Innheimt fasteignagjöld í Reykjavík hafa aukist um 50 prósent frá árinu 2010. Vegna þess árs innheimti Reykjavíkurborg tæplega 12,1 milljarð króna í fasteignagjöld. Áætlað er að borgin innheimti 18,2 milljarða króna í fasteignagjöld vegna ársins 2017. Þetta kemur fram í svörum Reykjavíkurborgar við fyrirspurn Kjarnans um málið.
Þar segir einnig að innheimta fasteignagjalda muni skila 2,6 milljarði króna meira í borgarsjóð vegna ársins 2017 en hún gerði árið 2016. Það er tekjuaukning upp á 16,6 prósent milli ára.
Húsnæðisverð næstum tvöfaldast
Fasteignaverð á höfuðborgarsvæði hefur hækkað gríðarlega á undanförnum árum og raunverð fasteigna hefur aldrei verið hærra en það er nú um stundir. Frá því í desember 2010 hefur húsnæðisverð á höfuðborgarsvæðinu, á öllu húsnæði, hækkað um 90 prósent. Hækkunin hefur verið drifin áfram af skorti á framboði, sem hefur verið miklu minna en eftirspurn. Samhliða hafa efnahagsaðstæður batnað og kaupmáttur aukist og geta íbúa til að kaupa sér húsnæði þar af leiðandi meiri.
Á sama tíma hefur einnig verið byggt mikið magn af atvinnuhúsnæði og sérstaklega hótelbyggingum. Eftirspurn eftir slíkum er síst minni en eftir íbúðarhúsnæði í ljósi þess að fjöldi ferðamanna sem heimsækir Ísland heim hefur rúmlega fjórfaldast frá árinu 2010.
Sveitarfélög landsins eru með tvo megintekjustofna. Annars vegar rukka þau útsvar, sem er beinn skattur á tekjur sem rennur til þess sveitarfélags sem viðkomandi býr í. Hins vegar rukka þau fasteignagjöld.
Slík gjöld eru aðallega tvenns konar. Annars vegar er fasteignaskattur (0,2 prósent af fasteignamati á íbúðarhúsnæði og 1,65 prósent af fasteignamati á atvinnuhúsnæði) og hins vegar lóðarleiga (0,2 af lóðamati á íbúðarhúsnæði og eitt prósent af lóðamati á atvinnuhúsnæði). Auk þess þurfa íbúar að greiða sorphirðugjald og gjald vegna endurvinnslustöðva sem hluta af fasteignagjöldum sínum.
Fasteignamat hækkaði um 17,2 prósent milli ára
Þar sem stóru breyturnar í greiddum fasteignagjöldum, fasteignaskattur og lóðaleiga, byggja á fasteignamati þá aukast tekjur sveitarfélaga í beinu samræmi við hækkun á fasteignamati milli ára. Og fasteignamat hefur hækkað gríðarlega hratt samhliða þeim miklu hækkunum sem orðið hafa á fasteignamarkaði hérlendis. Þegar Þjóðskrá Íslands, sem sér reiknar út fasteignamatið sem lagt er til grundvallar álagningu opinberra gjalda ár hvert, birti nýtt mat fyrir árið 2018 í júní síðastliðnum kom til að mynda fram að heildarmat allra fasteigna á landinu hefði hækkað um 13,8 prósent milli ára.
Í Reykjavík var meðalhækkun fasteignamatsins 17,2 prósent. Hún var mest í póstnúmeri 111, eða Efra Breiðholti, þar sem matið hækkaði um 20,8 prósent að miðgildi.
Matið hækkaði líka mikið þegar það var reiknað út fyrir árið 2017, eða 7,8 prósent. Milli 2015 og 2016 hækkaði það um 5,8 prósent. Og svo framvegis.
Samandregið þá þýðir þessi hækkun á fasteignamati einungis eitt fyrir eigendur fasteigna: hærri skatta.
Skiptir miklu fyrir afkomu borgarinnar
Rekstur Reykjavíkurborgar hefur notið góðs af þessum miklu hækkunum. A-hluti borgarinnar, sem er sú starfsemi hennar sem er að hluta eða öllu leyti fjármögnuð með skatttekjum, hefur verið í járnum á undanförnum árum. Árin 2014 og 2015 var hún til að mynda neikvæð upp á 16,4 milljarða króna. Það þýðir að borginni vantaði þá upphæð til að geta staðið undir rekstrarkostnaði A-hlutans. Vert er að taka fram að stærsta ástæða þess að hallinn var jafn hár og raun ber vitni var sú að breytingar á lífeyrisskuldbindingum á árinu 2015 gerði það að verkum að bókfærð voru gjöld sem voru rúmlega tíu milljörðum krónum hærri en þau voru árið eftir. Þrátt fyrir að lífeyrisskuldbindingarnar væru teknar út fyrir sviga þá var borgin samt sem áður að tapa milljörðum króna á ári.
Þetta breyttist í fyrra þegar afkoma hennar var jákvæð um 2,6 milljarða króna. Og viðbúið er að borgin skili sér í plús fyrir árið 2017 líka, en fjárhagsáætlun fyrir árið 2017 gerði ráð fyrir að niðurstaðan yrði jákvæð um 1,8 milljarða króna.
Framhaldið ákveðið í haust
Stór breyta í þeirri afkomu er áætluð tekjuaukning vegna fasteignagjalda. Þau voru í heild 15,6 milljarðar króna árið 2016 en samkvæmt fjármálaáætlun 2017 er búist við því að gjöldin skili 18,2 milljörðum króna í borgarsjóð í ár. Það er tekjuaukning á þeim lið upp á 2,6 milljarða króna á milli ára. Sú tekjuaukning dekkar þann afgang sem Reykjavíkurborg áætlar að skila á árinu 2017 og um 600 milljónir króna í viðbótarkostnað til viðbótar.
Raunar hafa tekjur borgarinnar vegna innheimtra fasteignagjalda aukist um 6,1 milljarð króna frá árinu 2011, þegar þau voru tæplega 12,1 milljarður króna. Tekjuaukningin hefur verið langmest á allra síðustu árum og aldrei meiri en á milli áranna 2016 og 2017, þegar hún var upp á 16,7 prósent.
Í ljósi þess að fasteignamat hækkar meira á milli áranna 2017 og 2018 en það hefur gert eftir hrun, og þeirrar staðreyndar að þúsundir íbúða eru í uppbyggingu í borginni auk alls þess atvinnuhúsnæðis sem er að rísa, má slá því föstu að tekjur borgarinnar vegna fasteignagjalda munu að óbreyttu halda áfram að vaxa hratt.
Það er þó alls ekki meitlað í stein að sú prósenta sem borgin innheimtir í fasteignagjöld verði ekki lækkuð í ljósi þess að hærra fasteignaverð hefur aukið tekjur hennar vegna þeirra svona mikið á skömmum tíma. Ákvörðun um það verður tekið í tengslum við afgreiðslu fjárhagsáætlunar Reykjavíkurborgar fyrir árið 2018 á komandi hausti.
Kosið verður til borgarstjórnar í Reykjavík þann 26. maí næstkomandi.
