Eftir seinni heims­styrj­öld­ina var ung áströlsk kona sæmd ótal heið­urs­merkjum og ekki ein­ungis af löndum sínum heldur einnig í Bret­landi, Banda­ríkj­unum og því landi sem stóð í mestri þakk­ar­skuld við hana, Frakk­landi. Hún barð­ist í fremstu línu með and­spyrnu­hreyf­ing­unni gegn bryn­vörðum og þung­vopn­uðum her­sveitum Þjóð­verja. Fram­göngu hennar mætti líkja við per­sónur á borð við James Bond eða Rambó en hún var mann­eskja af holdi og blóði. Þetta er sagan af konu sem þoldi ekki að sjá yfir­gang nas­ism­ans og ákvað að gera eitt­hvað í því. 

Í leit að ævin­týrum

Nancy Wake fædd­ist þann 30. ágúst árið 1912 í Well­ington, höf­uð­borg Nýja Sjá­lands. Hún var yngst sex systk­ina hjón­anna Charles og Ellu Wake og lifðu þau við ákaf­lega þröngan kost. Þegar Nancy var aðeins tveggja ára flutt­ist fjöl­skyldan til Sydney í Ástr­al­íu. Faðir henn­ar, sem starf­aði sem blaða­mað­ur, yfir­gaf fjöl­skyld­una skömmu eftir kom­una til Sydney og því þurfti móðir hennar að ala börnin upp sjálf. 

Þegar Nancy var 16 ára fór hún að heiman og vann um tíma sem hjúkr­un­ar­kona. Draumur hennar var þó að kom­ast til Evr­ópu og Amer­íku og það gerði hún mjög ung. Hún flutti til New York um stund og síðan til Lund­úna þar sem hún fet­aði í fót­spor föður síns og lærði blaða­mennsku. Í Lund­únum beitti hún brellum til að fá vinnu hjá úti­búi amer­íska frétt­ar­is­ans Hearst. Hún komst að því að rit­stjór­inn þar hefði áhuga á mál­efnum Egypta­lands. Því laug hún því að hún tal­aði reiprenn­andi forn-eg­yp­sku og kynni að rita híróglíf­ur. Hún páraði ein­hverjar myndir á blað og fékk starfið. 

Eitt af fyrstu verk­efnum hennar var að fara til Vín­ar­borgar til að taka við­tal við hinn nýja kansl­ara Þýska­lands, Adolf Hitler, árið 1933. Í Vín sá hún flokk af ungum nas­istum ráð­ast að gyð­ingum með til­hæfu­lausu ofbeldi og sví­virð­ing­um. Frá þeim punkti hafði hún megna óbeit á nas­ism­an­um. Nancy flutti til Par­ísar þar sem hún naut sín í botn í skemmt­ana-og menn­ing­ar­lífi borg­ar­inn­ar. Hún hafði mik­inn sjarma og þótti hisp­urs­laus í fasi. Sjálf lýsir hún sér sem daðr­ara. Hún gat drukkið hvern sem er undir borð­ið, sagði klúra brand­ara og fékk unga mynd­ar­lega menn til að borga drykk­ina fyrir sig. Hún ferð­að­ist víða um Evr­ópu og skrif­aði fyrir amer­ísk dag­blöð. Í borg­inni Marseille í Suður Frakk­landi kynnt­ist hún hinum unga stáljöfri Henri Fiocca árið 1937. Þau giftu sig árið 1939, tveimur mán­uðum eftir að seinni heims­styrj­öldin braust út.

Hvíta músin

Leift­ur­sókn Þjóð­verja um Evr­ópu barst til Frakk­lands vorið 1940. Henri var kvaddur í her­inn og Nancy starf­aði sem hjúkr­un­ar­kona og sjúkra­bíls­stjóri. Þýska stríðs­vélin reynd­ist Frökkum hins vegar ofviða og í júní var landið sigr­að. Nancy hjálp­aði m.a. til við hinn örvænt­ing­ar­fulla flótta breskra og ástr­al­skra her­manna við Dun­kirk. Þjóð­verjar hernumdu norð­ur­hluta Frakk­lands en komu á fót lepp­ríki í suð­ur­hlut­anum kennt við Vichy. Nancy gat hins vegar ekki unað við það að lifa undir járn­hæl þriðja rík­is­ins og gekk strax í frönsku and­spyrnu­hreyf­ing­una og vann með hópum sem köll­uðu sig maquis. Hún vann sem sendi­boði og milli­liður við Breta sem reyndu að aðstoða and­spyrnu­menn­ina. 

En aðal­starf hennar var að bjarga her­mönn­um. Þýskar loft­varn­ar­byssur skutu niður fjölda flug­véla úr breska flug­hernum og þeir her­menn sem komust lífs af urðu stranda­glópar í óvin­veittu ríki. Nancy not­aði auð eig­in­manns síns til að kaupa hús í útjaðri Marseille sem hún not­aði til að hýsa þessa menn. Hún fæddi þá og klæddi, keypti fölsuð vega­bréf fyrir þá og smyglaði þeim úr landi suður yfir Pýrenn­ea­fjöllin til Spán­ar. Alls náði and­spyrnu­hreyf­ingin að koma meira en 2000 manns yfir landa­mær­in. 

