Sig­mundur Davíð Gunn­laugs­son for­sæt­is­ráð­herra er lík­ast til einn umdeild­asti stjórn­mála­maður sem upp hefur komið á Íslandi lengi. Hann virð­ist ekki með tjá sig um nokkurn hlut án þess að allir umræðu­vett­vangar fari af hlið­ina, oft­ast nær vegna vand­læt­ingar á því sem for­sæt­is­ráð­herr­ann segir eða hvernig hann sagði það.

Það er þó engum blöðum um það að fletta að hann er stjórn­mála­maður sem er óhræddur við að koma stórum málum í fram­kvæmd. Sig­mundur Davíð var í við­tali við fyrstu útgáfu Kjarn­ans í ágúst 2013, aðeins nokkrum mán­uðum eftir að hann tók við emb­ætti, og fór þar yfir það sem rík­is­stjórn hans ætl­aði að gera. Skulda­leið­rétt­ingin var þar ofar­lega á baugi og hann sagði engan vafa á því að staðið yrði við stóru orð­in. Þótt aðgerðin sé lík­ast til ein umdeildasta stjórn­valds­að­gerð Íslands­sög­unn­ar, og ekki séu allir sam­mála um að útfærsla hennar hafi verið það sem Fram­sókn­ar­flokk­ur­inn hafi lofað í aðdrag­anda síð­ustu kosn­inga, þá liggur alveg kýr­skýrt fyrir að Sig­mundur Davíð stóð við að greiða niður verð­tryggð hús­næð­is­lán.

Í við­tal­inu ræddi hann einnig stöðu slita­búa gömlu bank­anna og fjár­magns­höft­in. Sig­mundur Davíð sagði að það væru sam­eig­in­legir hags­munir allra að höftum yrði lyft og að það væri kröfu­hafa að sýna frum­kvæði að því að koma með til­boð um lausn. Segja má að þeir hafi á end­anum gert það, eftir að rík­is­stjórnin stillti þeim upp frammi fyrir tveimur mögu­leik­um: að mæta stöð­ug­leika­skil­yrðum eða fá á sig stöð­ug­leika­skatt. Því hefur Sig­mundur Dav­íð, á fyrri hluta þessa kjör­tíma­bils, staðið við að koma í fram­kvæmd lausn á stærsta hags­muna­máli þjóð­ar­inn­ar, losun hafta og slit gömlu bank­anna.

Í næstu kosn­inga­bar­áttu mun það án nokk­urs vafa vera tón­inn sem Sig­mundur Davíð mun slá: kjós­endur geta treyst því að hann standi við það sem hann seg­ir. Hvað það verður sem Sig­mundur Davíð og Fram­sókn munu lofa á svo eftir að koma í ljós.

"kannski svo­lít­ill munur á við­horfi til Lands­virkj­un­ar, hvort hún eigi að líta ein­vörð­ungu á eigin nið­ur­stöðu, eða til sam­fé­lags­legra áhrifa þegar ákvarð­anir eru tekn­ar.

Í við­tal­inu við Kjarn­ann fyrir tæpum tveimur árum ræddi Sig­mundur Davíð ýmis­legt fleira, meðal ann­ars hvort rík­is­stjórnin myndi beita póli­tískum þrýst­ingi á t.d. Lands­virkjun um að gera samn­inga um orku­sölu sem eru ekki gerðir á við­skipta­legum grunni. Þar sagði Sig­mundur Davíð að það væri "kannski svo­lít­ill munur á við­horfi til Lands­virkj­un­ar, hvort hún eigi að líta ein­vörð­ungu á eigin nið­ur­stöðu, eða til sam­fé­lags­legra áhrifa þegar ákvarð­anir eru tekn­ar. Ég er þeirrar skoð­unar að Lands­virkj­un, vegna þess hlut­verks sem hún gegnir sem rík­is­fyr­ir­tæki með mjög mik­il­vægt hlut­verk fyrir sam­fé­lag­ið, þurfi að líta á heild­ar­á­hrif þegar ákvarð­anir eru tekn­ar. Að hún þurfi að taka með í reikn­ing­inn þann ávinn­ing sem verður af sköpun mörg hund­ruð starfa þótt þau störf séu ekki hjá Lands­virkj­un“.

