Nú eru erf­iðir tím­ar. Kreppa er skollin á í efna­hags­mál­um  og sér ekki fyrir end­ann á henni. Atvinnu­leysi er komið í tveggja stafa tölu. Sam­dráttur er í nán­ast öllum sviðum þjóð­fé­lags­ins og er spáð 7-10 pró­senta sam­drætti í vergri lands­fram­leiðslu í ár.

Stjórn­völd bæði ríki og sveit­ar­fé­lög hafa brugð­ist við þess­ari kreppu með marg­vís­legum hætti til að dempa áhrif krepp­unnar sem er til­komin vegna COVID-19 far­ald­urs­ins. 

Stjórn­völd hafa ekki með sínum aðgerðum reynt að verja ákveðna hópa meir en aðra fyrir þess­ari kreppu fyrir utan tíma­bundna hækkun barna­bóta sem er á bil­inu um 30.000–42.000 kr.(­fer eftir tekj­um) og er of lít­ið. 

Tilgangur þess­arar greinar er að hvetja stjórn­völd til að gera meira til að verja fjöl­skyldur og sér­stak­lega barna­fjöl­skyldur við þess­ari kreppu og auka jöfnuð í sam­fé­lag­inu, því kreppan hefur verri áhrif á barna­fjöl­skyldur og fólk með lágar tekjur en aðra þjóð­fé­lags­hópa með hærri tekj­ur.

Ég legg til að það verði alvar­lega skoðað af stjórn­völdum að hrinda eft­ir­far­andi aðgerðum til fram­kvæmda.

1. Taka upp sk. „barna­box fyr­ir­komu­lag“ sem þekk­ist í Finn­landi. Þessi aðgerð yrði hluti af mæðra­vernd. Með þess­ari aðgerð yrði nýju barni og for­eldri þess tryggð flest það sem barnið þarf á sínum fyrstu sex mán­uðum í lífi sínu, for­eldrum að kostn­að­ar­lausu. Í barna­box­inu yrði föt, bleyj­ur, rúm­föt, bað­vörur og sjálft boxið væru hægt að nota sem svefn­að­stöðu fyrir barnið fyrstu sex mán­uð­ina. Þeir sem af ein­hverjum ástæðum myndu ekki vilja þessi barna­box myndu fá í stað­inn ein­greiðslu sem næmi helm­ing af kostn­aði við barna­box­in.
2. Lækka hámarks­þak í almenna greiðslu­þátt­töku­kerf­inu í heil­brigð­is­þjón­ustu strax í haust úr 75.802 kr. á tólf mán­aða tíma­bili niður í 45.000 kr. Sam­bæri­leg hlut­falls­lækkun yrði á hámarki fyrir aldr­aða, líf­eyr­is­þega og öryrkja. Kostn­aður barna vegna heil­brigð­is­þjón­ustu verði felldur nið­ur.
3. Stór­auka, í þrep­um, kostn­að­ar­hlut­deild rík­is­ins í tann­rétt­inga­kostn­aði, þannig að úr því að vera um 12,5% í dag, í 90% eftir þrjú ár.
4. Lækka hámarks­þak í greiðslu­þátt­töku­kerfi lyfja strax í haust, úr 62.000 á tólf mán­aða tíma­bili í 35.000 kr. og sam­bæri­leg hlut­falls­lækkun fyrir aldr­aða, líf­eyr­is­þega, örykja og börn.
5. Sveit­ar­fé­lög lækki í áföngum kostnað við gjald­frjálsar skóla­mál­tíðir í grunn­skólum og að þær verði með öllu gjald­frjálsar eftir 3 ár. 
6. Kostn­aður for­eldra vegna leik­skóla­gjalda verði lækk­aður um helm­ing strax í haust. 
7. Lægstu líf­eyr­is­greiðslur til aldr­aðra og öryrkja og atvinnu­leys­is­bætur verði hækk­aðar í 336.916 sem m.v. lægsta tekju­skatts­hlut­fall.
8. Fólk sem þiggur líf­eyr­is­greiðslur eða atvinnu­leys­is­bætur heldur sínum líf­eyri eða bótum ef það ákveður að fara í nám.
9. Greið­endur náms­lána geta frestað greiðslu afborg­ana og vaxta af náms­lánum næstu tvö árin. Þetta nýt­ist sér­stak­lega ungu fólki sem er nýbyrjað að greiða af náms­lán­um.
10. Hækka tekju­há­mark ein­stak­linga og hjóna sem vilja leigja af óhagn­aða­drifnum leigu­fé­lögum í 7.560.000 kr á ári fyrir ein­stak­ling og 10.560.000 fyrir hjón og sam­búð­ar­fólk. Þessi aðgerð myndi gera fleirum kleift að að leigja hjá óhagn­aða­drifnum leigu­fé­lögum og um leið yrði þetta hvatn­ing fyrir óhagn­að­ar­drifin leigu­fé­lög að byggja fleiri íbúð­ir.

Ofan­greindar aðgerðir eru jöfn­un­ar­að­gerðir og miða að því að verja fjöl­skyldur og sér­stak­lega barna­fjöl­skyldur fyrir áhrifum krepp­unn­ar. Jöfn­uður verður meiri með því að að lækka kostnað t.d. við skóla­göngu barna og heil­brigð­is­þjón­ustu og einnig með því að auka stuðn­ing til þeirra, sér­stak­lega hvað varðar að hækka líf­eyri og til for­eldra nýbura með sk. barna­boxi.

Höf­undur er heilsu­hag­fræð­ing­ur.