Hún er sér­kenni­leg blinda þing­manna og ráð­herra Sjálf­stæð­is­manna sem geta ekki séð ein­falt sam­band orsakar og afleið­ing­ar. Þau hafa talað fyrir frelsi á tíma heims­far­aldrar og talið sjálfum sér og örlitlum hópi skoð­ana­systk­ina að aðgerðir sótt­varn­ar­yf­ir­valda sé um að kenna en það sé ekki veiran sjálf sem valdi þessu. Ráð­herrar eru nú í óða önn að beita frelsi barna fyrir sér. Þetta eru að mínu mati ódýrir og næstum ógeð­felldir póli­tískir frasar meðan þau leggja aldrei fram nein rök máli sínu til stuðn­ings.

Við megum aldrei falla í þá gryfju að tala í frös­um, að lofa ein­földum lausn­um.  Mér finnst næsta aug­ljóst að það er veiran sem hefur skert frelsi okk­ar. Auð­vitað kann ég að hafa rangt fyrir mér en mín skoðun bygg­ist meðal ann­ars á því að ég hef ekki enn séð neitt dæmi um þjóð sem hefur farið þá leið að halda sam­fé­lag­inu opnu en hafa ekki seint og um síðir þurft að beygja sig undir vilja veirunnar með mun harð­ari aðgerðum en við höfum séð hér á landi. En auð­vitað kann ég hafa rangt fyrir mér, en ég vildi þá gjarnan heyra af slík­um  dæm­um. Þór­dís Kol­brún ráð­herra kvartar yfir því að bara sé horft á sýk­ing­ar­tölur og dauðs­föll  Það er einn mæli­kvarði. Þór­dís virð­ist þó gefa í skyn að þessi góði árangur hér á landi hafi verið keyptur með frels­is­skerð­ingu okk­ar, ekki síst barna og ung­linga. 

En hvað með stöðu ung­menna og barna hér á landi? Það er látið í það skína að þessi hópur hafi þurft að taka á sig byrðar umfram jafn­aldra sína í nágranna­ríkj­um. Börn og ung­lingar þurfa félags­líf, þau þurfa að umgang­ast jafn­aldra og þau þurfa frelsi. Þegar við beitum börnum og ung­lingum fyrir mál­stað okkar þá er það minnsta sem maður getur gert að færa ein­hver rök fyrir máli sínu. Ég hef engin rök séð að börn og ung­menni á Íslandi hafi þurft að færa meiri fórnir en í nágranna­ríkjum austan hafs eða vest­an. Ég held raunar að þau hafi fengið meira frelsi á þessum hrika­lega erf­iða tíma en í mörgum nágranna­ríkjum okk­ar. Enn og aft­ur, kannski hef ég rangt fyrir mér en ef svo er vildi ég sjá í það minnsta ein­hver rök í mál­inu. Hvað með athafna­frelsi og atvinnu­líf. Hefur það verið tak­markað meira hér á landi en annar stað­ar? Ef að viljum tryggja frelsi þurfum við að vita hvernig það er gert á tímum heims­far­ald­urs. Við þurfum rök og við þurfum gögn. Ann­ars er lík­legt að frels­inu verði fórnað á alt­ari póli­tísks rétt­trún­að­ar.

Við höfum end­ur­tekið farið flatt á því að telja okkur vita hvernig þessi veira muni hegða sér. Þrátt fyrir að hafa náð góðum árangri á mörgum sviðum er veiran er ekki horf­in. Við sjáum þó mun minni skaða af henni en áður. Þar ræður mestu bólu­setn­ing og einnig breyt­ing á eðli veirunn­ar. Þessa árang­urs sér svo sann­ar­lega merki í hlut­falls­lega mun minni inn­gripum í frelsi okkar en á fyrstu miss­erum far­ald­urs­ins. Það skýrist meðal ann­ars af bólu­setn­ing­um, mark­vissum far­sótt­ar­inn­gripum byggt á klass­ískum aðferðum og glæ­nýjum aðferðum byggt á sam­einda­erfða­fræði. Veiran hefur ótví­rætt breyst og hún mun von­andi smátt og smátt læra að lifa í meiri sátt og sam­lyndi við okkur mann­fólk­ið. Það kann að vera að hún sé nú þegar farin að gera það. Mark­mið far­sótt­ar­yf­ir­valda eru þó kýr­skýr. Þau láta frels­is­skerð­andi inn­grip ekki ráð­ast af hráum smit­töl­um. Það er aug­ljóst ef við berum saman aðgerðir í dag þegar nokkur hund­ruð manns smit­ast á hverjum degi borið saman og við aðgerðir fyrir ári síð­an. Far­sótt­ar­yf­ir­valda hafa allt frá þeim tíma sem megin þorri full­orð­inna var bólu­settur miðað aðgerðir við hversu margir verða svo fár­veikir að þeir þurfa að leggj­ast inn á spít­ala eða inn á gjör­gæsl­ur. Þetta þýðir sjálf­krafa að þegar við náum betri árangri að verj­ast veirunni, t.d. með bólu­setn­ingum eða þegar veiran lag­ast að okkur með minni skaða þá munu aðgerðir sjálf­krafa drag­ast saman og að lokum hverfa. Það ger­ist þegar við höfum náð hjarð­ó­næmi eða þegar veiran er næsta skað­lít­il. Þetta er skýrt og gott dæmi um mark­vissa fram­tíð­ar­sýn. Þetta er fyr­ir­sjá­an­legt en tekur þó til­lit til þess and­stæð­ings sem við erum að berj­ast við. 

Ef að for­ysta Sjálf­stæð­is­flokks­ins hefur aðra fram­tíð­ar­sýn þá þarf hún að skýra hana út með betur útfærðum hætti en að bera fyrir sig frelsi barna og ung­menna án þess að hafa nein hand­bær rök fyrir máli sínu. Þegar for­ysta Sjálf­stæð­is­flokks­ins vill hafa fleiri mæli­kvarða á árangur vil ég vita hvaða mæli­kvarðar það eru og sjá hvernig við stöndum okkur í sam­an­burði við aðrar þjóð­ir. Það er svo sann­ar­lega í lagi að spyrja spurn­inga. En þegar for­ystu­fólk í sam­fé­lag­inu spyr mán­uðum saman sömu spurn­ing­anna án þess að gera minnstu til­raun til að svara þeim sjálft eða með hjálp sér­fræð­inga og fræði­manna sem þau hafa aðgang að þá finnst mér lítið mark tak­andi á slíkum spurn­inga­flóði. Ég vona að ráð­herrar Sjálf­stæð­is­flokks­ins leiti mark­visst að svörum við spurn­ingum sínum á nýju ári. Næst þegar þau vilja nýjar leiðir þá er ósk­andi að þau hafi svör við spurn­ingum sínum og leiðir til lausnar byggt hald­góðri þekk­ingu. Það hafa far­sótt­ar­yf­ir­völd gert og á það hefur heil­brigð­is­ráð­herra hingað til hlust­að. Meg­in­þorri þjóðar hefur stutt heil­brigð­is­yf­ir­völd og það geri ég líka.

Höf­undur er pró­fessor við Lækna­deild HÍ.