Und­ir­rituð rakst á gamla grein barna­sál­fræð­ings í Dan­mörku sem lýsir áhyggjum sínum vegna barna sem beitt eru tálmun af hendi ann­ars for­eldr­is.

Hér á landi er þetta við­var­andi vandi og virð­ast fáir ráða­menn vilja upp­ræta vand­ann. Pynt­ing er bönnuð á Íslandi en þó leyfð undir tálm­un­ar­menn­ing­unni. Að halda barni frá for­eldri sínu er pynt­ing á sál­ar­lífi þess sem hefur var­an­lega skaða á and­lega heilsu.

Hér er stiklað á stóru úr grein sem birt­ist í Ekstra­bla­det í Dan­mörku en rætt er við barna­sál­fræð­ing­inn Bibi Wegler um stöðu barns  eftir skilnað sem er beitt tálm­un.

Það er sorg­legt að barn þurfi að upp­lifa að klippt sé á sam­band þess við annað for­eldri eftir skiln­að.

Barn, sem eftir skilnað eða er fast í deildum for­eldra- eða í versta til­felli fær ekki að hitta annað for­eldrið, getur orðið fyrir var­an­legum skaða af miss­in­um.

Þetta segir sál­fræð­ing­ur­inn og tals­maður barna Bibi Wegler í tengslum við  út­send­ingar TV2 um heim­ild­ar­mynd­ina ,,Með börn að vopn­i.” Í mynd­inni segja for­eldrar frá hvernig þeir misstu sam­band við barn sitt gegn sínum vilja.

Í fyrsta lagi taka mörg börn á sig sök­ina fyrir skiln­aði for­eldra sinna sem er mikil sorg fyrir barn. Ef barn kemst á sama tíma í þá klemmu að sýna öðru for­eldr­inu holl­ustu, þar sem það á að velja á milli for­eldra, getur barnið til lengri tíma litið orðið fyrir var­an­legum and­legum skaða, segir Bibi Wegler.

Hún segir börnin geta fengið alvar­lega bresti í hæfi­leika sínum til tengl­sa­mynd­anna í fram­tíð­inni og munu eiga í erf­ið­leikum með að mynda sam­bönd þegar þau verða full­orð­in.

Þetta teng­ist mik­illi pressu á barn til að mynda jafn­vægi við for­eldra sem eru í stríði hvort við ann­að. Til­finn­ingin og upp­lifunin getur fylgt barni alla ævi.

Það vantar eitt­hvað

Bibi Wegler á erfitt með að trúa að þetta séu aðstæður sem barnið vel­ur, þ.e.a.s. að barn allt í einu seg­ist ekki vilja hitta annað for­eldrið sitt.

Barn sem í flestum til­fellum hefur að öllu eða ein­hverju leyti alist upp með báðum for­eldrum sínum er þeirra beggja. Þegar svo annað for­eldrið hverfur allt í einu þýðir það að barnið verður hlé­dræg­ara segir hún og heldur áfram: Það má vel vera að að barn af ein­hverjum ástæðum segi að það vilji ekki hitta annað for­eldri sitt sem það að öllu jöfnu hefur ekki sam­band við. En það getur verið að barn segi það bara til að þókn­ast for­eldr­inu sem það býr hjá til að gera það ekki leitt eða reitt, því það upp­lifir nei­kvæð við­brögð þegar hitt for­eldrið er nefnt. Þetta er skelfi­leg klemma fyrir barn. Barn hefur nefni­lega góða til­finn­ingu fyrir því sem ger­ist í kringum það.

Bibi Wegler útskýrir að sökn­uður eftir for­eldr­inu sem klippt var í burtu getur gefið barn mikla erf­ið­leika hvort sem er um er að ræða skamm- eða lang­tíma áhrif.

Alveg saman hvað þá finnur barn til sökn­uðar ef mamma eða pabbi hverfa úr lífi þess. Það að auki getur for­eldrið sem er út úr mynd­inni orðið að ímyndun sem fyllir hvers­dags­leik­ann. Barn þarf nefni­lega að ímynda sér hvað hefur gerst úr því mamma eða pabbi eru horfin út úr lífi þess.

Inn­grip mun fyrr

Barna­sál­fræð­ing­ur­inn aug­lýsir eftir að skjót­ari við­brögðum og inn­gripi til að hjálpa þessum fjöl­skyld­um, sem standa í skiln­aði, þannig að börn lendi ekki undir í bar­átt­unni.

Þetta er krísu­á­stand sem þarf að með­höndla sem slíkt. Það hjálpar ekki að bíða í marga mán­uði eftir að yfir­völd ákveði hvernig sam­veran eigi að vera. Á þeim tíma getur deila milli for­eldra myndað svo djúpa gjá að erfitt er að snúa aftur að æski­legum sam­skipt­um, segir hún.

Bibi Wegler vinnur sem full­trúi barna, í Norð­ursjá­lenska rétt­in­um, og kemur að þar sem fjöl­skyldur í vanda eiga í hlut.

Getur maður annað er verið sam­mála henni? Danir virð­ast jafn skammt á veg komnir og Íslend­ingar þegar kemur að tálm­un­um.

Stjórn­mála­menn verða að stíga fram og hjálpa þessum börn­um, þau geta það ekki sjálf og það for­eldri sem það fær ekki að hitta barn sitt virð­ist í enn verri stöðu. Umboðs­maður barna virð­ist lítið gera til að vekja athygli á þessum vanda.

Barna­sál­fræð­ingar eru fáir hér á landi en lítið heyr­ist frá þeim vegna vanda tálm­un­ar­barna. Almennir sál­fræð­ingar virð­ast heldur ekki bera hag barn­anna fyrir brjósti nema ein­staka þeirra.

Nú þegar með­höndlar kerfið börn sem glíma við vanda­mál vegna tálm­unar og þegar fram í sækir og börnin fara í grunn- og fram­halds­skóla eru afleið­ingar tálm­unar við­var­andi. Er ekki lag að grípa fyrr inn í málin og koma í veg fyrir lang­tíma afleið­ingar tálm­un­ar. Tökum á mál­inu í upp­hafi, látum for­eldri ekki kom­ast upp með tálm­um. Barnið tekur skaða af því!

Af hverju er þjóðin svona afskipta­laus þegar kemur að þessum hópi barna, mér er spurn. Ein­hver stjórn­mála­maður sem getur svarað því? Þið hafið lögin í ykkar hönd­um, ætlið þið ekki að sinna rétti þess­ara barna? Þing­menn sem lof­uðu að sinna starfi sínu börnum til heilla, hvar eru þið nú?

Greinin er að hluta til byggð á skrifum úr Ekstra bla­det.

Höf­undur er grunn­skóla­kenn­ari, móðir og amma.