Alþjóð­legt brask Sam­herja er sjóð­heitt umræðu­efni í blöð­um, á ljós­vaka og manna í milli. Inn í hana bland­ast svindl ann­arra útgerð­ar­fé­laga á sjó­mönn­um; einkum þeirra kompanía sem eiga fisk­vinnslu. Í umræð­unni hallar mjög á útgerð­ina. Þeir sem tekið hafa til varn­ar eru Sam­herji sjálf­ur, Morg­un­blað­ið, sem er í dul­inni eigu Sam­herja og opin­berri eign ann­arra stór­út­gerð­ar­fyr­ir­tækja, og loks Björn Bjarna­son, fyrr­ver­andi aðstoð­ar­rit­stjóri Mogg­ans og dóms­mála­ráð­herra. Sam­herji verst með per­són­u­árásum­ og fals­fréttum af margri gerð, Mogg­inn og Björn með­ stór­yrð­u­m um þá sem segja fréttir af skúrk­un­um. Engin þess­ara varð­bergs­manna fjallar um hin meintu brot, svo sem skattsvik, mút­ur, pen­inga­þvætti eða falska vigt svo eitt­hvað sé nefnt.

Það sem gerir umræð­una enn sér­kenni­legri er, að eng­inn útgerð­ar­mað­ur, ekk­ert útgerð­ar­fé­lag, engin fisk­verk­un, engin sölu­sam­tök eða hags­muna­fé­lög útgerð­ar­innar taka til varnar fyrir Sam­herja.

Af hverju er það? Þarna eru þó ekki bara skræfur í fyr­ir­svari. Það vitum við, því svo oft hafa þeir tekið þátt í umræðu um þjóð­mál með orð­gnótt og af ­miklu­m ­þrótti. En ekki nú. Ekki um Sam­herja. Þó er æra þeirra und­ir, allra.

Það er auð­velt að ímynda sér af hverju þetta er svona. Það verður þó ekki gert hér og nú. Til þess vantar orð frá sam­herjum Sam­herja. Kannski kemur það ekki, orð­ið. Ef til vill er ætl­unin að láta þögn­ina kæfa mál­ið, nota tím­ann til þess á meðan besti vinur stór­út­gerð­ar­innar situr brosmildur og dæs­inn í ráð­herra­stóli og klórar sér í aflit­uðu hári, mað­ur­inn sem getur kraf­ist allra þeirra svara sem þörf er á til þess að fá málið upp­lýst. 

Sér­kenni­leg er líka löng þögn hags­muna­að­ila í umræðan um Rúv og aug­lýs­inga­mark­að­inn. Til eru þeir sem vilja lim­lesta Rúv af ýmsum­ á­stæð­um. Bein­brotið á ma. að fara fram með því að banna útvarpi og sjón­varpi að birta aug­lýs­ing­ar, sem eru ca. 16% birtra aug­lýs­inga hér inn­an­lands. Þeir tala fyrir þessu á alþingi, sendi­sveinar Mogg­ans, Frétta­blaðs­ins, Stöðvar 2 og Hring­braut­ar; óla­birnir þings­ins. Á meðan þeir rausa hirða „... er­lendar efn­isveit­ur, sem borga ekki krónu í skatta á Íslandi ... stóra sneið af aug­lýs­inga­tekjum frá inn­lendum frétta­miðlum ... " segir Þórður Snær Júl­í­us­son, rit­stjóri Kjarn­ans rétti­lega í ágætum leið­ara síns mið­ils í dag (10.05.´21).

Þetta, sem þarna um ræð­ir, eru rúm­lega 40% af öllum aug­lýs­ingum í fjöl­miðlum á land­inu. En óla­björn­unum dettur ekki til hugar að leggja fram þings­á­lykt­un­ar­til­lögu, eða að breyta lög­um, til að ná í rétt­mætan skatt af þessum aug­lýs­ing­um. Það fé mætti nota til þess að styrkja ­stöðu þeirra fjöl­miðla sem eru trausts­ins verð­ir. Og þess vegna er eðli­legt að spyrja, af hverju þeir, hinir þing­menn­irn­ir, sem sitja undir gaspri óla­bjarna í þingsal, impri ekki á þessu í stað þess að þegja eða dæsa frá sér and­leysu. 

Í þess­ari umræðu er líka þög­ult lið sem vert er að lýsa eft­ir; aug­lýs­inga­stof­ur. Hafa þær enga skoðun á því ef loka á öfl­ug­asta aug­lýs­inga­miðli lands­ins? Hvað ætla þær að segja við sína við­skipta­menn? Og hvert ætl­a þær að beina aug­lýs­ing­un­um? Hafa þeir enga skoð­un á þessu, per-­menn­irn­ir; atvinnu­menn í aug­lýs­inga­mennsku? Eru ein­hverjir leyndir hags­munir þarna á sveimi. Eða eru þeir bara gung­ur, aug­lýs­inga­menn­irn­ir?

Höf­undur er rit­höf­und­ur.