Í bak­her­berg­inu hefur þessi sýn for­sæt­is­ráð­herra verið rifjuð upp að und­an­förnu í ljósi þess að mik­ill vilji virð­ist vera hjá rík­is­stjór­inni að fjölga virkj­un­ar­kostum í nýt­ing­ar­flokki ramma­á­ætl­unar og sökum þess að Sig­mundur Davíð var við­staddur und­ir­skrift vilja­yf­ir­lýs­ingar um álver í Skaga­byggð í lið­inni viku. Í tengslum við það verk­efni krefj­ast aðstand­endur að efnt verði ára­tuga­gam­allt lof­orð um að orka úr Blöndu­virkj­un, sem er löngu full­byggð og öll orka hennar í notk­un, verði nýtt í heima­byggð.

Tölu­verður póli­tískur þrýst­ingur hefur raunar verið á Lands­virkjun að koma að stór­iðju­upp­bygg­ingu allt kjör­tíma­bil­ið. Ragn­heiður Elín Árna­dótt­ir, iðn­að­ar- og við­skipta­ráð­herra, sagði á árs­fundi Lands­virkj­unar árið 2013 að hún væri„orðin ansi óþreyju­full og ég vil fara að sjá árangur og að verk­efnin verði að veru­leika. Tæki­færin eru svo sann­ar­lega til stað­ar“.

Þeir sem reka fyr­ir­tækið vilja gera það með sem arð­söm­ustum hætti og selja ork­una til starf­semi sem borgar mest, svo Lands­virkjun geti greitt eig­endum sín­um, fólk­inu í land­inu, arð af starf­sem­inni. Aðr­ir, þar á meðal for­sæt­is­ráð­herra, eru þeirrar skoð­unar að taka eigi til­lit til „sam­fé­lags­legra áhrifa“ þegar Lands­virkjun tekur ákvarðnir um orkusölu

Líkt og for­sæt­is­ráð­herra sagði rétti­lega í við­tal­inu við Kjarn­ann í águst 2013 er nefni­lega svo­lít­ill munur á við­horfi til Lands­virkj­un­ar. Þeir sem reka fyr­ir­tækið vilja gera það með hag­kvæm­um hætti og selja ork­una til starf­semi sem borgar mest, svo Lands­virkjun geti greitt eig­endum sín­um, fólk­inu í land­inu, arð af starf­sem­inni. Aðr­ir, þar á meðal ýmsir stjórn­mála­menn, eru þeirrar skoð­unar að taka eigi til­lit til „sam­fé­lags­legra áhrifa“ þegar Lands­virkjun tekur ákvarðnir um orku­sölu, meðal ann­ars starfa sem verða til í stór­iðju. Þessi skoðun ráða­manna hefur líka þau áhrif að ráða­menn­irnir hafa engan áhuga á að ræða mögu­legan sæstreng til Bret­lands, sem Lands­virkjun er mjög áfram um að kanna lagn­ingu á sökum þess að hann gæti orðið ævin­týra­lega hag­kvæmur fyrir þjóð­ina.

Sá fag­legi friður sem ríkt hefur um starf­semi Lands­virkj­unar und­an­farin ár virð­ist því úti og búast má við því að stjórn­völd fari að krefj­ast stór­iðju­upp­bygg­ingar á „sam­fé­lags­legum for­send­um“ til að skapa störf í völdum kjör­dæm­um. Það verður áhuga­vert hvernig æðstu stjórn­endur Lands­virkj­un­ar, Hörður Arn­ar­son for­stjóri og Ragna Árna­dóttir aðstoð­ar­for­stjóri, taka þeim þrýst­ingi.