Við þetta starf­aði hún í þrjú ár undir nefi þýsku leynilög­regl­unnar Gesta­po. Gesta­po-­menn vissu af til­vist hennar en ekki hver hún var. Hún fékk við­ur­nefnið “hvíta mús­in” vegna þess hversu oft hún slapp þeim úr greip­um. Hún var eft­ir­lýst og 5 milljón frönkum heitið í verð­launafé fyrir hand­töku henn­ar. Árið 1943 hler­uðu sam­verka­menn hennar sím­tal Gestapo þar sem ljóst var að leynilög­reglan hafði kom­ist að því hver hvíta músin var. Þegar Nancy frétti það tók hún föggur sínar og flúði umsvifa­laust í átt að spænsku landa­mær­un­um. Fyrir til­vi­jun var hún hand­tekin í borg­inni Tou­louse og sökuð um að hafa sprengt upp kvik­mynda­hús. Hún var yfir­heyrð í fjóra daga en gaf ekk­ert upp um sjálfa sig. 

Þá kom Albert Guer­is­se, belgískur and­spyrnu­mað­ur, henni til bjarg­ar. Guer­isse laug því að hann væri vinur Pierre Laval, for­ingja Vichy stjórn­ar­innar og að Nancy væri hjá­kona sín. Henni var sleppt en flótt­anum var ekki lok­ið. Það þurfti sex til­raunir til að kom­ast yfir landa­mærin því að hún og félagar hennar komust í kast við Gestapo menn á leið­inni. Í eitt skipti stökk hún út úr far­þega­lest á ferð undir kúluregni Gestapo manna. Loks komst hún yfir fjöll­in, falin undir kolafarmi á flutn­inga­bíl. Þaðan fór hún suður til Gíbralt­ar­-höfða og svo Bret­lands. Skömmu eftir flótt­ann var eig­in­maður hennar hand­tek­inn, yfir­heyrður og loks tek­inn af lífi.

Þjálf­aður njósn­ari

Þegar Nancy komst loks til Eng­lands var hún stað­ráðin í því að halda bar­átt­unni gegn nas­ist­unum áfram. Hún gekk því til liðs við deild innan breska hers­ins sem nefnd­ist S.O.E. (Special Oper­ations Executi­ve). Hlut­verk deild­ar­innar var að aðstoða og eiga í sam­skiptum við and­spyrnu­hreyf­ingar víða um Evr­ópu. Reynsla hennar og tengsl við maquis hópana var því ómet­an­leg. Hún var send í þjálf­un­ar­búðir í Skotlandi þar sem hún lærði m.a. vopna­burð, sjálfs­varn­ar­list, njósn­ir, dulkóð­un, að bjarga sér í óbyggðum og að fara með sprengi­efn­i. 

Nancy hafði enga reynslu af vopna­burði eða bar­dögum og þjálfunin var henni því mjög fram­andi í upp­hafi. Hún var heldur ekki íþrótta­mann­lega vaxin eða í góðu formi. Þetta lá þó fyrir henni, hún kom kenn­urum sínum á óvart og eftir aðeins nokkra mán­uði var hún orðin vel þjálf­aður útsend­ari hans hátign­ar. Í lok apríl 1944, skömmu fyrir inn­rás­ina á Norm­andí, var Nancy reiðu­búin til þjón­ustu og var send með flug­vél aftur til Frakk­lands. Hún, ásamt fleiri með­limum S.O.E. stukku úr vél­inni með fall­hlíf og lentu í námunda við bæinn Montlucon í Mið-Frakk­landi þar sem þau hittu fyrir maquis-and­spyrnu­menn. 

Aðal­verk­efni S.O.E. manna var að koma vopnum til maquis-hópanna. Þau fundu bletti þar sem auð­velt var fyrir flug­vélar að varpa birgða­kössum með fall­hlífum og komu skila­boðum til Bret­lands um þessa bletti. Einnig þurfi að kenna and­spyrnu­mönn­unum að nota vopnin og sprengj­urn­ar. And­spyrnu­liðið stækk­aði umtals­vert eftir komu S.O.E., í alls um 7500 menn, og þeirra beið mik­il­vægt verk­efni, þ.e. að skapa glund­roða og gera Þjóð­verjum erfitt fyrir áður en Banda­menn lentu í Norm­andí á D-deg­in­um. 

