40 til 75 pró­sent allra lán­tak­enda munu áfram geta tekið 40 ára verð­tryggð jafn­greiðslu­lán, svokölluð Íslands­lán, þó að frum­varp rík­is­stjórn­ar­innar um verð­trygg­ing­una verði að lög­um. Þetta er vegna und­an­tekn­inga sem settar eru fram í laga­frum­varp­inu, sem búið er að leggja fram á Alþing­i. 

Sam­kvæmt frum­varp­inu verður óheim­ilt að veita neyt­enda­lán til lengri tíma en 25 ára sé það verð­tryggt og með jafn­greiðslu­fyr­ir­komu­lagi. Þó eru gerðar und­an­tekn­ingar um þessa „al­mennu reglu“ eins og Sig­urður Ingi Jóhanns­son for­sæt­is­ráð­herra kall­aði breyt­ing­una á blaða­manna­fundi hans og Bjarna Bene­dikts­sonar fjár­mála­ráð­herra í gær. Búið var að boða að frum­varp yrði lagt fram í þess­­ari viku þar sem dregið yrði veru­­lega úr vægi verð­­trygg­ing­­ar. Í kynn­ing­unni í Hörpu var því haldið fram að um væri að ræða fyrsta alvar­­lega skrefið sem stigið væri í þá átt frá því að verð­­trygg­ing hafi verið sett á árið 1979. Það er hins vegar erfitt að halda því fram að þetta frum­varp muni draga veru­lega úr vægi verð­trygg­ing­ar, ef allt að 75 pró­sent munu enn geta tekið sömu lán­in. 

Meiri­hlut­inn getur fallið undir und­an­tekn­ingu

Und­an­tekn­ing­arnar sem settar eru fram í frum­varp­inu eru þannig að ef lán­tak­endur eru yngri en 35 ára mega þeir áfram taka allt að 40 ára lán. Ef þeir eru 35-39 ára mega þeir taka allt að 35 ára lán, og ef lán­tak­endur eru 40-44 ára mega þeir taka allt að 30 ára lán. Ef fleiri en einn lán­tak­andi er að lán­inu þarf alla­vega einn þeirra að upp­fylla þessi skil­yrð­i. 

Þá má fólk áfram taka 40 ára jafn­greiðslu­lánin ef skatt­skyldar tekjur þess nema 3,5 millj­ónum króna eða minna hjá ein­stak­lingi eða sam­an­lagt sex millj­ónum króna þegar lán­tak­endur eru fleiri. Og að lokum má fólk sem er með 50% eða lægra veð­setn­ing­ar­hlut­fall áfram fá að taka 40 ára verð­tryggð jafn­greiðslu­lán. 

Í grein­ar­gerð með frum­varp­inu kemur fram að 70 millj­arðar af þeim 90 millj­örðum króna sem sem Íslend­ingar tóku í fyrra í verð­tryggðum hús­næð­is­lánum eru jafn­greiðslu­lán til 40 ára, lánin sem nú stendur til að banna sumum að taka. 

„Með hlið­sjón af fyr­ir­liggj­andi upp­lýs­ingum um aldur lán­taka við töku íbúða­lána, veð­setn­ing­ar­hlut­fall og tekjur má gera ráð ­fyrir að um 30–50% lán­tak­enda falli undir und­an­þágu frum­varps­ins um ald­ur, 5–10% vegna ­tekna og 5–15% vegna veð­setn­ing­ar.“ Sem sagt, allt frá 40 til 75 pró­sent lán­tak­enda munu ekki falla undir „al­mennu regl­una“ um að lán verði ekki veitt nema til 25 ára. 

„Miðað við lán­veit­ingar á árinu 2015 má gera ráð fyrir að um 20–30 millj­arðar kr. af nýjum veittum lánum hefðu á því ári fallið undir ákvæð­i frum­varps­ins eða um 1.000 til 1.500 manns,“ segir jafn­framt í grein­ar­gerð­inn­i.