Við lifum á for­dæma­lausum tím­um! Á for­dæma­lausum tímum gæti verið skyn­sam­legt að leita til vina um álit og sam­starf. Hefur það verið gert? 

Þann 23. mars 1962 sam­þykktu Norð­ur­löndin Helsinki­samn­ing­inn. Í inn­gangi segir að rík­is­stjórnir land­anna vilji efla náin menn­ing­ar­tengsl Norð­ur­landa­þjóð­anna og sam­stöðu í rétt­ar- og þjóð­fé­lags­mál­um, auka sam­starf með sam­eig­in­legum reglum og ná fram hag­kvæmri verka­skipt­ingu milli land­anna á öllum sviðum þar sem skil­yrði eru fyrir hendi. Þá segir í annar grein samn­ings­ins að rík­is­borg­arar ann­arra nor­rænna landa skuli njóta sama réttar og rík­is­borg­arar við­kom­andi lands. 

Samn­ing­ur­inn sem kenndur er við höf­uð­borg Finn­lands, er eins­konar stjórn­ar­skrá og horn­steinn sam­starfs ríkja Norð­ur­landa sem krist­all­ast í Norð­ur­landa­ráði og Nor­rænu ráð­herra­nefnd­inni. Að vanda væri dag­ur­inn 23. mars hald­inn hátíð­legur og Nor­rænu félögin alls staðar á Norð­ur­löndum hefðu dregið fána að húni og boða til mann­fagn­að­ar, ef ekki væri fyrir alvar­lega smit­hættu í ríkj­unum fimm og á Álandseyj­um, Græn­landi og í Fær­eyj­u­m. 

Fram hefur komið að utan­rík­is­ráð­herrar land­anna hafi átt síma­fund 17. mars um for­dæma­laust ástand og voru sam­mála um mik­il­vægi þess að Norð­ur­löndin standi þétt saman á þessum óvissu­tím­um. Einnig hafa borist af því fréttir að heil­brigð­is- og félags­mála­ráð­herrar Norð­ur­landa hafi borið saman bækur sínar 19. Mars. Á fund­inum var víst stað­fest að ríkin eigi svo margt sam­eig­in­legt hvert og geti því lært af aðgerðum hvers ann­ars á heil­brigð­is­svið­inu sem nýta má í bar­átt­unni gegn COVID-19.  Meira segir ekki af árangri fund­anna.

Í til­efni af „degi Norð­ur­land­anna“ er því rík ástæða til að rifja upp hvort stjórn­völd hafi gleymt ákvæðum Helsinki­samn­ings­ins. Hafa sótt­varn­ar­yf­ir­völd skipts á upp­lýs­ingum um hvaða ráð­staf­anir má grípa til og hvort gagn væri af því að sam­hæfa aðgerð­ir? Hafa fjár­mála­ráð­herrar borið saman bækur sínar og stillt saman strengi um ráð­staf­anir í rík­is­fjár­málum til að draga úr efna­hags­á­falli? Hafa sam­göngu­ráð­herrar fjallað um hvernig með sam­stilltu átaki megi koma í veg fyrir alvar­legt ástand hjá helstu flug­fé­lögum land­anna? Hafa for­sæt­is­ráð­herr­arnir rætt hvernig megi sjá til þess að Ísland og Nor­egur verði með í sam­starfi ESB ríkja um tak­mark­anir á mann­flutn­ing­um? Hafa heil­brigð­is­ráð­herr­arnir rætt hvort með sam­starfi megi afla fleiri önd­un­ar­véla fyrir sjúkra­hús land­anna? Og svo mætti lengi telja.

Von­andi er svarið „já“ við fram­an­greindum spurn­ing­um. En af því hafa ekki borist frétt­ir. Það er löngu tíma­bært virkja það afl sem er að finna í sam­starf Norð­ur­landa í við­námi gegn for­dæma­lausri pest, og upp­lýsa almenn­ing um það. Aukið sam­starf gæti reynst virkt meðal gegn vágest­inum sem nor­rænu þjóð­irnar berj­ast nú við, að því er virð­ist hver um sig án telj­andi sam­starfs.

Höf­undur er hag­fræð­ingur og hefur starfað um langt ára bil sem sér­fræð­ingur og skrif­stofu­stjóri hjá Norð­ur­landa­ráði og Nor­rænu ráð­herra­nefnd­inn­i.