Í landi tæki­fær­anna er hægt að kaupa hluta­bréf á 20.000 kr. Og selja þau strax á 456.000.000 kr.

Og er virð­ist, borga litla sem enga skatta.

Það er vand­lifað í landi tæki­fær­anna fyrir venju­legt fólk en ekki fyrir for­rétt­indapésa sem fá ótrú­leg tæki­færi í landi sem tæki­færum er almennt ekki dreift til almenn­ings. 

En hvernig verða tæki­færin til?

Ef þú vilt vita meira þá skaltu ná þér í kaffi­bolla því það er aldrei að vita nema tæki­færin fari að streyma inn.

Grund­vall­ar­at­riðið í þessu er að vera vel tengdur í póli­tík og við­skipta­líf­inu þó stundum sé erfitt að greina mun­inn á þessu tvennu.

Svo þarftu almenn­ings­hluta­fé­lag, t.d. í eigu líf­eyr­is­sjóða, sem er til­búið að borga yfir­verð fyrir hluta­bréf í félagi sem þú teng­ist (ekki endi­lega eig­andi) en hefur milli­göngu um að selja „við­skipta­hug­mynd” fyr­ir. Ekki skemmir fyrir ef þú þekkir ein­hvern eða teng­ist ein­hverjum í almenn­ings­hluta­fé­lag­inu t.d. póli­tískum flokks­bönd­um.   

Síðan eru þókn­anir ákveðnar fyrir við­skipt­in, á bak­við tjöld­in, og því hærra verð sem fæst því hærri verður þókn­unin til þín.

Þókn­anir eða sölu­laun eru virð­is­auka­skatt­skyldar og til að losna við virð­is­auka­skatt­inn er til­valið að búa til sýnd­ar­við­skipti með hluta­bréf og búa þannig til fárán­legan hagn­að. Og, er virð­ist, borga hvorki virð­is­auka­skatt­inn eða skatta af hagn­aði hluta­bréfa­við­skipt­anna. 

Tilefni skrifa minna eru skrif Árna Helga­sonar í Frétta­blaðið þar sem hann hæðir tal um spill­ingu og stöð­una í íslensku sam­fé­lagi og kvartar yfir orð­ræð­unni frá reiða fólk­inu, eins og hann kallar það. Og hvernig sam­fé­lags­miðlar stjórna umræð­unni út frá reiða fólk­inu og að ves­al­ings raddir skyn­sem­inn­ar, eins og hans, fái ekki verð­skuld­aða athygli um að allt sé í besta lag­i. 

Árni Helga­son er starf­andi lög­maður og stjórn­ar­for­maður Lind­ar­vatns. Árni var áður vara­for­maður Heimdallar og fram­kvæmda­stjóri þing­flokks Sjálf­stæð­is­manna.

Árni segir um sam­fé­lags­miðla:

„Lög­málin í þessum nýja veru­leika eru að gagn­rýni og reiði flýtur ofan á, sópar upp lækum og deil­ing­um, en lang­loka um að staðan sé nú almennt góð drukknar í hávað­an­um, þykir flöt og leið­in­leg. Í dag á sæmi­lega reiður maður á Inter­net­inu ágætis mögu­leika á að rata í fyr­ir­sagnir net­miðl­anna, sé hann bara nógu stór­yrt­ur.

Sá sem ætlar að benda á sam­hengið – jú, það er vissu­lega ýmis­legt sem má bæta en í það heila er staðan hins vegar mjög góð – er bara hluti af vanda­mál­inu, skilur ekki umræð­una og er ekki með á nót­un­um.”

En förum aðeins yfir þátt Árna, rödd skyn­sem­inn­ar, í skóla­bók­ar­dæmi um hvernig réttir menn á réttum stað kom­ast yfir mikla fjár­muni, í landi tæki­færanna, landi þar sem allt gengur svona blússandi vel. 

Árni Helga­son er eig­andi í félagi sem heitir MB2015 ehf.

