Að eignast barn er sannkölluð lífsins gjöf. Fyrir marga foreldra er það þá fyrst sem lífið öðlast tilgang. Foreldrar fá það hlutverk að ala upp lítinn einstakling og gera sitt besta til að einn daginn verði hann hamingjusamur og sjálfstæður einstaklingur. Hamingja okkar foreldra felst í þeirri vegferð að sjá barnið sitt vaxa og dafna. En á sama tíma veldur koma barnsins mörgum foreldrum gríðarlegum áhyggjum. Mánaðartekjur rýrna um leið og útgjöld aukast. Foreldrar þurfa skyndilega að lifa með þá staðreynd að annað foreldrið eigi á hættu að missa vinnuna einfaldlega vegna þess að mikill skortur er á úræðum fyrir foreldra, frá fæðingarorlofi að næstu dagvistun og jafnvel fram að grunnskóla.
Staða foreldra eftir fæðingarorlof hefur verið mikið í umræðunni upp á síðkastið. Staðan veldur því að áhyggju- og örvæntingarfullir foreldrar ungra barna skortir úrræði til að brúa bilið milli fæðingarorlofs og dagvistunar. Raunin er sú að bilið er orðin að gjá og brúin sem er nú til staðar nær ekki yfir gjánna sem sífellt breikkar. Fleiri og fleiri börn sitja hreinlega á biðlistum til að komast á biðlistann hjá dagforeldri. Mörg þeirra eru svo lengi á biðlistum að þau vaxa upp úr þeim til þess eins að komast á nýjan biðlista hjá leikskólanum. Þetta er að sjálfsögðu óásættanlegt ástand og alveg hreint ótrúlegt að þessu hafi verið leift að gerast.
Að loknu fæðingarorlofi lenda börnin okkar í nokkurskonar félagslegu limbói. Leikskólar eru eina dagvistunarúrræðið á vegum sveitarfélaganna. Það er verkefni hvers og eins sveitarfélags að ákveða þann aldur sem stuðningur við foreldra hefst. Ekki er kveðið á um það í lögum við hvaða aldur börn eigi rétt á dagvistunarúrræði. Dagforeldrakerfið byggir á framboði einkaaðila og sveitarfélögum ber ekki skylda til að niðurgreiða kostnað vegna þjónustu dagforeldra né að tryggja framboð þeirra. Það eru þó einhverjir dagforeldrar sem starfa í Reykjavík en langt frá því nægjanlega margir til að anna eftirspurn. Algengt mánaðargjald dagforeldra er um 60 til 90 þúsund fyrir fulla vistun.
Vandamálið sem þessi gjá skapar leiðir af sér annað vandamál. Núverandi skipan dagvistunarmála gerir það nær ómögulegt fyrir báða foreldra að vera á vinnumarkaði að loknu fæðingarorlofi. Foreldrar verða því að gera það upp við sig hvort þeirra verður heima með barnið að loknu fæðingarorlofi og hvort þeirra fer út á vinnumarkaðinn. Í flestum tilfellum er það faðirinn sem fer út á vinnumarkaðinn og móðirin er heima. Þó svo að margir feður taki þá ákvörðun að vilja vera heima á meðan móðirin fer að vinna þá er staðreynd sú að atvinnumöguleikar karlmanna eru jafnan betri og launin að meðaltali hærri. Svo spilar oft inn í það að konur eru oft enn þá með barnið á brjósti. Þetta skapar gífurlegt ójafnvægi á vinnumarkaðnum þar sem konum er liggur við haldið utan markaðsins fyrir það eitt að vera mæður. Feður fá á sama tíma minni tíma á þessum mikilvægu uppvaxtar árum með börnunum sínum. Því margir þeirra verða að taka á sig tvöfalda vinnu til að brúa þá tekjuskerðingu sem orsakast því að vera eina fyrirvinnan. Fjöldamörg dæmi eru um að feður halda til vinnu á svipuðum tíma og barnið fer á fætur og koma heim á svipuðum tíma og barnið fer að sofa. Foreldrið sem fer á vinnumarkaðinn fær þar af leiðandi mikið minni tíma með barninu sínu og allt álagið á heimilinu lendir á hinu foreldrinu. Úr getur orðið vítahringur þar sem foreldrar hafa ekki tíma fyrir hvort annað sem hefur svo áhrif á samband þeirra. Þetta getur leitt til sambandsslita og þar með geta fjölskyldur sundrast. Samkvæmt rannsóknum eru sambandsslit mun líklegri á fyrstu árum barnsins en öðrum. Nýlega hefur verið fjallað um það að á síðustu árum hafa skilnaðir verið að færast í aukin. Foreldrar ættu að geta verið lausir við kvíðann og óvissuna um hvernig þeir ætla að „brúa bilið“ að fæðingarorlofi loknu þar sem það að ala upp kornabarn er alveg nógu krefjandi þó hitt bætist ekki við.
Það verður að taka á þessu gríðarlega vandamáli. Það verður að brúa allt bilið milli fæðingarorlofs og grunnskóla. Dagvistun verður að vera raunhæfur og aðgengilegur kostur þar sem biðlistar eru gagnsæir svo hægt sé að veita þeim eftirfylgni og gæta þess að ekkert barn falli milli skips og bryggju. Það verður að fara yfir kerfið frá grunni og þeir foreldrar sem fá ekki dagvistun ættu að fá heimgreiðslur. Þar fara niðurgreiðslur dagforeldra til foreldranna sem fá ekki dagvistunarúrræði. Þá verður að koma á ungbarnadeildum á öllum leikskólum en það verður auðvitað ekki hægt fyrr en það er búið að bæta úr manneklu leikskólanna, bæta starfsaðstöðu starfsfólksins og sinna nauðsynlegu viðhaldi skólanna. Það verður að stækka og fjölga leikskólum. Það þarf og verður að setja meira fjármagn í leikskólana, svo einfalt er það. Við erum ekki að fara að leysa manneklu skólana með heldri borgurum eða öðrum plástrum heldur verðum við að hækka laun leikskólakennara og virða menntun þeirra til fjár.
Það verður að þjónusta betur foreldra í Reykjavík og það verður að bjóða fjölskyldum uppá raunhæfa þjónustu.
Setjum börnin í forgang með því að hlúa að undirstöðum þeirra og velferð. Gerum Reykjavík að fjölskylduvænni borg. #Brúumbilið!
Höfundur skipar 6. sæti á lista Framsóknarflokksins fyrir komandi borgarstjórnarkosningar.
