Nokkrum sinnum hefur það gerst að fólk, sem notar hjólastóla, hefur snúið sér til mín, eftir að hafa lent í hremmingum við að komast inn í Þjóðleikhúsið, og spurt hvort ég geti ekki beitt mér, í krafti kunningsskapar, til að fá aðgengið bætt.
Samkvæmt lögum og alþjóðlegum samningum um réttindi fatlaðs fólks ber stjórnvöldum að tryggja öllum aðgengi að opinberum byggingum. Því miður er ekki svo um Þjóðleikhús Íslendinga, þar er hvorki gert ráð fyrir fólki í hjólastólum í áhorfendasal né við inngang í húsið þannig að til sóma geti talist.
Lyfturnar ekki í lagi
Þegar fólk í hjólastól kemur að Þjóðleikhúsinu þarf það að fara með tveimur lyftum, annarri fyrir utan húsið og inn, hinni úr anddyri og inn í forsal. Þetta væri í sjálfu sér fullnægjandi, ef lyfturnar væru í lagi og skiluðu fólki þangað sem þeim er ætlað. En því er ekki að heilsa. Mörg dæmi eru um það að fólk hafi fest í lyftunum ýmist inni eða utandyra og þurft að dúsa í þeim löngu eftir að sýning er hafin. Það þarf ekki að hafa mörg orð um líðan hins fatlaða gests, sem missir af sýningunni fyrir vikið.
Það þarf ekki að hafa mörg orð um líðan hins fatlaða gests, sem missir af sýningunni fyrir vikið.
Enn bætist í þann hóp fatlaðra leikhúsgesta, sem hafa gefist upp á því að fara í Þjóðleikhúsið vegna þessa ástands og verða þannig af þeim sjálfsagða menningarauka sem leiksýningar Þjóðleikhússins eru og ættu að vera fyrir alla borgara þessa lands.
Þegar fólk festist í lyftunni þá skiptir að sjálfsögðu máli hvort það er í lyftunni sem er inni í byggingunni eða hinni sem er utandyra. Dæmi eru um að leikhúsgestur í hjólastól hafi verið fastur í lyftunni utandyra í 45 mínútur í kafaldsbyl. Þessa frásögn og fleiri svipaðar hef ég hugleitt og satt að segja ekki trúað öðru en að forsvarsmenn Þjóðleikhússins myndu leggja metnað sinn í að lagfæra lyftubúnaðinn til að forða leikhúsgestum frá jafn ömurlegri reynslu. Jafnvel eftir að ég hafði í tvígang sjálf lent í því að festast, annars vegar í lyftunni utan við aðalbygginguna og hins vegar í lyftunni inn í Kassann við Lindargötu.
Svo gerist það, við frumsýningu á Karitas föstudaginn 17. október, og ég er (spenntari en oft áður) á leið í leikhúsið; ég kemst klakklaust gegnum fyrri lyftuferðina inn í anddyrið, en þegar hin lyftan er komin spöl áleiðs stoppar hún og kemst hvorki upp né niður. Félagar mínir, dóttir mín og vinkona, kölluðu á starfsfólk hússins til aðstoðar, sem eftir langa mæðu gafst upp við að finna bilunina og hringdi á viðgerðarmann. Hann var því miður staddur í öðru sveitarfélagi svo biðin eftir honum var heilar 20 mínútur. Þegar hann loksins kom átti hann í mestu erfiðleikum með að finna bilunina og á endanum gafst hann upp við að koma lyftunni upp í forsalinn, en sendi hana (og mig með) niður í kjallara. Þaðan var hægt að lóðsa mig undir sviðið, inní vörulyftu og í stað þess að dúsa hjá dyraverði baksviðs valdi ég að koma mér fyrir í hliðarherbergi leikaranna, sem tóku mér að sjálfsögðu vel, enda alveg að koma hlé.
Stjórnvöld ábyrg
Stjórnvöld og forsvarsmenn Þjóðleikhússins eru auðvitað ábyrg fyrir því að aðgengi að húsinu sé viðunandi. Í sjálfu sér hefðu þau dæmi, sem ég hef nú rakið, átt að nægja til að eitthvað yrði gert í málunum, en það hefur orðið bið á því. Spurningin er hvort það þurfi virkilega að verða alvarlegt slys til að eitthvað verði gert. Því að óbreyttu þá eru lyftur hússins dauðagildrur. Það hefur enginn heilsu til að sitja fastur í lyftu utandyra í klukkustund og kafaldsbyl, hvorki fatlaður né ófatlaður. Ég hvet forsvarsmenn Þjóðleikhússins og Fasteigna ríkissjóðs til að bregðast tafarlaust við ákalli um úrbætur svo Þjóðleikhúsið geti staðið undir því að vera leikhús þjóðarinnar.
Bréf þetta verður einnig sent formanni þjóðleikhúsráðs, ráðuneytisstjóra mennta- og menningarmálaráðuneytis og fjölmiðlum til upplýsingar. Það var sent þjóðleikhússtjóra og framkvæmdastjóra Fasteigna ríkissjóðs 25. október 2014.
