Þegar ég var 16 ára gekk ég í Dr. Mart­ens stíg­vélum með klút um hálsinn, hlust­aði á „The Clash“ og reif kjaft við for­eldra mína, sér­stak­lega pabba! Hann vissi alltaf best og það var í hans valdi að ráða því hvaða tæki­færi ég nýtti og hvenær. Auð­vitað elskaði hann mig og meinti vel. Ég fann hins vegar fyr­ir­ ­mik­illi þörf fyrir að ­sýna „­feðra­veld­inu“ fing­ur­inn og finna mína eigin rödd. Ég tengi þetta við „Know Your Rights“ með Clash þar sem Joe Strum­mer lýsir alls kyns rétt­indum og skyldum sem við eigum að þekkja sem borg­arar en ein­göngu vald­hafar fá þó að njóta. Lagið er í raun köllun til sam­fé­lags­ins um að vakna til lífs­ins. Und­an­farna viku hef ég samt aftur fundið þörf fyrir að dusta rykið af Dr. Mart­ens, Clash plötum og að senda feðra­veld­inu fing­ur­inn aft­ur. 

Það hefur ekki farið fram hjá neinum að við, konur af erlendum upp­runa, erum farnar að mynda tengsl og rjúfa ein­angrun sem allt of margar okkar hafa upp­lifað of lengi. Það er jákvætt að við erum farnar að styðja hver aðra og efla félags­leg tengsl okkar á milli. Sam­fé­lagið hlýtur einnig að gera ráð fyrir því að við séum farnar að bera saman bækur okkar og tala um rétt­indi og skyld­ur. Áskorun okkar til sam­fé­lags­ins var ósk um að fólk átti sig á að ábyrgð hvílir á þeim sem stjórna og gæta sam­fé­lags­ins, kerf­anna og atvinnu­líf­inu. Mér finnst hægt að segja að feðra­veldið hafi brugð­ist okk­ur. Okkar hlutur af #MEtoo bylt­ing­unni nær lengra en til kynja­mis­mun­un­ar, áreitni og ofbeldi á heim­ilum og vinnu­stöð­um. Okkar sögur eru lit­aðar af kyn­þátta­for­dóm­um, mis­munun og vald­níðslu sem hefur verið beitt gegn okkur á kerf­is­bund­inn hátt. Þessi mis­munun kemur í veg fyrir að við getum nýtt okkur rétt­indi og njótum tæki­færa til að fóta okkur og vera full­gildir þátt­tak­endur í sam­fé­lag­inu. 

Við veltum því fyrir okkur hvort vald­hafar átta sig á hvaða ábyrgð þeir bera á að mæta, upp­lýsa og taka þátt í að gefa okkur sann­gjörn tæki­færi til að verða full­gildir þátt­tak­endur í íslensku sam­fé­lagi. Við veltum því líka fyrir okkur hvort menn átta sig á því að þegar þessi ábyrgð er hundsuð og við ekki upp­lýst, skap­ist rými til að beita mis­munun og mis­notkun með þeim afleið­ingum að við hættum að reyna að taka virkan þátt. Sum okkar hrein­lega upp­lifa að tæki­færum og mögu­leikum til að dafna og þroskast hafi verið rænt af okk­ur. 

Við höfum rætt mikið okkar á milli um kerf­is­bundna mis­munun og vald­níðslu í garð inn­flytj­enda. Mig langar til að deila með ykkur smá sög­um, dæmi um mis­munun á vinnu­mark­aði sem hefur þær afleið­ingar við við segjum „ég er hætt að nenna þessu, ég er hætt að reyna og ég get ekki meira.“ 

• Ég hef starfað í tvö ár án samn­ings og hef ekk­ert starfs­ör­yggi. Ég veit ekki hvort ég hef ein­hver rétt­indi á vinnu­staðnum mín­um.  
  
  
• Mér hafa aldrei verið kynnt rétt­indi á vinnu­staðnum og hef ekki hug­mynd um hvort eða hver trún­að­ar­mað­ur­inn er.
  
  
• Ég hef heyrt um launa­mis­mun en þori ekki að spyrja yfir­mann­inn minn um það. Ég veit ég verð rek­in.
  
  
• Menntun mín verður aldrei met­in. Ég er ekki nógu góð til þess að starfa við það sem ég hef lagði mig fram að læra en er nógu góð til að sinna íslenskum börnum og gömlu fólki.
  
  
• Ég var ráðin til starfa sem aupair og sá um þríf í hús­um, í fjósi, hest­um, þvott, börn og elda­mennsku dag og nótt fyrir heilar 15.000 kr. á viku.
  
  
• Það hefur alltaf dregið af laun­unum mínum þegar ég er með veikt barn eða er ég látin vinna það upp með ógreiddri yfir­vinnu.
  
  
• Ég var rekin vegna þess að lækn­ir­inn minn sagði mér að fara í fimm vikna veik­inda­leyfi. 
  
