Frelsi og ógagnsæi – áratuga samgróningur

Jóhann Hauksson blaðamaður spyr hvort Sjálfstæðisflokkurinn sé ósammála því að frelsi án gagnsæis sé gróðrarstía spillingar og lögbrota?

Auglýsing

Lands­fundur Sjálf­stæð­is­flokks­ins er hald­inn nú undir kjör­orð­inu „frelsi“. For­maður flokks­ins ku hafa nefnt orðið frelsi 30 sinnum í setn­ing­ar­ræðu við upp­haf fund­ar­ins.

Þrátt fyrir þetta vísar sagan fremur til þess að Sjálf­stæð­is­flokk­ur­inn sé stjórn­lyndur for­sjár­hyggju­flokkur sem ára­tugum saman hefur strokið vinum og fylgd­ar­sveinum með­hárs undir ógagn­særri hulu sem flokk­ur­inn hafði sveipað yfir sam­skipti og ákvarð­anir sem teknar voru á mörkum stjórn­mála og einka­mark­að­ar­ins. Vart þarf að hafa mörg orð um ára­tuga skömmt­un­ar­kerfi og klíku­skap á full­veld­is­tím­anum eftir 1944 að ekki sé talað um helm­inga­skipti Sjálf­stæð­is­flokks­ins og Fram­sókn­ar­flokks­ins um arð­inn af setu­liði Banda­ríkja­hers á Kefla­vík­ur­flug­velli. 

Einar Olgeirs­son, einn helsti odd­viti íslenskra sós­í­alista á síð­ustu öld, lýsti því í bók­inni Í skugga heims­valda­stefn­unnar hvernig stjórn­völd refsuðu fyrir and­stöðu gegn veru Banda­ríkja­hers í land­inu og þrengdu kosti þeirra og tæki­færi á vinnu­mark­aði: „Her­náms­sinn­ar, sem titl­uðu sig lýð­ræð­is­sinna, veigr­uðu sér hvergi við að beita per­sónunjósn­um, atvinnu­of­sóknum og beinni og óbeinni skoð­ana­kúg­un. Fátt eitt af þessum ófögru athöfnum þeirra hefur verið skrá­sett, enda hafa aðeins fáein­ir, sem urðu fyrir barð­inu á þessum ófögn­uði, sagt frá reynslu sinni opin­ber­lega. Þögnin um þessa óhæfu stafar af því meðal ann­ars að menn hafa ótt­ast reiði yfir­valda og ekki viljað láta koma sér alger­lega út úr hús­i.“

Auglýsing
Auðsveipir tagl­hnýt­ingar flokks­ins komust áfram, fengu stöður innan stjórn­ar­ráðs­ins eða dóms­kerf­is­ins. Allir vissu að í laga­deild Háskóla Íslands urðu menn strax á öðru ári að ganga í Sam­band ungra Sjálf­stæð­is­manna eða Heimdall ef þeir vildu tryggja sér frama t.d. í dóms­kerf­inu, fá sýslu­manns­emb­ætti eða háar stöður innan stjórn­ar­ráðs­ins.

Frelsi hverra?

Í þessu öllu felst sér­stakur skiln­ingur á frelsi og ein­kenni­leg þver­sögn: Flokkur sem hefur stjórnað land­inu 75 pró­sent lýð­veld­is­tím­ans ger­ist sekur um að svipta suma frelsi, þ.á.m. atvinnu­frelsi, og frelsi til við­skipta s.b.r. með­ferð íslenskra stjórn­valda á Hall­dóri Lax­ness sem að und­ir­lagi manna í Sjálf­stæð­is­flokknum var sviptur mögu­leikum til tekna af verkum sínum í Banda­ríkj­un­um. Einnig má nefna afskipti núver­andi for­manns Sjálf­stæð­is­flokks­ins af rit­stjóra­stöðu sem Þor­valdi Gylfa­syni hag­fræð­ingi bauðst á Norð­ur­lönd­um.

Þetta athæfi finnst Sjálf­stæð­is­flokknum eðli­legt vegna þess að hann er stjórn­lyndur for­sjár­hyggju­flokkur og hefur ræktað slíka stjórn­mála­menn­ingu á lýð­veld­is­tím­an­um. Hún er óheil­brigð og bakar þjóð­inni vand­ræði enn þann dag í dag.

