Bitcoin átti árið 2017. Gengið hátt í tutt­ugu­fald­að­ist þegar best lét en end­aði árið með um þrettán földun frá upp­hafi árs. Flugið er svipað og varð á gulli fjöru­tíu árin fram að toppi gull­verðs árið 2011 (gull hefur lækkað um 40% síð­an, svipað og Bitcoin frá hæsta punkti árs­ins 2017).

Tím­inn frá því fólk hafði ekki heyrt á Bitcoin minnst, fór að spyrja hvað Bitcoin sé, í að spyrja undir lok árs hvernig kaupi ég Bitcoin, hefur verið ótrú­lega stutt­ur. Bitcoin hefur farið á flug um sam­fé­lags­miðla, frétta­miðla og fjöl­skyldu­boð, flug sem lætur ein­fald­lega allar fjár­mála­bólur sög­unnar líta illa út hvort sem litið er til umfjöll­unar eða verð­þró­un­ar.

Það er auð­velt að segja að kunn­ug­legar bólu­bjöllur séu farnar að klingja. Með sama hætti og í fyrri bólum ræðir ólík­leg­asta fólk við mann um Bitcoin. Alveg eins og þegar hluta­bréfa­ráð­gjöfin fyrir ára­tug var áber­andi segja leigu­bíl­stjórar manni núna í óspurðum fréttum frá Bitcoin.

Fjöl­margar dæmisögur er hægt að segja til að sann­færa mann um að Bitcoin bóla sé í gangi. Bitcoin appið Coin­Ba­se, þar sem hægt er að fylgj­ast með þróun og eiga við­skipti með Bitcoin, er vin­sælasta appið í Banda­ríkj­unum. Það skýtur bæði Face­book og Instagram öpp­unum ref fyrir rass. Hvernig er hægt að trúa að þetta sé ekki bara bóla?

Þeir sem lengi hafa verið á Bitcoin vagn­inum segja almenn­ing ein­fald­lega ekki skilja Bitcoin frekar en inter­netið á sínum tíma. Hrein­trú­aðir segja að Bitcoin sé ein­fald­lega það ólíkt því sem við þekkjum að ekki sé hægt að bera það saman við neitt ann­að. Bitcoin breyti ein­fald­lega lands­lag­inu. Ein vin­sælasta söluræðan er að alveg eins og það var ekki fyr­ir­séð á tíunda ára­tugnum hvað inter­netið gæti gert fyrir dreif­ingu og miðlun upp­lýs­inga þá átta fáir sig nú á því hvað Bitcoin, og þá ekki síður Blockchain tæknin sem er á bak við Bitcoin, getur gert fyrir pen­inga og fjár­mála­kerf­ið. Nokkuð kraft­mik­ið, ekki satt? Hvort Bitcoin breytir öllu eða engu er þó enn algjör­lega óljóst.

Er hægt að búa til traust án sterkra stofn­ana?

Það er mjög auð­velt að skrifa skemmti­legar Bitcoin sögur og pæl­ing­ar. Upp­á­haldið mitt er að hugsa um Bitcoin sem merki­lega til­raun til að búa til dreif­stýrt traust. Hingað til hefur traust í sam­fé­lagi orðið til á grunni sterkra stofn­ana eins og seðla­banka, þingi eða skóla. Ef traust mynd­ast um eitt­hvað eins og Bitcoin verður í fyrsta sinn til dreif­stýrt traust — ­traust til nets í stað traustrar stofn­un­ar. 

Það er svo margt áhuga­vert umfram ævin­týra­lega hækkun Bitcoin síð­ustu mán­uði. Til­urð Bitcoin er sveipuð dulúð, höf­und­ur­inn er leyni­per­sóna, yfir­völd tor­tryggja til­gang þess og hlut­verk og und­ir­liggj­andi flókna tækni skilja fáir.

Bitcoin hefur jafn­framt um margt þró­ast öðru­vísi en lagt var upp með á sínum tíma. Raun­veru­leik­inn er mjög ólíkur hinni útópísku heims­mynd sem margir teikn­uðu upp og heill­uð­ust af.

- Í stað þess að vera mynt sem hægt er að nota til að kaupa víða vörur og þjón­ustu er Bitcoin fyrst og fremst spá­kaup­mennsku­eign í ætt við hrá­vöru eins og gull.

