Margoft er reynt að gera lítið úr áherslum rík­is­stjórn­ar­innar á nýsköpun og rann­sókn­ir. Í máli margra stjórn­ar­and­stöðu­þing­manna er oft­ast ekki minnst á það sem gert eða það smætt­að. Þeir ræða gjarnan mik­il­vægi nýsköp­unar sem sína stefnu en var­ast að leggja á herslu á annað en getu­leysi stjórn­valda. 

Rík­is­stjórn Katrínar Jak­obs­dóttur er fyrst íslenskra lands­stjórna til þess að leggja fram heild­stæða og póli­tíska nýsköp­un­ar­stefnu. Hún hefur enn fremur lagt fram miklum mun meiri fjár­muni til rann­sókna og þró­unar á starfs­tím­an­um, gjarnan eyrna­merkt nýsköp­un, en sést hefur hér á landi. Sextán manna vís­inda- og tækni­ráð, þar með taldir sjö ráð­herr­ar, hefur auk þess mótað nýja vís­inda- og tækni­stefnu. Ráðið er nýbúið að leggja til að fram­lög í sam­keppn­is­sjóði vís­inda og nýsköp­unar auk­ist um helm­ing á næsta ári miðað við fjár­lögin fyrir 2020. Áhersla er lögð á tækni­stefnu en einnig á mik­il­vægi vís­inda­rann­sókna og nýsköp­unar til að takast á við sam­fé­lags­legar áskor­anir eins og lofts­lags­vá, efl­ingu heilsu og vel­ferðar og á fjórðu iðn­bylt­ing­una. Tíu tíma­settar aðgerðir eiga að raun­gera stefn­una. Ber allt þetta vott um getu- eða áhuga­leysi?

Í máli sumra stjórn­ar­and­stöðu­þing­manna er klifað á van­mati stjórn­valda á mik­il­vægi nýsköp­un­ar. Síst skal draga úr væg­inu en þá er líka brýnt að gagn­rýni á gjörðir og efndir sé sann­gjörn og laus við inn­an­tóm yfir­boð. Tak­mörk eru fyrir því hve rann­sókna- og nýsköp­un­ar­sam­fé­lagið á Íslandi getur komið í verk á hverju ári. Líka núna, þegar orð margra okk­ar, sem höfum minnt á ofurá­herslu mark­aðs­sam­fé­lag­ins á eina atvinnu­grein og þol­mörk sjálf­bærni, fá stað­fest­ingu. Árangur næst ekki fyrst og fremst með yfir­flæði á fjár­magni heldur þjálu skipu­lagi og sem skil­virk­ustu ferli frá hug­mynd til starf­andi fyr­ir­tæk­is. Þar hafa orðið fram­far­ir, allt frá stofnun

Nýsköpunarmiðstöðvarinnar til opinna fjár­mögn­un­ar­leiða í sam­vinnu rík­is­ins, banka, fyr­ir­tækja og stofn­ana. Þar koma svo­nefndir klasar til sögu. Enn fremur skipu­lags­breyt­ingar á yfir­um­sjón nýsköp­unar án þess að grunn­rann­sóknir á borð við byggingar­rann­sóknir skerð­ist. Að breyt­ing­unum er nú unn­ið.

Í vor sem leið voru sam­þykkt lög um Sprota- og nýsköp­un­ar­sjóð­inn Kríu og lög um Mat­væla­sjóð. Kría á að fjár­festa í sér­hæfðum sjóðum sem aftur fjár­festa í sprota- og nýsköp­un­ar­fyr­ir­tækj­um. Mat­væla­sjóði er ætlað að efla nýsköpun og þróun í inn­lendri mat­væla­fram­leiðslu. Í hinn fyrr­nefnda voru settar 650 m.kr. og 500 m.kr. runnu til hins síð­ar­nefnda. Hið opin­bera mun auk þess leggja fram a.m.k. 500 m.kr. í formi lána í svo­kall­aða Stuðn­ings­-Kríu til að styðja við sprota­fyr­ir­tæki og fjár­festa. Þá voru settar 700 m.kr. auka­lega í Tækni­þró­un­ar­sjóð og 150 m.kr í átaks­verk­efni um nýsköpun í heil­brigð­is­þjón­ustu og stutt mynd­ar­lega við Nýsköp­un­ar­sjóð náms­manna vegna covid-19 far­ald­urs­ins. Ber allt þetta vott um úrræða­leysi?

Í Silfr­inu þann 5. sept. sl. var harmaljóðið um van­getu stjórn­valda kveðið enn einu sinni og því bætt við að nú þyrfti að leggja áherslu á klasa­starf­semi. Hvernig rímar það við raun­veru­leik­ann? Stjórn­völd hafa stutt við og talað fyrir við klasa­stofnun og klasa­virkni sbr. að nú starfa hér Íslenski ferða­klasinn, Klasa­setur Íslands­/Ný­sköp­un­ar­mið­stöð Íslands, Íslenski Sjáv­ar­klasinn, Íslenski orkuklasinn, Álklas­inn og Land­bún­að­ar­klas­inn. Í mars 2020 sam­þykkti Alþingi þings­á­lykt­un­ar­til­lögu margra þing­manna beggja fylk­inga á þing­inu um mótun opin­berrar klasa­stefnu í fimm liðum og í tengslum við Vís­inda- og tækni­ráð. Stefnan á m.a að efla nýsköp­un. Hvað vantar í umhyggju stjórn­valda frammi fyrir klösum þessa lands?

Höf­undur er þing­maður Vinstri grænna.