Paolo Macchiarini, ítalski skurðlæknirinn sem græddi plastbarka í þrjá einstaklinga á Karolinska-sjúkrahúsinu, verður ekki ákærður fyrir manndráp af gáleysi. Þetta eru niðurstöður sænskra dómstóla sem birtar voru í gærmorgun. Maccharini var sá eini sem hafði stöðu sakbornings í þessu umdeilda máli. Rannsóknin tók eingöngu til þeirra aðgerða sem framkvæmdar voru á Karolinska-sjúkrahúsinu. Fyrsti sjúklingurinn til að undirgangast slíka aðgerð var Eretríumaðurinn Andemariam Beyene sem var á vegum íslenskra heilbrigðisyfirvalda og var sendur af þeim tilraunaaðgerðina. Áður hafði Macciharini gert aðgerðir með barka úr látnum gjöfum sem allar mistókust.
Saksóknarar komust að þeirri niðurstöðu að ekki væru nægar sannanir til að krefjast sakfellingar Macchiarini á dauða Beyene. Macciharini hafi þó sýnt mikla vanrækslu, eins og Anders Tordai, saksóknari orðaði það. Macciharini græddi einnig plastbarka á árunum 2011-2013 í tvo aðra einstaklinga, Bandaríkjamann og konu frá Tyrklandi en allar aðrar ákærur verða látnar niður falla og rannsóknir á málunum sömuleiðis. Dómsniðurstöður ná ekki til vísindalegra þátta í þessu máli.
Tilraunaaðgerðir á fólki
Andemariam Beyene var greindur með illkynja æxli í hálsi og eftir að meinið hafði tekið sig upp var talið að engin hefðbundin meðferð myndi gagnast honum og hann því sendur í plastbarkaígræðsluna til að lengja líf hans. Anemariam Beyene voru gefnar vonir um að geta lifað í átta ár með plastbarkann en hann lifði tæp þrjú ár. Innan við ári eftir tilraunaaðgerðina var búið að setja stoðnet í plastbarka hans til að öndunarvegurinn félli ekki saman þar sem aðgerðin mistókst. Sú aðgerð var gerð í Svíþjóð og var Macciharini viðstaddur hana. Beyene var illa haldinn og leið kvalir síðasta árið, eftir því sem eiginkona hans hefur lýst í þætti Bosse Lindquists í sænska sjónvarpinu.
Aðgerðin á Beyene var tilraunaaðgerð og ekkert sem lá fyrir um að hún myndi heppnast. Þessi nýstárlega aðgerð byggðist á meðhöndlun plastbarka sem var baðaður í stofnfrumum sem einangraðar höfðu verið úr sjúklingnum í um 36 klst. og átti þetta að leiða til myndunar öndunarfæravefs í barkanum. Þar með átti barkinn að vera sveigjanlegur,og því sem næst eðlilegur. Hann ætti jafnframt að starfa eðlilega.
Kostnaðurinn við aðgerðina hefur ekki fengist uppgefinn en Tryggingastofnun ríkisins segir að aðgerðin sjálf hafi ekki verið greidd af þeim. Eins og fram kom í grein í Kjarnanum hafði Maccharini ekki staðfest tilskilin leyfi, hvorki til að nota plastbarkann né að gera aðgerðina og hann hafði heldur ekki gert þær tilraunir á dýrum sem hann fullyrti að hann hefði gert áður en hann gerði aðgerð á lifandi einstaklingi.
„Við Íslendingar verðum að skoða vel okkar eigin aðkomu að þessu máli“
„Við verðum að hafa í huga að hér er um að ræða mjög alvarlegt mál sem felur í sér grun um óboðlega og lífshættulega læknismeðferð, rannsóknir á fólki þar sem ekki var gætt tilhlýðilegrar varúðar og jafnframt ásakanir um misferli eða jafnvel svik í rannsóknum sem hafa hugsanlega haft alvarlegar afleiðingar og jafnvel leitt til þess að fjöldi manns hefur látist. Þetta mál teygir anga sína til fjölmargra landa og er mjög flókið,“ segir Ástríður Stefánsdóttir, læknir og dósent í hagnýtri siðfræði.
Vísindasiðfræðilegur þáttur þessara aðgerða hefur verið harðlega gagnrýndur en rannsókn hefur staðið yfir hér á landi á vegum Landspítala og Háskóla Íslands og er Páll Hreinsson hæstaréttardómari formaður nefndarinnar sem vinnur að henni. Í grein í hinu virta læknisfræðitímariti Lancet voru jákvæðar niðurstöður aðgerðarinnar á fyrsta sjúklingnum, Beyene, sem fékk ígræddan plastparka kynntar en greinin var svokölluð „Proof of concept“-grein sem þýðir að niðurstöðurnar ráða miklu um hvort um framhald verður að ræða eða ekki. Frekari aðgerðir Macciharini byggðu á meintum jákvæðum niðurstöðum sem kynntar voru í Lancet-greininni. Tveir íslenskir læknar eru meðhöfundar greinarinnar og hafa þeir hafa báðir óskað eftir að nöfn þeirra verði fjarlægð af greininni en ekki fengið það samþykkt.
Vilhjálmur Árnason, prófessor í heimspeki við HÍ, sagði í viðtali við Kjarnanní fyrra að Íslendingar þurfi að ræða þær siðferðilegu spurningar sem þessi tilraunameðferð veki. Vilhjálmur sagði jafnframt: „Sú umræða þarf bæði að snúast um breytni heilbrigðisstarfsmanna og þau kerfi eða ferli sem við búum yfir til að hafa eftirlit með meðferð og rannsóknum. Þetta þarf að gera óháð því hverjar niðurstöður rannsóknarmálsins um ábyrgð einstakra starfmanna eða stofnana verða. Þetta er hörmulegt mál þar sem virðist hafa verið brotið gegn grundvallaratriðum í vísindasiðferði.“
Rannsóknarnefndin á vegum Landspítala og Háskóla Íslands mun senda frá sér skýrslu um þetta mál á næstu vikum.
