Ísland trónir efst á lista Alþjóða­efna­hags­ráðs­ins, World Economic For­um, um kynja­jafn­rétti. Það höfum við gert í rúman ára­tug. Af þessu getum við verið stolt. Tölur um kyn­bundið ofbeldi, kjör kvenna­stétta og fleira segja okkur hins vegar að við höfum ekki enn náð land­i. 

Ísland fyr­ir­mynd ann­arra

Á Íslandi hafa verið sett fram­sækin lög um jafn­rétti sem aðrar þjóðir hafa horft til. Frum­varp Við­reisnar um jafn­launa­vottun vakti heims­at­hygli fyrir skýrar aðgerðir í þágu launa­jafn­rétt­is. Jafn­launa­vott­unin var enda tíma­móta laga­setn­ing. Við vitum að launa­munur kynj­anna hefur verið við­var­andi vanda­mál, útskýrður sem óút­skýrð­ur. Störf kvenna­stétta eru ekki metin að verð­leikum og við sem sam­fé­lag finnum fyrir afleið­ingum þess. Bein afleið­ing þessa skrýtna verð­mæta­mats er að illa gengur að manna störf sem við erum öll sam­mála um að eru okkur mik­il­væg. Við­reisn lagði þess vegna fram til­lögu um þjóð­ar­á­tak um bætt kjör kvenna­stétta, um sam­starf aðila vinnu­mark­að­ar­ins og stjórn­valda um að fara í átak til að bæta hér úr. Því miður hefur ekk­ert verið gert með þessa til­lögu af hálfu stjórn­valda. 

Kyn­frelsi kvenna

Annað frum­varp Við­reisnar sem er til marks um sterka jafn­réttispóli­tík er frum­varp sem Jón Stein­dór Valdi­mars­son lagði fram um nýja skil­grein­ingu á nauðg­un. Nú er nauðgun skil­greind út frá skorti á sam­þykki.  Í því fel­ast grund­vall­ar­skila­boð um kyn­frelsi. Við­reisn lagði sam­hliða fram til­lögur um fræðslu í skól­um, t.d. um þýð­ingu sam­þykk­is, kyn­frelsis og um mörk í sam­skipt­um.

Sú til­laga hefur því miður ekki verið sam­þykkt á þing­inu. For­varnir og fræðsla eru eitt mik­il­væg­asta verk­færið til að sporna gegn kyn­bundnu ofbeldi. Með for­vörnum og fræðslu gætum við farið í mark­vissa vinnu til að upp­ræta kyn­bundið ofbeldi. Það á nefni­lega alls ekk­ert að vera lög­mál að stelpur og konur þurfi stöðugt að vera með hug­ann við öryggi sitt. Við höfum í þing­inu jafn­framt ítrekað bent á að stjórn­völd þurfa að efla lög­reglu, ákæru­vald og dóm­stóla til að koma í veg fyrir að brota­þolar bíði jafn­vel árum saman eftir nið­ur­stöðu mála sinna. Engum öðru en stjórn­völdum er þar um að kenna. Konur og stelpur eru í miklum meiri­hluta þolenda kyn­ferð­is­brota og því er þetta stórt og mik­il­vægt jafn­rétt­is­mál.  Það geta allir skilið hversu erfitt það er eftir að hafa lagt fram kæru að þurfa að bíða lengi í óvissu um nið­ur­stöðu máls­ins. Að bæta úr þessu er mikið rétt­læt­is­mál. 

Aðgerðir gegn ofbeldi 

Grunn­inn­tak í stefnu Við­reisnar er að öll mál séu jafn­rétt­is­mál. Þannig horfum við alltaf á jafn­rétti þegar aðgerðir eru vegnar og metn­ar. Það er í mínum huga blettur á jafn­réttispóli­tík rík­is­stjórn­ar­innar að hafa staðið hörmu­lega illa að fram­kvæmd leg­háls­skimunar á þessu ári. Ákveðið var að flytja það verk­efni milli aðila hér inn­an­lands og um leið að færa rann­sókn á sýnum til Dan­merk­ur. Fréttir af sýnum sem lágu í pappa­kössum og bið kvenna eftir svörum mán­uðum saman er til marks um ótrú­legt metn­að­ar­leysi stjórn­valda fyrir grund­vall­ar­heil­brigð­is­þjón­ustu fyrir kon­ur. Önnur mál sem vekja upp spurn­ingar er afstaða for­manns Sjálf­stæð­is­flokks­ins og ann­arra þing­manna til grund­vall­ar­rétt­inda kvenna til þung­un­ar­rofs. 

Við eigum að sýna árangri Íslands í jafn­rétt­is­málum þá virð­ingu að halda áfram að vinna í sama anda, í stað þess að taka skref til baka. Alvar­legt bakslag varð á vakt rík­is­stjórn­ar­innar með dóms­máli mennta­mála­ráð­herra gegn konu sem leit­aði réttar síns í kjöl­far umdeildrar skip­unar í emb­ætti ráðu­neyt­is­stjóra. Þetta dóms­mál er höfðað í nafni íslenska rík­is­ins og á kostnað okkar allra. End­an­leg nið­ur­staða Lands­réttar liggur ekki fyr­ir, en það er ekki síst þessi með­ferð opin­berra fjár­muna og afstaða til jafn­rétt­is­mála sem trufl­ar. Þetta dóms­mál er blettur á allri jafn­réttispóli­tík rík­is­stjórn­ar­inn­ar. 

Kosið um jafn­rétt­is­mál 

Það er verk að vinna í jafn­rétt­is­mál­um. Góð staða Íslands í jafn­rétt­is­málum er afrakstur aðgerða sem hafa leitt af sér við­horfs­breyt­ingu. Við­horfs­breyt­ing hefur sömu­leiðis skilað af sér aðgerð­um. Það er hringrás jafn­rétt­is. Árang­ur­inn náð­ist ekki bara með tím­anum eða með bið­inni heldur með því að vera mark­viss og metn­að­ar­full í jafn­rétt­is­mál­um. Við­reisn hefur á fimm ára sögu sinni sýnt í verki að jafn­rétti er leið­ar­ljós í allri stefnu okk­ar. Þannig mun Við­reisn halda áfram að vinna á næsta kjör­tíma­bili. Þessar kosn­ingar snú­ast líka um áherslur og vinnu­brögð í jafn­rétt­is­mál­u­m. 

Höf­undur er þing­maður Við­reisnar og odd­viti flokks­ins í Reykja­vík­ur­kjör­dæmi norð­ur.