Lengi vel þótti sam­fé­lags­leg ábyrgð vegna lofts­lags­breyt­inga vera rót­tækt mál­efni. Umhverf­is­vernd­ar­innar lifðu óhefð­bundum lífs­stíl og hugs­uðu út í smá­at­riði neyslu sinnar til þess að lág­marka afleið­ingar á umhverf­ið. Unnu rann­sókn­ar­vinnu í dag­legum inn­kaupum og vógu og mátu marg­vís­leg áhrif á umhverf­ið. Ný tækni sem er kennd við Web 3.0 gerir það að verkum að þetta þarf ekki að vera svona flók­ið. Sem sam­fé­lag getum við áorkað miklu ef við nýtum lausnir nýsköp­unar og frum­kvöðla. 

Ný tækni í greiðslu­miðlun skapar mögu­leika á að verð­miði vöru sýni kolefn­is­spor

Ef stjórn­völd hafa áhuga á að skatt­leggja kolefn­is­spor neyslu þá eru tækin ekki svo langt und­an. Hvernig væri að nýta gögn í greiðslu­ferli í almennum við­skiptum til að inn­heimta kolefn­is­skatt í raun­tíma, skapa jákvæða hvata fyrir fyr­ir­tæki til að gera betur og sýna neyt­and­anum á verð­mið­anum hvort við­skipti þeirra hafa jákvæð eða nei­kvæð áhrif á umhverfi sitt?

Tæknin sem Alein Pay hefur þróað gerir fólki kleift að fá greitt í raun­tíma sam­kvæmt snjall­samn­ingum í Web 3.0 umhverfi. Það þýðir að aðili sem fram­leiðir vöru, getur fengið greitt um leið og vara er keypt í verslun án milli­göngu versl­un­ar­inn­ar. Fast­eigna­eig­andi sem leigir versl­un­inni hús­næði fær hlut­fall hverrar greiðslu greidda inn á sitt elektróníska veski sam­kvæmt leigu­samn­ingi. Og ríkið getur fengið skatt greiddan í raun­tíma. Allt er þetta hægt með til­komu Web 3 tækni, sem gerir greiðslu­miðlun eins og við þekkjum hana nán­ast óþarfa. 

Án þess að ég sé hér að hvetja til auk­innar skatt­lagn­ingar verð ég að við­ur­kenna að kolefn­is­skatt­ur, nýr, sjálf­virk­ur, sam­fé­lags­legur og umhverf­is­vænn skatt­ur, hljómar ekki illa. Hljómar mun betur en til dæmis tollar á aðfluttar vör­ur, með mun betri áhrif­um. Það er, að vörur sem fram­leiddar eru langt langt í burtu í gríð­ar­lega meng­andi verk­smiðjum eiga ekki lengur jafn greiðan aðgang inn á heim­il­in. 

Nú þegar eru íslensk sprota­fyr­ir­tæki á borð  Meniga, Klapp­ir, Green­bites, og fleiri að þjón­usta gögn um kolefn­is­spor á vörum og þjón­ustu. Neyt­endur og rík­is­sjóður gætu notið góðs af, en mestu gæti munað fyrir fyr­ir­tækin í land­inu sem geta og vilja stunda umhverf­is­vænni starf­semi og hljóta umbun fyr­ir. Með nýjum nálg­unum er hægt að nýta neyslu lands­manna sem vopn í bar­átt­unni gegn lofts­lags­breyt­ingum - og ein­falda fólki lífið í leið­inn­i. 

Jákvæðir hvatar fyrir neyt­endur til þess að versla við sitt nær­sam­fé­lag

Í dag hef ég sem neyt­andi ekki hug­mynd um hvert kolefn­is­spor vöru er, þegar ég versla. Með því að nýta sér mögu­leik­ana sem Alein Pay sprota­fyr­ir­tækið okk­ar, býður upp á, hafa fyr­ir­tæki sam­stundis hvata og fjár­hags­legan ávinn­ing af því að gera betur í umhverf­is­mál­um. Fyr­ir­tæki sem fram­leiða græn­meti fyrir nær­sam­fé­lagið og nota til þess jarð­varma og græna orku og þeir aðilar sem standa sig best í íslenskum land­bún­aði myndu fá að njóta ávaxt­anna af þeirra jákvæða starfi í stað þess að það sé þeim fjötur um fót. 