Í efna­hags­reikn­ingi MB2015 ehf. árið 2015 kemur fram að félagið átti engin hluta­bréf í byrjun árs og engin hluta­bréf í lok árs. Þá segir í skýr­ingum að félagið hafi keypt hluta­bréf fyrir 20.000 kr. á árinu 2015 og selt fyrir 456.466.000 kr. á árin­u. 

Málið snýst um Icelanda­ir, og upp­bygg­ingu á Lands­símareitn­um, sem keypti hlut í Lind­ar­vatni á tæpa tvo millj­arða árið 2015. Icelandair er búið að afskrifa fjár­fest­ing­una að mestu leyti en hefur á sama tíma veitt vel á annan millj­arð í neyð­ar­lán til að halda því gang­andi. Hót­elið átti að opna árið 2017 en fram­kvæmdir standa enn yfir og ekki liggur fyrir hvenær verk­lok verða.

HVERT FÓRU  MILLJ­ÓN­IRNAR 1900 sem Icelandair greiddi fyrir 50% hlut í Lind­ar­vatni?

1.Á síð­ustu miss­erum hef ég vakið athygli á ýmsum fléttum úr íslensku við­skipta­lífi þar sem til­teknir ein­stak­lingar eða hópur ein­stak­linga virð­ast hafa efn­ast gríð­ar­lega á við­skiptum við félög sem eru í eigu almenn­ings. 

2. Í lok júlí 2020 birti ég á Kjarn­anum grein sem ég kall­aði Stað­reyndir og spurn­ingar um Icelanda­ir, Lands­símareit­inn og Lind­ar­vatn ehf. Áður hafði ég m.a. birt stutta sam­an­tekt um sama efni sem ég kall­aði Brask og brall á Lands­símareitt.

3. Í sam­an­tekt­inni vakti ég athygli á því að birtir árs­reikn­ingar sýna hvernig fyr­ir­svars­menn Icelandair Group tóku ákvörðun á árinu 2015 um að kaupa 50% á hlut í Lind­ar­vatni ehf. á um 1900 millj­ónir króna. 

4. Sú fjár­fest­ing vakti athygli mína þar sem um 8 mán­uðum áður, þ.e. í júlí 2014, hafði selj­andi keypt 100% hlut í sama félagi á um 930 millj­ónir króna.

5. Með öðrum orðum þá var Icelandair til­búið að greiða 1900 millj­ónir fyrir 50% hlut í félagi og verð­mat þannig Lind­ar­vatn á um 3800 millj­ón­ir. Í þessum við­skiptum jókst verð­mæti Lind­ar­vatns úr 930 millj­ónum króna í árs­lok 2014 í um 3800 millj­ónir í ágúst 2015. 

6. Í árs­reikn­ingi selj­anda, Dals­nes ehf., fyrir árið 2015 bók­færði selj­andi sölu­hagnað hluta­bréfa upp á 1000 millj­ónir króna fyrir 50% eign­ar­hluta á árinu 2015. 

7. Í sam­an­tekt­inni vakti ég athygli á því að engar skýr­ingar væru á því af hverju hagn­aður Dals­nes er „að­eins“ 1000 millj­ónir króna af söl­unni en ekki 1900 millj­ón­ir. Í sama árs­reikn­ingi Dals­ness hækk­aði bók­fært verð­mæti 50% hlut­ar­ins í Lind­ar­vatni í um 854 millj­ónir króna. Eftir stend­ur, hvert fór mis­mun­ur­inn eða um 900 millj­ónir króna?

8. Fyr­ir­svars­menn Lind­ar­vatns hafa ekki svarað neinum af þeim spurn­ingum sem ég setti fram í grein minni. Þá hafa fyr­ir­svars­menn Lind­ar­vatns hvergi bent á rang­færslur í sam­an­tekt­inni og fram­kvæmda­stjóri Lind­ar­vatns, Jóhannes Stef­áns­son, hefur ekki upp­fært færslu sína á Face­book síðu sinn­i. 