Þessi atburða­rás gat aðeins orðið ofan á í krafti leynd­ar­hyggju og ógagn­sæ­is. Tor­tryggni almenn­ings gagn­vart ógagn­sæi og laun­ung í stjórn­málum og við­skiptum er ekk­ert ný af nál­inni. Í sept­em­ber 2008, fáeinum vikum fyrir fall bank­anna, voru kynntar nið­ur­stöður könn­unar á vegum Capacent. Spurt var um per­sónu­leg gildi þjóð­ar­innar og stuðst við fræði Ric­hards Barrett, en hann var þá kunnur fyr­ir­les­ari um mik­il­vægi gilda og gild­is­mats fyrir sam­starf og árangur í rekstri fyr­ir­tækja. Barrett kynnti sjálfur nið­ur­stöð­urnar og ályktaði að lyk­il­vand­inn hér á landi væri skortur á leið­togum í stjórn­málum og við­skipt­um, þar sem ríkj­andi leið­togar leggðu of ríka áherslu á eigin hags­muni að lesa mætti úr könn­un­inni að Íslend­ingar vildu draga úr spill­ingu, efla ábyrgð­ar­til­finn­ingu leið­toga sinna og draga úr áhuga þeirra á að kom­ast yfir for­rétt­indi og mynda yfir­stétt.

Frelsi og gagn­sæi

Eva Joly rann­sókn­ar­dóm­ari fletti fyrir ald­ar­fjórð­ungi ofan af stóru spill­ing­ar­máli í Frakk­landi. Meðan hún vann að mál­inu þurfti hún að hafa líf­verði árum sam­an. Það kostar sitt. Hér á landi, 20 árum síð­ar, er búið að draga úr opin­berum fram­lögum til hér­aðs­sak­sókn­ara þegar hann rann­sakar stórt spill­ing­ar­mál.  

Eva átti frum­kvæði að því árið 2003 ásamt 14 öðrum rann­sókn­ar­dóm­urum í mörgum löndum að semja svo­nefnda Par­ísar­yf­ir­lýs­ingu sem átti að vera eins­konar leið­sögn um sterk­ari úrræði rétt­ar- og dóms­kerfis þjóða gegn spill­ing­u. 

Ein meg­in­regla þeirrar yfir­lýs­ingar hljóðar svo: „­Gagn­sæi er eðli­leg fylgiregla frels­is; gagn­sæi án frelsis brýtur í bága við mann­rétt­indi. Ef ógagn­sæi fylgir frels­inu greiðir það leið til lög­brota.“

Nú krefj­ast Sjálf­stæð­is­menn frels­is­ins á lands­fundi sín­um. Þeir tala lítið sem ekk­ert um gagn­sæi. Vilja þeir m.ö.o. halda hul­iðs­hjúpnum og ógagn­sæ­inu sem klíku­þjóð­fé­lagið og spill­ingin nær­ist á? 

Eru þeir ósam­mála því að frelsi án gagn­sæis sé gróðr­ar­stía spill­ingar og lög­brota?

Höf­undur er blaða­mað­ur.

Við þurfum á þínu framlagi að halda

Þú getur tekið beinan þátt í að halda úti öflugum fjölmiðli.

Við sem vinnum á ritstjórn Kjarnans viljum hvetja þig til að vera með okkur í liði og leggja okkar góða fjölmiðli til mánaðarlegt framlag svo við getum haldið áfram að vinna fyrir lesendur, fyrir fólkið í landinu.

Kjarninn varð níu ára í sumar. Þegar hann hóf að taka við frjálsum framlögum þá varð slagorðið „Frjáls fjölmiðill fyrir andvirði kaffibolla“ til og lesendur voru hvattir til að leggja fram í það minnsta upphæð eins kaffibolla á mánuði.

Mikið vatn hefur runnið til sjávar á þeim níu árum sem Kjarninn hefur lifað. Í huga okkar á Kjarnanum hefur þörfin fyrir fjölmiðla sem veita raunverulegt aðhald og taka hlutverk sitt alvarlega aukist til muna.

Við trúum því að Kjarninn skipti máli fyrir samfélagið.

