Sam­kvæmt beiðni sjáv­ar­út­vegs­ráð­herra vinnur Hag­fræði­stofnun Háskóla Íslands að því að meta þjóð­hags­leg áhrif hval­veiða. Mat Hag­fræði­stofn­unar verður eitt af þeim gögnum sem leggja á til grund­vallar ákvörðun rík­is­stjórnar Íslands um hvort veita ber fyr­ir­tæki í eigu Krist­jáns Lofts­sonar kvóta til veiða á lang­reyðum næstu fimm árin, 2019–2023.

Eini mark­aður Krist­jáns Lofts­sonar fyrir lang­reyð­ar­kjöt er í Jap­an. Allt frá miðjum níunda ára­tug síð­ustu aldar hefur verið bent á að mark­aðs­að­gangur fyrir hval­kjöt í Japan sé tor­veldur vegna lít­illar eft­ir­spurnar og tak­mark­aðs áhuga jap­anskra stjórn­valda á að slíkt kjöt sé flutt inn. Krist­ján Lofts­son hefur tekið undir þetta og sagði við Morg­un­blaðið 25. febr­úar 2016: „Ef við hefðum vitað hvað var í vændum í Japan þegar við hófum aftur hval­veið­arnar 2009, eftir tutt­ugu ára hlé, þá hefðum við aldrei byrjað aft­ur.“

Krist­ján nefndi hins vegar ekki þau vand­kvæði við flutn­ing hval­kjöts til Jap­ans að alþjóð­leg við­skipti með lang­reyð­ar­kjöt eru bönnuð sam­kvæmt CITES-­samn­ingnum enda er lang­reyður á heims­lista yfir dýr í útrým­ing­ar­hættu. Verslun með hval­kjöt er jafn mikið bönnuð og verslun með fíla­bein.

Íslenskum stjórn­völdum hefur lengi verið kunn­ugt um að mark­aður fyrir lang­reyð­ar­kjöt væri því sem næst dauður í Jap­an, en þó kosið að taka einka­hags­muni Krist­jáns Lofts­sonar fram yfir almanna­hags­muni á Íslandi í við­skipt­um, alþjóða­stjórn­mál­um, orðstír – og nátt­úru­vernd.

Háhyrn­ingar í útrým­ing­ar­hættu

Gleymum ekki að Ísland vann ötul­lega að verndun hafs­ins gegn mengun af völdum þrá­virkra eit­ur­efna, ekki síst PCB. Fram­leiðsla slíkra eit­ur­efna er nú bönn­uð. En PCB lekur frá urð­un­ar­stöðum og berst enn til sjáv­ar. Fyrir vikið ótt­ast vís­inda­menn að háhyrn­ing­ur­inn kom­ist í útrým­ing­ar­hættu.

Fyrir tíu árum mælt­ist land­læknir Fær­eyja til þess að konur á barns­eign­ar­aldri neyttu ekki grind­ar­kjöts vegna kvika­silf­urs- og PCB-­meng­un­ar. Gegnir furðu að fær­eysk stjórn­völd hafi ekki enn stöðvað grinda­dráp í ljósi þess að „því meira sem er af þessum efnum í blóði kvenna á með­göngu, þeim mun veik­ara verður ónæm­is­kerfi barns­ins við fæð­ingu, eins og segir í til­mæl­un­um. Þar segir enn­fremur að „kvika­silf­urs­magn í blóði móður á með­göngu [hafi] bein nei­kvæð áhrif á þætti eins og minni, orða­forða, við­bragðs­flýti og rým­is­skynjun barns­ins“.

Veiga­miklir þættir við verndun haf­ins eru þeir sömu og í bar­átt­unni fyrir verndun hvala. Þann mál­stað eiga Íslend­ingar að verja.

Spurn­ingin er þessi:

Er íslenskum stjórn­völdum alvara með hátíð­legum yfir­lýs­ingum um verndun hafs­ins eða vilja þau halda áfram að eyða fjár­mun­um, tíma og kröftum stjórn­ar­ráðs­ins í að verja hags­muni Krist­jáns Lofts­son­ar, svo sem með hinni svoköll­uðu kynn­ingu á mál­stað Íslands sem Alþingi sam­þykkti 1999? Þeir fjár­munir eru miklu meiri en veittir hafa verið til að stöðva plast­meng­un, rann­saka súrnun sjávar eða vinna gegn mengun af völdum eit­ur­efna sem drepa hvali.

Nýverið var kynnt skýrsla Sam­ein­uðu þjóð­anna um brýna nauð­syn rót­tækra aðgerða til að koma í veg fyrir verstu afleið­ingar lofts­lags­breyt­inga. Nú er í skýrsl­unni sér­stak­lega varað við súrnun sjáv­ar, sem er hvað hröð­ust í haf­inu umhverfis Ísland. Ungt fólk spyr sig hvað for­eldra­kyn­slóðin hafi gert, hvað stjórn­völd hafi gert, hvað þau ætla að gera og hvað þau sjálf geti gert til að þau þurfi ekki að halda upp á þrí­tugs­af­mælið þegar allt er um sein­an. Lýð­ræð­is­legir stjórn­ar­hættir og traust almenn­ings til þeirra byggj­ast á því að hin kjörnu stórn­völd setji hags­muni almenn­ings í for­gang en ekki hags­muni áliðn­að­ar­ins eða bíla­inn­flytj­enda, hvað þá ein­stak­lings með ódrep­andi áhuga á hval­veið­um, eins konar hval­veiða­fíkn, sem engu máli skipta fyrir þjóð­hags­reikn­ing­ana en miklu fyrir stöðu Íslands við að vernda eigin hags­muni og taka þátt í alþjóða­átaki gegn lofts­lags­vánni.