Fólk spyr: Af hverju eruð þið í Sam­fylk­ing­unni ekki meira eins og dönsku krat­arnir og fáið 30 pró­senta fylgi, til dæmis með því að taka upp harð­ari stefnu gegn inn­flytj­end­um?

Því er til að svara að sú stefna er ómann­úð­leg og fer í bága við grund­vall­ar­lífs­sýn sós­í­alde­mókrat­ism­ans; og raunar umdeild­an­legt hversu mikið krat­arnir græddu á þessum sinna­skipt­um; þeir fengu vissu­lega atkvæði frá Þjóð­ar­flokknum danska en misstu jafn mikið til flokka með mann­úð­legri stefnu, SF og Radikale ven­stre (sem sam­kvæmt dönskum póli­tískum nafna­hefðum eru hvorki rót­tækir né vinstri sinn­aðir heldur mark­aðs­sinn­aðir og frjáls­lyndir úrbanistar).

En fleira kemur til.

Eins og ann­ars staðar á Norð­ur­löndum eru krat­arnir kjöl­festan í dönskum stjórn­mál­um, stærsti flokk­ur­inn, líkt og Sjall­arnir hér, sá flokkur sem meira hefur mótað sam­fé­lagið en aðrir flokkar – þar voru tengsl flokks og verka­lýðs­hreyf­ingar ekki rofin snemma eins og hér á landi og þar hafði því flokk­ur­inn tvö­falt afl til að móta sam­fé­lagið til jafn­að­ar. Hér á landi náðu stétta­stjórn­mál aldrei alveg að leysa af hólmi sjálf­stæð­is­stjórn­mál­in; hreyf­ing komm­ún­ista og seinna sov­ét­hollra vinstri sós­í­alista varð hér sterk­ari en ann­ars staðar á Norð­ur­löndum vegna úbreiddrar óánægju með aðild að Nató og veru banda­ríska hers­ins hér á landi. Ágrein­ingur um stöðu Íslands í sam­fé­lagi þjóð­anna mót­aði miklu meira vinstri hreyf­ing­una hér á landi en ann­ars stað­ar.

Á meðan mót­uðu Sjálf­stæð­is­menn sam­fé­lag­ið.

Nokkrar til­raunir hafa verið gerðar til að búa til stóran flokk um lífs­við­horf og hug­sjónir jafn­að­ar­stefn­unn­ar, þar sem saman kemur fólk úr alls konar ólíkum áttum og fylkir sér saman um jöfn­uð, umhverf­is­vernd, kven­frelsi og rétt­læti. Þetta tókst með Sam­fylk­ing­unni sem á sér rætur í fjór­flokknum sem þá var á vinstri kant­in­um: A-flokk­unum tveim­ur, Kvenna­list­anum og Þjóð­vaka, sem þá var hinn hefð­bund­inn flokkur krata sem hvergi fundu sig. Þetta er auð­vitað ótta­legt strögl á köflum því að það vilja ekk­ert allir vera með alltaf; því veldur rót­gróin klofn­ings­hefð. Og svo hitt: Reglu­lega koma nýir sér­leiða­hafar á vinstri kant­inum og segj­ast vera „betri“ og „rétt­ari“ jafn­að­ar­menn en við hin.

Mætti kannski kalla þá „Betra fólk­ið“.

Hitt vitum við. Þegar Sam­fylk­ingin er sterk aukast líkur á vinstri stjórn – þegar hún veik­ist getur allt ger­st, eins og dæmin sanna, og Sjálf­stæð­is­flokk­ur­inn heldur sínum völd­um.

Höf­undur er þing­maður Sam­fylk­ing­ar­inn­ar.