Um dag­inn birt­ist frétt af konu sem var á fjórum mis­mun­andi biðlistum eftir mjaðma­skipta­að­gerð­um. Hún var á biðlista eftir aðgerð á Land­spít­ala, Sjúkra­hús­inu á Akur­eyri, Sjúkra­hús­inu á Akra­nesi auk þess að vera á biðlista eftir aðgerð á Sjúkra­húsi í Sví­þjóð sem Sjúkra­trygg­ingar Íslands greiða fyr­ir. Á Íslandi eru gerðar um 800 mjaðma­skipta­að­gerðir á ári.

Í frétt­inni kom fram að kon­an, sem hafði verið óvinnu­fær í fimmtán mán­uði, hafði verið sett á biðlista eftir mjaðma­skipta­að­gerð á Land­spít­al­anum og á sjúkra­hús í Sví­þjóð, þar sem ljóst var að bið­tími eftir aðgerð á Land­spít­ala yrði lengri en 3 mán­uð­ir. ­Síðar frétti hún að einnig var hægt að vera á biðlistum á sjúkra­hús­inu á Akra­nesi og sjúkra­hús­inu á Akur­eyri og bað þá um að vera einnig sett á þá biðlista.

Það vakti undrun kon­unnar og okk­ar að ekki skuli vera sam­ræmdur biðlisti eftir mjaðma­skipta-að­gerðum hér á landi. Það er með öllu óskilj­an­legt að ekki er hægt að halda betur utan um þessar 800 aðgerðir en raun ber vitni. Það er óboð­leg þjón­usta við sjúk­linga sem eru að bíða eftir slíkum aðgerðum (með mikla verki meðan beðið er) að ekki skuli vera sam­ræmd þjón­usta við þá. Verra er að þeir sem eru á biðlista eftir aðgerð á Land­spít­ala eru settir á biðlista eftir aðgerð í Sví­þjóð í stað þess að kanna til hlítar hvort mögu­legt sé að fram­kvæma þessa aðgerð á þeim sjúkra­húsum sem fram­kvæma slíkar aðgerðir hér á landi. Svo alls sann­girni sé gætt, þá hefur COVID far­ald­ur­inn haft áhrif á fjölda aðgerða og biðlistar eftir þeim hafa lengst. Far­ald­ur­inn breytir þó ekki þeirri stað­reynd að í gangi eru nokkrir mis­mun­andi biðlistar eftir mjaðma­skipta­að­gerð­um.

Árið 2017 kom fram að hver mjaðma­skipta­að­gerð kost­aði 900.000 kr. á Land­spít­al­anum en það gerir um 1.062.000 kr. í dag. ­Sam­kvæmt því er heild­ar­kostn­aður við að fram­kvæma allar mjaðma­skipta­að­gerðir á ári um 850 millj­ón­ir. Í þessu sam­hengi má bæta við að ríkið greiddi um 65 millj­ónir fyrir 36 liða­skipta­að­gerðir sem voru gerðar erlendis árið 2019 sem sýnir að það kostar því um tvö­falt hærri upp­hæð að fram­kvæma liða­skipta­að­gerð erlendis en hér á landi.

Ef heil­brigð­is­yf­ir­völdum er annt um sjúk­linga og hags­muni þeirra verður að sam­ræma biðlista eftir mjaðma­skipta­að­gerð­um, þannig að þeir sem bíða eftir aðgerð, viti nákvæm­lega hver staðan er á hverjum tíma. Það er óboð­leg þjón­usta við veikt fólk að láta það standa í því sjálft að finna út hvar það er statt á hverjum tíma á biðlista. Þessa þjón­ustu ætti að vera auð­velt að sam­ræma í ljósi þess að um er að ræða ekki fleiri aðgerðir en um 800 á ári.

Gunnar Alex­ander Ólafs­son er heilsu­hag­fræð­ingur og Einar Magn­ús­son er lyfja­fræð­ing­ur.