Ísland hefur verið leið­andi í kynja­jafn­rétti á alþjóða­vísu og setið efst á kynja­jafn­rétt­is­lista Alþjóða­efna­hags­ráðs­ins (World Economic For­um) ell­efu ár í röð. Sam­kvæmt Kids­Rights index eru rétt­indi barna hvergi betur tryggð en hér á landi, en mæli­kvarð­inn tekur mið af Barna­sátt­­mála Sam­ein­uðu þjóð­anna. Þessi staða hefur styrkt rödd Íslands og gert okkur kleift að hafa áhrif á alþjóða­vett­vangi í mik­il­vægum mála­flokkum á sviði jafn­réttis og mann­rétt­inda. Það sést meðal ann­ars á fram­göngu Íslands í mann­réttinda­ráði Sam­ein­uðu þjóð­anna þar sem Ísland fór  fyrir sam­eig­in­legum yfir­lýs­ingum um mann­rétt­inda­brot í Sádí Arabíu og Fil­ipps­eyj­um. Haft var eftir John Fis­her, fram­kvæmda­stjóra Gen­far­skrif­stofu Mann­rétt­inda­vakt­ar­innar (Human Rights Watch), að Ísland sann­aði það að smá­ríki geta verið leið­togar á heims­vísu.

Til þess að geta sinnt þessu hlut­verki þarf Ísland áfram að standa vörð um mann­rétt­indi, um rétt­indi kvenna og barna á alþjóða­vísu og hér heima fyr­ir. COVID-19 far­ald­ur­inn hefur nú þegar haft miklar afleið­ingar í för með sér, bæði fyrir ein­stak­linga sem og sam­fé­lagið í heild sinni. Ástandið und­an­farna mán­uði hefur svipt hul­unni af ofbeldi sem konur og börn búa enn við í íslensku sam­fé­lagi, þrátt fyrir hlut­falls­lega góða stöðu þess­ara hópa í sam­an­burði við önnur lönd. 

Fimm þús­und til­kynn­ingar bár­ust um ofbeldi gagn­vart börnum á Íslandi í fyrra og sam­kvæmt rann­sókn­inni Líðan þjóðar í COVID hafa um 8% kvenna og 6% karla orðið fyrir ofbeldi á heim­ilum sínum frá því í vor þegar rann­sóknin hófst. Það þýðir að fyrir eitt til tvö börn í hverjum bekk í grunn­skóla er ekk­ert skjól að finna inni á heim­il­inu, þar ríkir ekki frið­ur. Það er því mik­il­vægt að við stuðlum að umræðu um ofbeldi í nærum­hverfi á Íslandi og ræðum opin­skátt um að ekki allir ein­stak­lingar búa við frið hér á land­i. 

Á árlegum frið­ar­dögum í Reykja­vík, sem fram fara á net­inu í ár í formi hlað­varps­þáttar­aðar undir yfir­skrift­inni: Er frið­ur­inn úti?, verður fjallað sér­stak­lega um hug­takið frið og hvernig það teng­ist okkur sem ein­stak­lingum og sam­fé­lagi. Við veltum því fyrir okkur hvort friður ein­kenn­ist ein­ungis af því að ekki ríki stríð eða hvort friður ríki þá aðeins ef allir ein­stak­lingar sam­fé­lags­ins lifa í friði án ofbeldis og mis­mun­un­ar. Einn við­mæl­andi hlað­varps­þátt­anna bendir á að ófriður í nærum­hverf­inu, sér­stak­lega umhverfi barna, muni alltaf leiða til ófriðar í fram­tíð­inni. Það er því  mik­il­vægt að börn eigi sér málsvara og búi við öryggi og frið, bæði inni á eigin heim­ilum en einnig úti í sam­fé­lag­inu. Ein stærsta ógnin sem steðjar að öryggi kom­andi kyn­slóða eru lofts­lags­breyt­ing­ar. Sífellt fleiri fræði­menn benda á lofts­lags­breyt­ingar sem eina af orsökum óstöð­ug­leika í heim­in­um. Ban Ki-Moon, fyrrum aðal­­­rit­­ari Sam­ein­uðu þjóð­anna, hefur sagt að ógnir vegna lofts­lags­breyt­inga séu að minnsta kosti jafn­­­miklar og ógnir vegna stríðs­á­­taka. Þá spáir Flótta­manna­stofnun Sam­ein­uðu þjóð­anna því að áður en árið 2050 gengur í garð verði um 250 milljón manns á flótta undan afleið­ingum lofts­lags­breyt­inga. Tengsl lofts­lags­breyt­inga og ófriðar eru því einnig tekin fyrir í hlað­varps­þátt­unum og mik­il­vægt hlut­verk ungs fólks í að stuðla að breyt­ing­um, eða eins og einn við­mæl­and­inn benti á: “Trúum á vís­indin og hlustum á unga fólk­ið”.

Umræða Frið­ar­daga í Reykja­vík verður í hámarki dag­ana 12. - 16. októ­ber en hún fer fram hér á Kjarn­anum og á vef­síðu Höfða frið­ar­set­urs, www.frid­ar­set­ur.is. Fylgstu með og taktu þátt í umræð­unni um það hvernig Ísland getur gert betur þegar kemur að ofbeldi og mis­munun í íslensku sam­fé­lagi og um leið verið enn öfl­ugri málsvari friðar á alþjóða­vett­vangi.

F.h. Höfða frið­ar­set­urs Reykja­vík­ur­borgar og Háskóla Íslands:

Auður Birna Stef­áns­dótt­ir, Pi­a Hans­son og Auður Örlygs­dótt­ir.