9. Þá liggja engar upp­lýs­ingar fyrir um að þessi við­skipti hafi verið skoðuð af innri end­ur­skoð­endum neinna þeirra aðila sem ég til­greindi í fyrri sam­an­tekt minni. Til dæmis hefur eng­inn hjá Icelandair útskýrt hver tók ákvörðun um fjár­fest­ing­una? Hvaða Excel skjal hafi verið lagt til grund­vallar við ákvarð­ana­tök­una og hver hafi útbúið það skjal?

10. Þannig vekja við­skiptin sjálf upp margar spurn­ing­ar, bæði hvað varðar aðkomu þáver­andi stjórn­enda Icelandair að ákvörðun um fjár­fest­ingu í Lind­ar­vatni.

11. Á það ekki síst við nú þar sem á árinu 2015 var for­maður stjórnar Lind­ar­vatns sá sami og nýlega fékk verð­laun sem við­skipta­maður árs­ins af Frétta­blað­inu, á sama ári og hann sann­færði rík­is­stjórn og meiri­hluta alþingis um að veita því fyr­ir­tæki sem hann nú veitir for­stöðu neyð­ar­á­byrgð frá skatt­greið­endum á lán frá bönkum í rík­i­s­eigu. Fyrir það var hann kjör­inn við­skipta­maður árs­ins af völdum álits­gjöf­um. Við hljótum öll að vera sam­mála um að rekstur félags­ins fari að bragg­ast og gangi vel, þannig að ekki reyni á rík­is­á­byrgð skatt­greið­enda.

12. Frá því að sam­an­tektin birt­ist hef ég haldið áfram gagna­öflun um við­skipt­in. Hefur það hjálpað að aðgangur að árs­reikn­ingum er nú end­ur­gjalds­laus hjá fyr­ir­tækja­skrá Rík­is­skatt­stjóra. 

13. Við skoð­un­ina hef ég spurt mig þess­arar spurn­ing­ar: Hvert fóru þessar 1900 millj­ónir króna sem Icelandair greiddi Dals­nesi umfram 8 mán­aða gam­alt mark­aðs­verð fyrir 50% hlut? Hagn­að­ist Ólafur Björns­son sjálf­ur, í gegnum félag sitt Dals­nes, eða nutu aðrir óút­skýrðs ábata í kjöl­far við­skipt­anna?

Banda­menn

14. Við skoðun opin­berra gagna sést að á hlut­hafa­fundi 3. sept­em­ber 2015, eftir kaup Icelandair á 50% hlut í félag­inu, var kosin ný stjórn í Lind­ar­vatni og þar koma ótengdir aðilar inn í stjórn félags­ins, þ.e. Árni Helga­son, Haukur Guð­munds­son og Ari Guð­jóns­son. Árni er í dag for­maður stjórnar félags­ins og Ari vara­maður í stjórn. Þá tekur Elín Ólafs­dóttir síðar sæti sem vara­maður í stjórn félags­ins.

15. Árni Helga­son er starf­andi lög­mað­ur. Árni var áður vara­for­maður Heimdallar og fram­kvæmda­stjóri þing­flokks Sjálf­stæð­is­manna. Ari Guð­jóns­son er nú yfir­lög­fræð­ingur Icelandair Group. Elín Ólafs­dóttir er fjár­mála­stjóri Dals­nes ehf.

16. Við upp­flett­ingu í opin­berum gögnum má finna upp­lýs­ingar um félagið MB2015 ehf. Félagið var í eigu félags­ins 061319 ehf. (50%), Banda­manns ehf. (25%) og Árna Helga­sonar (25%). Banda­menn er svo 100% í eigu Árna Helga­son­ar. 

17. 061319 ehf. er í eigu Hildar Gunn­laugs­dóttur (100%). Hildur er eig­in­kona Arn­ars Sölva­sonar fast­eigna­sala. Arnar er stjórn­ar­maður í 061319 ehf.

