Föstu­dag­inn 13. mars 2020, á árlegum degi lík­ams­virð­ing­ar, fór af stað lok­aður hópur á Face­book fyrir þolendur fitu­for­dóma innan heil­brigð­is­kerf­is­ins. Til­gangur hans var að vera vett­vangur fyrir þolendur til að deila reynslu sinni og sýna fram á að fitu­for­dómar og mis­munun vegna þeirra innan íslensks heil­brigð­is­kerfis sé kerf­is­bundið vanda­mál og því þurfi kerf­is­bundnar aðgerðir til að rífa vand­ann upp með rót­um. Í dag, ári síð­ar, birtum við þessar sögur opin­ber­lega.

Í leið­inni vilja Sam­tök um lík­ams­virð­ingu lýsa yfir áhyggjum af sjúk­dómsvæð­ingu holda­fars og aðgerð­ar­leysi vegna fitu­for­dóma og mis­mun­unar innan íslensks heil­brigð­is­kerfis og í stefnu­mótun Land­lækn­is­emb­ætt­is­ins. Við teljum slíkar áherslur ekki sam­ræm­ast þeirri gagn­reyndu þekk­ingu sem til er og að skortur sé á þver­fræði­legri nálgun með heild­ar­sýn að leið­ar­ljósi til að koma í veg fyrir að inn­grip valdi óþarfa skaða. Í til­efni dags­ins birtum við því einnig ítar­lega og fræði­lega umfjöllun þar sem kafað er nánar ofan í skað­semi ríkj­andi nálg­unar að heilsu­fari og holda­fari sem kall­ast hin þyngd­ar­mið­aða nálg­un. Einnig er farið yfir þyngd­ar­hlut­lausa nálgun að heilsu­fari sem er talin hafa minni skaða og meiri árangur í för með sér. Við teljum þessa fræði­legu umfjöllun nauð­syn­lega til að geta sett reynslu­sög­urn­ar  í rétt sam­hengi. Umfjöll­un­ina ásamt reynslu­sög­unum og lista yfir til­lögur og kröfur að úrbótum má finna hér.

Ákallið í heild sinni á erindi til allra Íslend­inga. Skv. nýj­ustu tölum telj­ast 27% þjóð­ar­innar til­heyra offitu­flokki skv. BMI. Ef við erum ekki sjálf feit eigum við öll ætt­ingja, vini og vinnu­fé­laga sem eru það. Fólk sem okkur þykir vænt um og sem við viljum sjá lifa lífi sínu án áreit­is, for­dóma, jað­ar­setn­ingar og með aðgengi að nauð­syn­legri og gagn­reyndri heil­brigð­is­þjón­ustu ef á reyn­ir. Algengur mis­skiln­ingur um lík­ams­virð­ing­ar­bar­átt­una er að hún snú­ist ein­göngu um útlit. Í ljósi þess að talið er að reynsla af fitu­for­dómum nái að útskýra þriðj­ung lífstíl­skvilla meðal feitra og auki líkur á ótíma­bærum dauða um 60% er hún hins­vegar brýnt lýð­heilsu­mál.

Við viljum sér­stak­lega hvetja heil­brigð­is­stétt­ir, nem­endur í heil­brigð­is­vís­ind­um, stjórn­endur heil­brigð­is­stofn­ana, ráða­fólk sem tekur ákvarð­anir um lýð­heilsu­að­gerðir og fjár­magn til þeirra, t.d. á Alþingi og í sveita­stjórn­um, auk fjöl­miðla að kynna sér umfjöll­un­ina. 

Við verðum að fara að horfast í augu við þá stað­reynd að rétt eins og stríðið gegn fíkni­efnum hefur stríðið gegn offitu mislukk­ast hrapal­lega og að grípa þurfi til skaða­minnk­andi aðgerða áður en skað­inn verður meiri og alvar­legri. Við verðum að fara að taka frá­sagnir feits fólks þegar það lýsir þeim for­dómum og mis­munun sem það verður fyrir í dag­legu lífi grafal­var­lega og við þurfum að skapa lík­ams­virð­ing­ar­vænt sam­fé­lag sem gerir öllum lík­ömum kleift að þríf­ast óháð lög­un, útliti eða stærð. Við höfum til of mik­ils að vinna til að gera það ekki og of miklu að tapa til að halda áfram á núver­andi braut.

Það er ein­læg von og trú Sam­taka um lík­ams­virð­ingu að þetta opna ákall verði upp­hafið á enn árang­urs­rík­ari og skaða­minni lýð­heilsu­stefnu með til­liti til holda­fars, sem og lík­ams­virð­ing­ar­vænna sam­fé­lags. Sér­stakar og auð­mjúkar þakkir fá þeir þolendur og eft­ir­lif­endur þolenda sem treystu okkur fyrir frá­sögnum sín­um. Við vonum að okkur hafi tek­ist að gera þeim góð og virð­ing­ar­verð skil.

Höf­undur er for­maður Sam­taka um lík­ams­virð­ingu.