Athygli mín hefur verið vakin á því að Ásgeir Dan­í­els­son telur vera villur í skýrslu Daða Más Krist­ó­fers­sonar um fyrn­ingar afla­hlut­deilda sem hann rit­aði árið 2010. Daði er auð­vitað full­fær um að svara fyrir sína skýrslu, en þar sem Ásgeir reynir að setja grein­ar­gerð sem ég tók nýlega saman undir sama hatt tel ég rétt að leið­rétta stærstu missagnir hans.

­Sögu­skýr­ing Ásgeirs um upp­haf kvóta­kerfis í botn­fisk­veiðum árið 1984 er fjarri sanni. Í fyrsta lagi höfðu stjórn­völd ekki for­göngu um upp­töku þess. Í öðru lagi þurfti ekki að lofa útgerða­mönnum að kerfið væri til skamms tíma. Þeir höfðu þegar góða reynslu af hlið­stæðum kvóta­kerfum í síld­veið­unum (frá 1975) og loðnu­veiðum (1982) og mik­ill meiri­hluti þeirra aðhyllt­ist því slíkt kerfi í botn­fisk­veið­un­um. Í þriðja lagi var afkoma sjáv­ar­út­vegs­ins árið 1984 miklu betri en árin 1982 og 1983. Þessar sögu­legu stað­reyndir eru hins vegar auka­at­riði í gagn­rýni Ásgeirs og óþarfi að fara fleirum orðum um þær.

Villa sú (ekki villur í fleir­tölu) sem Ásgeir þyk­ist hafa séð í skýrslu Daða Más og minni er að verð­mæti afla­hlut­deilda sé aðeins að hluta fært í efna­hags­reikn­ing sjáv­ar­út­vegs­ins og hrein eign hans sé því að sama skapi hærri. Þetta er hins vegar engin villa, því að í báðum skýrsl­unum er skýrt tekið fram að miðað sé við bók­fært eigið fé útvegs­ins en ekki það sem það kann raun­veru­lega að vera.

Í mál­flutn­ingi sínum leiðir Ásgeir hins vegar les­endur afvega (eða gerir villu svo notað sé orða­lag hans) með öðrum og alvar­legri hætti. Hann gleymir því að eigna­skerð­ing sú sem í fyrn­ingu afla­heim­ilda felst á sér ekki aðeins stað í upp­hafi þegar mark­aðsvirði þeirra fellur í sam­ræmi við fyrn­ing­ar­hlut­fall­ið. Eigna­skerð­ingin heldur áfram með fyrn­ingu hvers árs þar til ekk­ert er eft­ir. Sama gildir um hagnað fyr­ir­tækj­anna. Hann dvínar eftir því sem á fyrn­ing­una líður uns ekk­ert er eft­ir. Það skiptir því litlu þótt raun­veru­legt eigið fé fyr­ir­tækj­anna sé í upp­hafi eitt­hvað hærra en bók­fært virði. Sé eigið fé sjáv­ar­út­vegs­fyr­ir­tækj­anna ekki umfram mark­aðsvirði afla­hlut­deild­anna mun fyrn­ing þeirra þurrka þetta eigið fé út. Eina spurn­ingin er hvort það ger­ist þegar í upp­hafi eða ein­hverjum árum síð­ar. Það er því vill­andi, svo ekki sé meira sagt, að halda því fram, eins og Ásgeir gerir í tölu­legu dæmi sínu, að til­tekin fyrn­ing muni skilja eftir tals­vert eigið fé hjá sjáv­ar­út­vegs­fyr­ir­tækj­un­um.

Höf­undur er pró­fessor emeritus í hag­fræði.