Sam­tök sjálf­stæðra skóla standa í dag fyrir árlegri ráð­stefnu sinni, undir yfir­skrift­inni Líður öllum vel? Við­fangs­efnið er veru­leiki barna af erlendum upp­runa, jafn­rétt­is­mál í víðum skiln­ingi og starfs­um­hverfi sjálf­stæðra skóla.

Fjöl­breyti­leiki íslensks sam­fé­lags fer ört vax­andi og tekur sífellt á sig nýjar mynd­ir. Við hjá sjálf­stæðum skólum viljum leggja okkar af mörkum til að fá skóla­sam­fé­lagið til að rýna í stöð­una, fjalla um þennan ört vax­andi fjöl­breyti­leika og mik­il­vægi við­ur­kenn­ing­ar­inn­ar. Við­ur­kenn­ing­una sem skiptir okkur öll miklu máli sama hvaðan við komum, hverjum við til­heyrum eða hvernig við skil­greinum okk­ur. Hún er alltaf mik­il­væg og kannski alls mest innan skóla­sam­fé­lags­ins, þar sem hver ein­stak­lingur þarf að upp­lifa hana á eigin skinni.

Innra starf sjálf­stæðra skóla ein­kenn­ist af fjöl­breyti­leika og til­vist þeirra bygg­ist líka á hinum fjöl­breyti­leg­ustu ástæð­u­m. Þeir hafa orðið til af brenn­andi hug­sjón ein­stak­linga sem vilja útfæra skóla­starf með ólíkum hætti, hafa fram­sækna sýn á hvað sé gott fyrir börn og hvað raun­veru­lega virki, en langar jafn­framt að hafa stjórn­ina í sínum höndum og ráð­rúm til að fara aðrar leiðir en hið hefð­bundna kerfi leggur alla jafna til.

Þar liggja styrk­leikar sjálf­stæðra skóla. Að vera neistar í mennta­kerf­inu, hvatar til breyt­inga. En ­jafn­framt að bjóða upp á val. Þeir leggja sjálfa sig í dóm almenn­ings, for­eldr­anna sem taka með­vit­aða ákvörðun um að velja einmitt þennan skóla fyrir sitt barn, jafn­vel þótt aðrir séu nær. Þetta gefur í sjálfu sér styrk og mik­il­vægan drif­kraft inn í skóla­starf­ið. Allir fyll­ast ákveðnu stolti við að vera val­inn og um leið fyll­ast kenn­arar auknum metn­aði til þess að gera enn betur og stand­ast áþreif­an­legar vænt­ing­arn­ar.

En valið snýst líka um starfs­um­hverfi kenn­ara. Innan flestra fag­stétta geta ein­stak­lingar valið sér starfs­um­hverfi. Það sem skiptir einn miklu máli er engin breyta hjá næsta manni og öfugt. ­Kenn­arar sem kjósa að starfa við fag sitt hafa hins vegar fáa kosti, þar sem skólar eru bundir í sama rekstr­ar­form og kjörin alls staðar þau sömu. Alla jafna stendur valið ein­göngu um hvaða hverf­is­skóla við­kom­andi kýs að starfa við, en starfið er bundið sömu hnútum hvort sem kennt er í mið­bænum eða Breið­holt­in­u. 

Sjálf­stæðir skólar gefa aukið rekstr­ar­legt frelsi til ákvarð­ana. Fag­legt frelsi er svo enn einn kost­ur­inn og hann ekki lít­ill. Mið­stýr­ingin er engin og allar ákvarð­anir teknar innan hvers skóla fyrir sig. Kenn­arar við slíka skóla hafa því mikla mögu­leika til beinna áhrifa. Sjálf­stæðir skólar lúta eftir sem áður sömu lögum og reglum og aðrir grunn­skólar og eru undir eft­ir­liti sveit­ar­fé­laga hvað varðar lög­bundna starf­semi.

Stöndum vörð um til­vist sjálf­stætt starf­andi skóla, fögnum þeim og tökum þá með í heild­ar­mynd­ina. Fjöl­breyti­leik­inn í allri sinni mynd skiptir okkur öll máli.

Höf­undur er for­maður Sam­taka sjálf­stæðra skóla.