Við trúum því að sjálfstæð og vönduð blaðamennska skipti máli.

Ef þú trúir því sama þá endilega hugsaðu hvort Kjarninn er ekki allavega nokkurra kaffibolla virði á mánuði.

Vertu með okkur í liði. Þitt framlag skiptir máli.

Ritstjórn Kjarnans: Sunna Ósk Logadóttir, Þórður Snær Júlíusson, Erla María Markúsdóttir, Arnar Þór Ingólfsson, Eyrún Magnúsdóttir og Grétar Þór Sigurðsson.
Ritstjórn Kjarnans: Sunna Ósk Logadóttir, Þórður Snær Júlíusson, Erla María Markúsdóttir, Arnar Þór Ingólfsson, Eyrún Magnúsdóttir og Grétar Þór Sigurðsson.


Já takk, ég vil styrkja Kjarnann!
Þorbjörn Guðmundsson
Er íslenska velferðarkerfið ekki lengur griðarstaður þeirra sem minnst hafa?
Kjarninn 11. janúar 2023
Takk fyrir og sjáumst á nýjum miðli á föstudag
Bréf frá ritstjóra Kjarnans vegna sameiningar við Stundina og þess að nýr framsækinn fréttamiðill verður til í lok viku.
Kjarninn 11. janúar 2023
Sverrir Albertsson
Vatn á myllu kölska
Kjarninn 11. janúar 2023
Lögreglumenn standa vörð um gröfurnar í námunni.
Berjast fyrir þorpi á barmi hengiflugs
Lítið þorp í Rínarlöndum Þýskalands er allt komið í eigu kolarisa. Fyrirtækið ætlar sér að mylja niður húsin og stækka kolanámu sína sem þegar þekur um 80 ferkílómetra. Þetta þykir mörgum skjóta skökku við í heimi sem berst við loftslagsbreytingar.
Kjarninn 10. janúar 2023
Arnþrúður Karlsdóttir, útvarpsstjóri Útvarps Sögu.
Útvarp Saga telur fjölmiðlastyrki skapa tortryggni og bjóða upp á frændhygli
Fjögur fjölmiðlafyrirtæki hafa til þessa skilað inn umsögnum um frumvarp Lilju Alfreðsdóttur menningar- og viðskiptaráðherra, sem mun að óbreyttu framlengja núverandi styrkjakerfi til fjölmiðla.
Kjarninn 10. janúar 2023
Sólveig Anna Jónsdóttir formaður Eflingar.
Viðræðum slitið og Efling undirbýr verkfallsaðgerðir
Samtök atvinnulífsins hafa hafnað gagntilboði Eflingar um skammtímakjarasamning, sem kvað á um meiri launahækkanir en SA hefur samið um við aðra hópa á almennum vinnumarkaði til þessa. Efling undirbýr nú verkfallsaðgerðir.
Kjarninn 10. janúar 2023
Palestínski fáninn á lofti í mótmælum í Reykjavík. Ísraelskri lögreglu hefur nú verið fyrirskipað að rífa fánann niður á almannafæri.
Fánabann og refsiaðgerðir í Palestínu í kjölfar niðurstöðu Sameinuðu þjóðanna
Degi eftir að ný ríkisstjórn tók við völdum í Ísrael samþykkti allsherjarþing Sþ að fela Alþjóðadómstólnum í Haag að meta lögmæti hernáms Ísraelsríkis á Vesturbakkanum. Síðan þá hefur stjórnin gripið til refsiaðgerða og nú síðast fánabanns.
Kjarninn 10. janúar 2023
Gríðarlega mikil dæling á sandi á sér stað í Landeyjahöfn á hverju ári. Markarfljótið ber hundruð þúsunda tonna af jarðefnum út í sjó og það á til að safnast upp í mynni hafnarinnar.
Vilja sjúga sand af hafsbotni í stórum stíl og flytja út
Eftirspurn eftir íslenskum jarðefnum er gríðarleg ef marka má framkomin áform erlendra stórfyrirtækja um nýtingu þeirra. Vinsældir hafnarinnar í Þorlákshöfn eru samhliða mjög miklar.
Kjarninn 10. janúar 2023
Meira úr sama flokkiAðsendar greinar