Ég fæddist inn í Framsóknarflokkinn. Upplifði hugsjónir um að með samvinnu fólks ætti að byggja upp land og þjóð. Áherslan var ekki á samkeppni. Heldur var það hugsjón að fólk starfaði saman og gæti notið þess besta, hvar sem það bjó á landinu. Að allir fengju sinn hlut af þeim gæðum sem yrðu til með samvinnunni. Mikil áhersla var lögð á heilbrigði og menntun fyrir alla.
Það sem líka einkenndi svo sterkt viðhorf samvinnumanna í árdaga var að verslun skyldi vera í höndum fólksins sjálfs. Auðvaldið átti ekki að níðast á fólki með einokun í verslun og þjónustu. Samvinna fólks um verslun svo allir hefðu hag af því, var mikið forgangsmál hjá samvinnumönnum. Með svona samvinnu og samtakamætti tókst bændum í Suður-Þingeyjasýslu að afnema dönsku einokunarverslunina á 19. öld. Upp úr því var stofnað Kaupfélag Þingeyinga árið 1882.
Það þarf ekki kapítalista til að reka verslun
Um þessa samvinnuhugsjón í verslun skrifar Benedikt á Auðnum vorið 1899, en hann var einn af stofnendum Kaupfélags Þingeyinga. „Ég er alltaf að sannfærast um að kaupfélögin eru hið rétta framtíðarform verslunarinnar. Þau eru demokratísk verslunarform í stað aristókratískra auðmannaveldis. Það þarf ekki kapítalista eða kapitöl til að reka verslun (kaupskap). Kaupskapur, jafnt sem landstjórn og iðnaðarmál, getur heyrt undir almenn félagsmál.“ (Gunnar Karlsson(1977), Frelsisbarátta Suðurþingeyinga, bls 315).
Þessar framangreindu hugsjónir eru grunnurinn að Samvinnuhreyfingunni. Framsóknarflokkurinn er stofnaður 1916 á grundvelli þessa málstaðar. Þetta er hugsjónin sem ég ólst upp við og um margt er hún samhljóma stefnu Sósíalistaflokks Íslands.
Gömlu framsóknarmennirnir, eins og afi minn sálugi sem sat á þingi fyrir Framsókn um miðja síðustu öld, myndu snúa sér við í gröfinni ef þeir vissu hvernig Framsókn er í dag. Flokkurinn styður nú einkavæðingu á öllum sviðum, meðal annars í samgöngum og heilbrigðisþjónstu. Þeim myndi ekki líka við núverandi forystu Framsóknar. Fylgjast með Sigurði Inga formanni Framsóknar og samgönugráðherra sitja í kjöltu íhaldsins, sem og fyrirtætlunum hans um að láta vegaframkvæmdir í stórum stíl í hendur einkaaðilum og lýsa því yfir í kosningastefnunni fyrir komandi kosningar að flokkurinn sé fylgjandi aukinni einkavæðingu í heilbrigðismálum.
Samvinnuhugsjónin býr nú í Sósíalistaflokknum
Samvinnuhugsjón Framsóknar er dauð í höndum núverandi forystu. Og svo hefur verið um nokkurn tíma. Framsókn stígur nú rómantískan dans við nýfrjálshyggju. Tilverugrundvöllur flokksins er fallinn. Bændur hafa kosið flokkinn í verulega minna mæli en áður, samt var hann stofnaður sem flokkur bænda. Nú hefur hann breyst í eitthvað allt annað og hefur misst sína sérstöðu sem flokkur um samvinnu.
Ég vil bjóða öllum framsóknarmönnum sem ennþá styðja gömlu hugjónina um samvinnu að koma til liðs við okkur sósíalista. Og auk samvinnuhugsjónarinnar erum við með öfluga byggðastefnu. Berjumst fyrir byggðirnar og frelsinu til að að búa góðu lífi hvar sem er á Íslandi. Berjumst fyrir bændur og möguleikum þeirra til að nýköpunar í landbúnaði og matvælaframleiðslu og betri kjörum þeim til handa.
Gefum bændunum í Suður-Þingeyjasýslu sem skópu samvinnuhugsjónina síðasta orðið. „Eitt hið versta gönuhlaup þjóðanna er misskipting auðs,“ sagði Pétur á Gautlöndum í blaðinu Ófeigi 3. hefti í mars 1890, en Kaupfélag Þingeyinga gaf það út. Og fyrrnefndur Benedikt á Auðnum segir í sama blaði: „Fátt hefur nú vakið meiri eftirtekt og heilabrot hjá hagfræðingum og mannfélagsfræðingum en misskipting auðsins og vald auðsafnanna sem allir inir vitrustu og glöggsæjustu menn álíta aðalmein mannfélagsins á vorum tímum ...“
Höfundur er oddviti Sósíalistaflokksins í Reykjavíkurkjördæmi suður