  
• Mér er sagt upp starf­inu hvert ein­asta sumar í stað­inn fyrir að fá greitt sum­ar­frí. Ég fæ launa­lækkun og þarf að fara atvinnu­leys­is­bætur í þrjá mán­uði.
  
  
• Það er alltaf dregið af laun­unum mínum ef ég fer til lækn­is, í for­eldra­við­töl eða Útlend­inga­stofnun til að end­ur­nýja papp­íra.
  
  
• Ég heyrði yfir­mann­inn minn segja um dag­inn að hún læsi aldrei umsóknir frá inn­flytj­end­um, það skap­aði bara álag á vinnu­staðnum að ráða mörg okkur til starfa.
  
  
• Ef ég er veik ég þarf að finna ein­hvern til þess að vinna fyrir mig.
  
  
• Ég spurði yfir­mann­inn minn hvað gerð­ist ef eitt­hvað kemur fyrir mig þegar ég er að þrífa alein á nótt­unni. Hún bara hló og sagð­ist vona að ekk­ert gerð­ist.
  
  
• Þegar ég byrj­aði í starf­inu vorum við þrír að vinna sam­an. Nú hafa hinir tveir verið rekn­ir, ég vinn einn að gera allt sem við gerðum þrír áður og fæ ekki launa­hækk­un. Mér er bara sagt vinna hrað­ar.
  
  
• Ég til­kynnti ein­elti á vinnu­staðnum og var sagt „er það ekki bara vegna þess að þú talar ekki nóga góð íslensku. Læra bara íslensku og þetta mun lag­ast.“ Samt fæ ég ekki leyfi að fara á nám­skeið á vinnu­tíma.
  
  

Það er mik­il­vægt að fólk átti sig á því að sum okkur fá ein­ungis tæki­færi til að læra íslensku og um íslenskt sam­fé­lag þar sem við störfum og meðal þeirra sem við störfum með. Ef okkar reynsla á vinnu­mark­aði gefur okkur skýr skila­boð um að við séum und­ir, séum minna virði og höfum ekki sömu rétt­indi og þeir sem við störfum við hlið­ina á, hvað ger­ist þá þegar við mætum erf­ið­leikum heima við eða í öðrum kerf­um? 

Ég spyr líka hvort fólk á að sætta sig við svona fram­komu. Félags- og jafn­rétt­is­mála­ráð­herra hyggst leggja aftur fram frum­varp til laga um jafna með­ferð óháð kyn­þætti eða þjóð­ern­is­upp­runa (heild­ar­lög) og frum­varp til laga um jafna með­ferð á vinnu­mark­aði (jafn­rétti á vinnu­mark­aði) nú í febr­ú­ar. Ég vona að nefndin taki málin til vinnslu. Þegar þessi mál komu inn í alls­herj­ar- og mennta­mála­nefnd í apríl í fyrra voru þessi sömu frum­vörp ekki snert. Ráð­herr­ann á einnig að leggja fram frum­varp til laga um breyt­ingu á lögum nr. 45/2007, um rétt­indi og skyldur erlendra fyr­ir­tækja sem senda starfs­menn tíma­bundið til Íslands og starfs­kjör þeirra starfs­manna. Við tókum það mál til vinnslu í vel­ferð­ar­nefnd í fyrra en þaðan var það sent aftur í ráðu­neytið til frek­ari vinnslu þar sem ákvæði þess voru á skjön við lög um per­sónu­vernd. 

Það mál ekki bíða lengur með það að virða alvöru og „all inclusive“ jafn­rétti og mann­rétt­indi á vinnu­mark­aði. Ef þessi frum­vörp verða að lögum þýðir það að í fyrsta sinn hér­lendi yrði ein­stak­ling­um, sem telja sér mis­munað á grund­velli kyn­þáttar eða þjóð­ern­is­upp­runa utan vinnu­mark­að­ar, veitt heim­ild til að leita réttar síns hjá úrskurð­ar­nefnd innan stjórn­sýsl­unn­ar. 

Ég ætla að hinkra aðeins með­ Dr. Mart­ins og háls­klút­inn. Ég ætla líka geyma fing­urna í vas­anum og leggja mitt traust á feðra­veldið í þeirri trú að yfir­völd sýni ekki sýnd­ar­mennsku við sam­þykkt þess­arra laga. Ég ætla að trúa því að þeir sem bera ábyrgð á að fylgja þessum lögum verði sýnt aðhald og eft­ir­lit. Ég ætla að trúa því að Jafn­rétt­is­stofa, Per­sónu­vernd og kæru­nefndin verði fjár­mögnuð til sam­ræmis við eðli og umfang verk­efn­anna, að starfs­mönnum verði fjölgað til muna og að horft verði til lands­ins alls, ekki ein­göngu hér í Reykja­vík. Ég ætla einnig að hafa trú á því að sér­fræð­ing­ar, með sér­þekk­ingu á mál­efnum inn­flytj­enda og mann­rétt­indum verði ráðnir til starfa í þessi mik­il­vægu verk­efni.