Í fremstu víg­línu

Stríðið breitti per­sónu Nancy Wake. Áður hafði hún verið glað­vær ung kona sem unni sér best með kampa­víns­glas í hönd og herra­mann upp á arm­inn. Nú var hún orðin ein­beitt og miskun­ar­laus bar­áttu­kona. Hún sagð­ist aldrei hafa gugn­að. „Maður var aldrei hrædd­ur. Það var of mikið að gera til að vera hrædd­ur.” Hún tók virkan þátt í árásum and­spyrnu­manna á brýr, birgða­lest­ir, verk­smiðj­ur, orku­ver og fleiri mik­il­væga staði fyrir þýsku her­vél­ina. Í eitt skipti réð­ust þau á höf­uð­stöðvar Gestapo í Montlucon vörp­uðu hand­sprengjum inn um hurð­ina og skutu þá lög­reglu­menn sem komust lif­andi út, alls féllu 38 leynilög­reglu­menn í árásinni. Í annað skipti þurfti hún að hjóla nán­ast við­stöðu­laust um 400 km leið fram­hjá mörgum eft­ir­lits­stöðvum Þjóð­verja til að koma nauð­syn­legum skila­boðum til Lund­ún­a. 

Þegar hún sneri aftur var hún svo örmagna að hún gat vart staðið eða tal­að. Nancy fékk einnig það verk­efni að yfir­heyra fanga hóps­ins. Hún veigraði sér ekki við að taka suma af lífi sjálf, jafn­vel þó það væru kon­ur. Hún sagði: „Ég var ekki ljúf mann­eskja, en ég hélt samt niðri morg­un­matn­um.” Hún kom meira að segja sjálfri sér á óvart í einni árásinni þegar hún drap þýskan her­mann með berum hönd­um. Einn sam­verka­maður hennar sagði að hún væri sú kven­leg­asta kona sem hann þekkt­i….þangað til að bar­dagar hæfust, þá jafn­að­ist hún á við fimm karl­menn. Hún kunni vel við sig innan um alla menn­ina í hreyf­ing­unni og var hvers manns hug­ljúfi. 

Hún reykti vindla og gat enn drukkið menn undir borðið en hún pass­aði einnig upp á það að vera alltaf vel útlít­andi, með Chan­el-vara­lit og ýmsan annan tísku­varn­ing. Hún sagð­ist aldrei hafa átt í ást­ar­sam­bandi við nokkurn mann á meðan hún barð­ist með frönsku and­spyrn­unni enda vissi hún ekki á þeim tíma­punkti að eig­in­maður hennar var lát­inn. Loks reyndu Þjóð­verjar að snúa vörn í sókn gegn and­spyrnu­mönn­un­um. Þeir höfðu þrefalt meiri mann­afla en það gagn­að­ist þeim lít­ið. And­spyrnu­menn þekktu svæðið mun betur og skóg­vaxið lands­lagið hent­aði einkar vel til varna. Þetta trufl­aði Þjóð­verja veru­lega á sama tíma og þeir þurftu að sinna vörnum gegn sókn Banda­manna í Norð­ur­-Frakk­landi. Loks yfir­gáfu þeir svæðið og and­spyrnu­hreyf­ingin stóð uppi með pálmann í hönd­inn­i. 

Eftir stríðið

Í lok stríðs­ins og skömmu eftir það vann hún fyrir breska flug­her­inn í París en flutti skömmu seinna heim til Ástr­al­íu. Þar reyndi hún að kom­ast á þing fyrir Frjáls­lynda hægri flokk­inn en mistókst í tvígang, 1949 og 1951. Þá flutti hún til Bret­lands og vann hjá flug­hernum þar sem hún kynnt­ist seinni eig­in­manni sín­um, ofurst­anum John Forward. Þau gift­ust árið 1957 og fluttu nokkrum árum seinna til Ástr­alíu þar sem hún reyndi enn á ný að kom­ast á þing en mistókst aft­ur, árið 1966. Forward lést árið 1997 en þau áttu engin börn sam­an. 

Fram á gam­als­aldur keppt­ust rík­is­stjórnir við að sæma hana orð­um. Heima­land hennar Ástr­al­ía, fæð­ing­ar­land hennar Nýja Sjá­land, Bret­land, Banda­ríkin og vita­skuld Frakk­land. Hún fékk flestar orður af öllum þeim konum sem börð­ust í seinni heims­styrj­öld­inni. Í Nýja Sjá­landi var gata nefnd í höf­uðið á henni. Árið 2001 flutti hún aftur til Bret­lands og bjó þar sein­ustu æviár sín. Hún hætti aldrei að hafa gaman að líf­inu og sást iðu­lega á krám í góðra vina  hópi með gin og tonik í glasi þó hún væri komin á tíræð­is­ald­ur. Nancy Wake lést 98 ára að aldri þann 7. ágúst árið 2011 í Lund­únum en ösku hennar var dreift Frakk­landi, nærri bænum Montlucon. Í Ástr­alíu er hennar minnst sem einnar mestu stríðs­hetju sem landið hefur alið.

Frelsið er það eina sem er þess virði að lifa fyr­ir. Meðan á þessu öllu stóð hugs­aði ég með sjálfri mér að það skipti ekki máli hvort ég lifði eða dæi, því að án frelsis væri eng­inn til­gangur með líf­inu.