Eitt öfl­ug­asta vopnið sem umhverf­is­sinn­aðir neyt­endur hafa er eigin neysla. Með því að veita krónum sínum í umhverf­is­væna starf­semi fram yfir aðra sem mengar meira geta neyt­endur haft áhrif í hvert sinn sem þeir fara út í búð til að versla í mat­inn. Þetta eru að minnsta kosti skila­boðin sem fólk fær þegar það spyr hvað venju­leg mann­eskja getur gert. En þetta er hæg­ara sagt en gert. Í heimi þar sem græn­þvottur er að verða reglan frekar en und­an­tekn­ingin og fram­leið­endur sjá sér hag í að merkja vörur sínar sem NÁTT­ÚRU­LEGAR er erfitt að átta sig á hvað er raun­veru­lega besti kost­ur­inn fyrir umhverf­ið. Vörur eru vott­aðar í bak og fyrir og merktar með mis skilj­an­legum vöru­merkjum og til að átta sig á hvað liggur þar að baki þarf rann­sókn­ar­vinnu og þekk­ingu. Þegar maður stendur úti í búð og er að velja á milli þriggja nátt­úru­legra flaskna af upp­þvotta­legi hefur maður ekki tíma til að vega og meta hver hafi bestu inni­halds­efn­in, umbúð­irnar og stystu vöru­flutn­inga­leið­ina. 

Tækni Alein Pay byggir á því að safna og deila meiri gögnum en þekk­ist í dag í greiðslu­miðl­un. En engu að síður að setja völdin yfir gögn­unum í hendur ein­stak­lings­ins. Þannig að þú sem neyt­andi eigir og stjórnir þínum gögnum aleinn og meira að segja bank­inn þinn þarf að biðja þig um leyfi til þess að skoða fjár­hags­sögu þína. Á sama tíma geta fram­leið­endur birt þér gögn um áhrif vöru sinnar á umhverfið svo að í einu vet­fangi viti neyt­endur nákvæm­lega hvað þeir eru að kjósa með vesk­in­u. 

Grænn og hag­rænn ávinn­ingur fyrir sam­fé­lög

Með því að nýta þá tækni sem við hjá Alein Pay nýttum COVID til að skapa, fá yfir­völd á Íslandi tæki­færi til að vinna að sínum mark­miðum í þágu þjóð­ar­inn­ar. Meiri upp­lýs­ingar í greiðslu­ferl­inu gera versl­unum kleift að birta upp­lýs­ingar um kolefn­is­skatt með verði vöru og rík­inu kleift að inn­heimta hann um leið og greiðsla á sér stað. 

Þó verðið sé svipað á vörum úr óæski­legum efnum sem fluttar eru langa leið og vörum sem fram­leiddar eru í nær­sam­fé­lag­inu og valda minni skaða er mik­ill munur á áhrif­unum á umhverf­ið. 

Aukin vit­neskja, minni fyr­ir­höfn

Í dag er það kvöð fyrir marga að breyta lífi sínu, starfi, fram­leiðslu og neyslu til betri vegar fyrir umhverf­ið. Það er erfitt að átta sig á því hvað maður getur gert, hvernig maður á að gera það og á meðan dynja stans­laust á manni dóms­dags­fyr­ir­sagnir um að það sé að verða of seint að bregð­ast við. 

Lausnin er ekki að allir verði dug­legri og leggi meira á sig. Lausnin er að gera fólki það ein­fald­ara að gera sitt til að hlúa að fram­tíð hnatt­ar­ins. Við getum ekki gert þá kröfu til neyt­and­ans að rann­saka fram­leiðslu­ferli á hverju epli sem hann stingur í körf­una en með gögnum og nútíma­tækni er auð­veld­lega hægt að koma því til skila á ein­faldan hátt hvor varan hafi meiri áhrif á umhverf­ið. Með nýjum nálg­unum er hægt að nýta neyslu lands­manna sem vopn í bar­átt­unni gegn lofts­lags­breyt­ing­um.

Höf­undur er stofn­andi Alein Pay.