn­laga­þingi sem semja skyldi nýja og löngu tíma­bæra stjórn­ar­skrá. Fram­kvæmd stjórn­laga­þings­ins sann­aði að við getum kosið hæfa ein­stak­linga á þing sem vinna saman að heill lands og þjóð­ar. Þar er komin fyr­ir­mynd að fram­tíðar Alþingi hins nýja Íslands, þar sem menn og konur starfa saman og f­inna lausnir til hags­bóta fyrir heild­ina.

Nýja stjórn­ar­skráin er nauð­syn­legur hlekkur í upp­bygg­ing­u hins nýja Íslands. For­mæl­endur hennar benda á ímynd­aða agnúa því þeir vilja ekki breyta kerf­inu. Þeir gætu nefni­lega misst spón úr aski sín­um. Eflaust er eitt­hvað ­sem við eigum eftir að laga í nýju stjórn­ar­skránni, enda eiga þær ekki að ver­a greiptar í stein. Þvert á móti á að aðlaga þær breyttum tímum og nýj­u­m við­horf­um. Ef aldrei mætti breyta stjórn­ar­skrám væru konur ekki með­ ­kosn­inga­rétt og Ísland ennþá kon­ungs­ríki.   

Nú er svo komið að hún er í helj­ar­g­reipum kerfis sem neit­ar að breyta sjálfu sér. Til að breyta kerf­inu þarf að velja fólk í öll æðstu emb­ætti sem er ekki hluti af kerf­inu. Það þýðir ekki að kjósa fólk sem vill ekki breyta neinu, því þá breyt­ist ekki neitt. Við þurfum hæft fólk sem veit hvert við erum að fara og þorir að fram­kvæma. Við þurfum leið­toga sem veit hvern­ig hið nýja Ísland lítur út.

Ein­ungis með því að sýna sam­stöðu, hug­rekki og þor getum við breytt sam­fé­lag­inu þannig að við séum stolt af því. Því sam­fé­lagið er nefni­lega við og við erum sam­fé­lag­ið.

Orðin í National­in­um, ein­kenn­is­söng 1. maí, eiga hér svo sann­ar­lega við: „Með sam­stöðu í sveit og bæj­um, við sigra munum græðgi og neyð. ­Með sigrinum við sáum fræj­um, sem að varða nýja leið.“ 

Höf­undur er þjóð­fræð­ing­ur, rit­höf­undur og ­for­seta­fram­bjóð­andi.