- Í stað þess að vera skil­virk leið til við­skipta er við­skipta­kostn­aður mik­ill, við­skipti tíma­frek og orku­sóun gríð­ar­leg. Dag­lega eru 300.000 Bitcoin færslur sem hver þarf 215 kílóvatt­stund af orku.

- Í stað þess að vera dreif­stýrð og engum háð er bæði eign­ar­haldið á stærstum hluta Bitcoin sem og reikni­getan til námu­graft­ar­ins á fárra hönd­um. Um 1,000 stór­laxar eiga yfir 40% af virði Bitcoin og meira en helm­ingur námu­graft­ar­kraft­anna, þess sem þarf til að búa til ný Bitcoin, er á valdi fjög­urra stærstu náma­fé­lag­anna. Stærsta námu­fé­lag­ið, hið kín­verska Ant­Pool, er með 17% af reikni­kraft­in­um.

Betra en gull?

Sumir trúa því að Bitcoin sé raf­rænt gull og að Bitcoin geti myndað sams konar grunn fyrir við­skipti fram­tíðar og gull eða Banda­ríkja­dal­ur. Sumir spá því að það verði „Bitcoin-­fót­ur“ á gjald­miðlum og við­skiptum í fram­tíð­inni og þjóða­gjald­miðlar líði undir lok.

Bitcoin, hefur eins og gull, ekk­ert eig­in­legt virði. Papp­ír­inn í doll­ara­seðl­inum hefur að sama skapi ekk­ert virði. Það er ein­fald­lega sann­fær­ingin um að þú getur skipt þessum bleðli, eða gull­stöng, fyrir verð­mæti sem grund­vallar verð­mæti seð­ils­ins. Alveg eins gildir að virði Bitcoin felst í því að eig­andi Bitcoin trúir því að ein­hver annar vilji taka við Bitcoin gegn afhend­ingu verð­mæta. Þeir halda svo á Bitcoin, en nota það ekki í við­skipt­um, því þeir trúa því að virðið verði meira í fram­tíð­inni en í dag.

Ómögu­legt að segja hvað ger­ist næst

Það er ekki ofsögum sagt að mjög erfitt er að segja hvernig þróun á Bitcoin verð­ur. Við getum spurt okkur hvort eiga megi von á því að gengi Bitcoin lækki árið 2018 um 70% eins og gerð­ist 2014 eða hækki eitt­hvað í lík­ingu við árið 2017.

Sann­færður um kraft Blockchain

Ég er sann­færður um að Blockchain tæknin sem Bitcoin byggir á mun í fram­tíð­inni hafa áhrif á fjár­mála­kerf­ið. Ég trúi líka að ein­hver dulkóð­un­ar­mynt í ætt við Bitcoin mun hafa mikil áhrif í fram­tíð­inni. Ég trúi hins vegar ekki að Bitcoin sé stóra svarið við umbreyt­ingu fjár­mála­þjón­ustu eða að sú dulkóð­un­ar­mynt sem mun hafa mestu áhrifin sé komin fram. Eina sem við vitum er að flug Bitcoin var sögu­legt árið 2017, Bitcoin komst í almenna umræðu og spenn­ing­ur­inn fyrir fram­þróun fjár­mála­þjón­ustu er meiri en nokkru sinni fyrr.

Auð­velt er að trúa því að Bitcoin árið 2018 verði ólíkt 2017. Ef Bitcoin tekur yfir 2018 eins og 2017 þá hefur tekið Bitcoin í alvöru tekið yfir (fjár­mála)heim­inn. Hækkun árs­ins 2017 var það svaka­leg að ef hún heldur eins áfram 2018 mun virði Bitcoin fara yfir verð­mæti allra hluta­bréfa í kaup­höll­inni í London í júní, yfir verð­mæti allra hluta­bréfa í kaup­höll­inni í New York í októ­ber og yfir sam­an­lagt virði allra hluta­bréfa skráð á öllum mörk­uðum í heim­inum í apríl 2019[1]. Ég treysti mér til að spá að það ger­ist ekki.

Höf­undur er hag­fræð­ingur og stýrir stefn­u­­­mótun og mark­aðs­­­málum hjá Íslands­­­­­banka.