Útganga Stóra-Bret­lands úr Evr­ópu­sam­band­inu, Brex­it, stað­festir þá meg­in­reglu Evr­ópu­sam­bands­ins að full­veldi aðild­ar­ríkja þess er óskert. Þau geta gengið út hvenær sem þeim sýnist, sam­kvæmt 50. gr. Lissa­bonsátt­mál­ans. Brex­it, er sér­mál Eng­lend­inga sem Skotar hat­ast við og Úlster­búar vilja forð­ast.

Brex­it-­fer­ill Eng­lend­inga markast af innri vand­ræðum þeirra sjálfra, klofn­ingi og klúðri. Nú er þessu lok­ið. Framundan eru marg­hátt­aðar breyt­ingar og rösk­un, en ekk­ert bendir til ann­ars en þess að Eng­lend­ingar kom­ist vel á skrið innan skamms tíma. Farn­ist þeim illa, verður það enn og aftur vegna eigin innri vand­ræða þeirra sjálfra.

Þrátt fyrir ævin­týra­leg stór­yrði bygg­ist andúð Eng­lend­inga á Evr­ópu­sam­band­inu ekki á reynslu þeirra af aðild­inni. Eng­lend­ingar voru alltaf marg­klofnir í afstöðu sinni og and­staða hávær. Í sem skemmstu máli eru helstu útgöngu­á­stæður þeirra eig­in­lega innri mál þjóð­ar­innar sjálfr­ar. - Eng­lend­ingar vilja ein­fald­lega ekki, og margir þeirra hafa aldrei vilj­að, sam­eig­in­legar stjórn­valds­stofn­anir með öðrum ríkj­um; - eða sam­eig­in­legan dóm­stól eða lög­sögu; - eða sam­eig­in­leg landa­mæri eða gæslu; - eða sam­eig­in­lega stjórn­sýslu, skatta og reglu­verk; - eða sam­eig­in­lega versl­un­ar­samn­inga, loft­ferða­stjórn eða fisk­veiði­stjórn. 

Stóra-Bret­land er fjögur þjóð­fé­lög með um 66 millj­ónir manna. Þessar þjóðir eru vel færar um að fara sínar eigin leið­ir. Allir geta skilið útgöngu­á­stæður Eng­lend­inga, þótt skoð­anir á þeim séu og verði auð­vitað skipt­ar. Í Brex­it-á­róðr­inum birt­ust margar fleiri ástæð­ur, mis­jafn­lega mál­efna­legar og margar til­hæfu­laus­ar. Þær hafa líka haft mikil áhrif og jafn­vel velt hlass­in­u. 

Út­göngu­á­stæður Eng­lend­inga eru að miklu leyti óháðar Evr­ópu­sam­vinn­unni og eiga sér djúpar og lang­stæðar rætur í þjóð­arsál­inni, miklu eldri og seig­ari rætur en Evr­ópu­sam­band­ið. Að sumu leyti burð­ast Eng­lend­ingar enn með gamlar heims­veld­is­byrðar í þjóð­arsál­inni, og von­andi verða þær þeim ekki að fóta­kefli.

Bretar hafa haft marg­vís­legar und­an­þágur og sér­stöðu innan Evr­ópu­sam­bands­ins. Þeir hafa notið víð­tækra for­rétt­inda á mik­il­vægum svið­um, t.d. í banka- og fjár­mála­kerf­inu sem er Eng­lend­ingum mjög mik­il­vægt. En það gleym­ist að aðrir Evr­ópu­menn fundu þetta greini­lega og þetta olli stöðugri gremju ann­arra í sam­starf­inu. Hund­ruð fjár­mála­fyr­ir­tækja og fyr­ir­tækja á öðrum sviðum í öðrum aðild­ar­ríkjum hafa nú beðið lengi eftir því að Eng­lend­ing­arnir hypji sig loks­ins. Þau hugsa sér gott til glóð­ar­innar að taka sætin sem Eng­lend­ingar hafa not­ið.

Þessu til við­bótar liggur fyrir að mörg bresk fjár­mála­fyr­ir­tæki hafa und­an­farið aukið umsvif sín á meg­in­land­inu, í sam­starfi við aðra og í sam­starfs- og dótt­ur­fyr­ir­tækj­um. Þau hyggj­ast tryggja aðild sína að mark­aði Evr­ópu­sam­bands­ins áfram, og ýmsir telja að þá muni enn minnka vægi fjár­mála­mið­stöðv­ar­innar í mið­borg Lund­úna. Í þessu öllu eru tví­sýnar horfur fyrir Eng­lend­inga um fram­haldið á kom­andi árum.  

Um þessar mundir bein­ist athygli manna auð­vitað að hugs­an­legum afleið­ingum kór­ónu­veirunnar á stöðu og fram­tíð Evr­ópu­sam­vinn­unn­ar, hvernig Evr­ópu­sam­band­inu og evr­unni reiðir af eða hvort ein­hvers konar upp­lausn verð­ur. Hitt er annað mál að með útgöngu Breta má einnig búast við því að mjög dragi úr varúð og and­stöðu gegn rót­tækri sam­þætt­ingu og stór­rík­is­þróun innan Evr­ópu­sam­bands­ins. Mörgum er þetta annað áhyggju­efni.

Höf­undur er fyrr­ver­andi skóla­stjóri.