18. Félagið MB2015 ehf. starfar við eigna­um­sýslu. (­Fé­lagið MB2015 ehf. hét á árinu 2015 FS53 ehf. Þá var félagið 100% í eigu Lága­fells­bygg­inga ehf. Lága­fells­bygg­ingar ehf. er svo í eigu HGN ehf., Gilá ehf., Banda­manns, Sverris Pálma­sonar og Jóhann­esar Árna­son. Eng­inn rekstur virð­ist í félag­inu árið 2014. Skýrsla stjórnar í árs­reikn­ingi Lága­fells­bygg­inga er und­ir­rituð af Árna Helga­syni og Ólafi Björns­syni. Til­gangur félags­ins er að vinna að skipu­lagi Lága­fells­lands­ins með það að mark­miði að selja það sem bygg­ing­ar­lóð­ir. Engin skýr­ing er af hverju Lága­fells­land seldi hluti í MG2015 til núver­andi hlut­hafa á árinu 2015).

Í árs­reikn­ingi fyrir árið 2015 kemur fram að félagið hafi hagn­ast um 415 m.kr. á árinu. Í rekstr­ar­reikn­ingi er gefin sú skýr­ing að félagið hafi hagn­ast á sölu hluta­bréfa um 412 m.kr. á árin­u. 

Í efna­hags­reikn­ingi kemur fram að félagið átti engin hluta­bréf í byrjun árs og engin hluta­bréf í lok árs. Þá segir í skýr­ingum að félagið hafi keypt hluta­bréf fyrir 20.000 kr. á árinu 2015 og selt fyrir 456.466.000 kr. á árin­u. 

Í efna­hags­reikn­ingi kemur einnig fram að félagið eigi bankainn­stæðu upp á 208 m.kr. og sér­staka fjár­eign upp á 206  m.kr. (lík­lega krafa á 3ja aðila). 

Á sama ári keypti félagið MB2015 ehf., sem er í 50% eigu stjórn­ar­manns í Lind­ar­vatni og 50% eigu fast­eigna­sala sem er í sam­starfi með Ólafi Björns­syni, eig­anda Dals­net, þannig hlut­i/hluta­bréf á 20.000 kr. og seldi sömu hlut­i/hluta­bréf á sama ári fyrir 456.000.000 kr. 

Er von að maður spyrji hvernig hægt sé að kom­ast í svo­leiðis díl?

Árið 2016 var greidd arð­greiðsla upp á 200 m.kr. til hlut­hafa og árs­reikn­ingur 2017 gefur til kynna arð­greiðslu upp a 240 m.kr. til hlut­hafa MB2015 ehf.

Þannig hafa raun­veru­legir hlut­hafar MB2015, þ.e. stjórn­ar­mað­ur­inn Árni Helga­son og Hild­ur, eig­in­kona Arn­ars Sölva­sonar fast­eigna­sala, fengið tvær arð­greiðslur vegna við­skipta með 20.000 kr. hluta­bréf á einu rekstr­ar­ári upp á um 440.000.000 sam­tals eða um 220.000.000 kr. hvor aðili.

Félag­ið, MB2015 ehf., skil­aði svo 46 milljón króna hagn­aði árið 2016 og óveru­legum hagn­aði árin 2017 og 2018 og skil­aði tapi árið 2019. Ekki verður annað séð en að hagn­aður árs­ins 2016, þ.e. 46 millj­ónir króna, hafi einnig verið greiddar út í arð til hlut­hafa.

19. Félagið Fella­smári ehf. er í eigu Hauks Guð­munds­sonar sem var í vara­stjórn Lind­ar­vatns.

Í árs­reikn­ingi fyrir árið 2015 kemur fram að félagið hafi hagn­ast um 228 millj­ónir króna. vegna sölu hluta­bréfa á árinu 2015. Félagið er eig­andi að hlutum í tveimur félögum á árinu 2015 og engin breyt­ing er á eign­ar­haldi á árinu 2015. Þannig virð­ist félag­ið, eins og MB2015 ehf., keypt og selt hlut­i/hluta­bréf á árinu 2015 með 228 milljón króna hagn­aði.

Í báðum til­vikum er um að ræða við­skipti innan árs­ins og því kemur eign­ar­hald í árs­lok ekki fram í árs­reikn­ing­um.

20. Félagið EH fjár­fest­ingar ehf. er í eigu Elínar Ólafs­dóttir sem er fjár­mála­stjóri Dals­nes og í vara­stjórn Lind­ar­vatns.

Í árs­reikn­ingi fyrir árið 2015 kemur fram að félagið hafi hagn­ast um 103 millj­ónir króna með sölu hluta­bréfa. Félagið er eig­andi að hlutum í tveimur félögum á árinu 2015 og segir að félagið eigi B-hluti Lind­ar­vatn ehf. að nafn­verði 5000 kr. 

Í árs­reikn­ingi fyrir árið 2016 kemur fram að félagið hafi hagn­ast um 125 millj­ónir króna með sölu hluta­bréf á árinu. Eng­inn eign­ar­hlutur í Lind­ar­vatni er skráður í árs­reikn­ingi.

Á árunum 2015 og 2016 hagn­að­ist félagið þannig um 225 millj­ónir króna með sölu hluta­bréfa.

Óþarfi er að benda á að sam­þykktir Lind­ar­vatns gefa hvergi til kynna að ein­hverjir B-hlutir hafi verið gefnir út.

21. Sam­an­tekið högn­uð­ust þessi 3 félög á árunum 2015 og 2016 um 900 milj­ónir króna þar sem hver aðili er að hagn­ast um 220-230 millj­ónir fyrir skatt; en það er einmitt sú fjár­hæð sem vantar í sölu­hagnað Dals­nes af við­skiptum með hluti í Lind­ar­vatni til Icelanda­ir.

22. Þegar þetta hefur verið dregið saman þá vakna ýmsar spurn­ing­ar:

• Hvaða við­skipti áttu sér stað á árinu 2015 hjá MB2015 ehf. þar sem félagið keypti hluti á 20.000 kr. og selur á sama ári sömu hluti fyrir 456 millj­ónir króna? Hvenær áttu við­skiptin sér stað innan árs­ins 2015? En hjá EH fjár­fest­ingum og Fella­smára?
• Hvaða B-hluti átti EH fjár­fest­ingar ehf. í Lind­ar­vatni?
• Getur verið að Ólafur Björns­son, eig­andi Dals­nes, hafi greitt ráð­gjöf­um, sem síðar komu m.a. í stjórn Lind­ar­vatns, þ.e. Árna Helga­syni, Elínu Ólafs­dótt­ur, Arn­ari Sölva­syni og Hauki Guð­munds­syni, þóknun sem nemi sam­tals um 900 m.kr.? 
• Þóknun sem er til­komin vegna þess að Icelandair Group keypti 50% hluti í Lind­ar­vatni af Dals­nesi þannig að Dals­nes seldi hlut­i/hluta­bréf í Lind­ar­vatni á 1800 til 1900 millj­ónir króna?
• Getur verið að um sé að reiða greiðslu þókn­unar til ráð­gjafa þannig að hver hafi fengið um 230 m.kr. af kaup­verði Icelandair Group í gegnum félög sín? 
• Getur verið að um ráð­gjöf hafi verið að ræða og að ráð­gjafar hafi átt að gefa út reikn­ing fyrir sinni vinnu með virð­is­auka­skatti? Hins vegar hafi ver­ið, til að auka ábata, hafi verið ákveðið að kaupa og selja hluta­bréf innan árs­ins með fyr­ir­fram ákveðnum hagn­aði?
• Getur verið að Dals­nes hafi með þessu lækkað hagnað árs­ins um 700-900 m.kr. með til­heyr­andi áhrifum á skatt­greiðsl­ur?

Höf­undur er for­maður VR og reiður maður á Inter­net­inu.