Bjarni Benediktsson, fjármála- og efnahagsráðherra, hefur lagt fram nýtt frumvarp sem felur meðal annars í sér að hámark á þeim kostnaði sem fellur til vegna rannsóknar- og þróunarkostnaðar, og leyfilegt verður að draga frá skatti, hækki úr 300 milljónum króna í 600 milljónir króna. Ef um samstarfsverkefni er að ræða eða verkefni sem útheimta aðkeypta rannsóknar- og þróunarvinnu hækkar hækkar hámarkið úr 450 milljónum króna í 900 milljónir króna, verði frumvarpið að lögum.
Í stjórnarsáttmála ríkisstjórnar Katrínar Jakobsdóttur, sem mynduð var fyrir tæpu ári síðan, var fjallað sérstaklega um nýsköpun og rannsóknir og málaflokkurinn tilgreindur þar sem ein af megináherslum hennar. Orðið nýsköpun kemur raunar fyrir 18 sinnum í stjórnarsáttmálanum. Þá var kveðið á um að ríkisstjórnin ætli, til að bæta alþjóðlega samkeppnishæfni landsins, að endurmeta fyrirkomulag á endurgreiðslu kostnaðar vegna rannsókna og þróunar í því skyni að afnema þak sem verið hefur á slíkum endurgreiðslum.
Fyrirliggjandi frumvarp mun þó ekki gera það heldur hækka þakið. Í greinargerð frumvarpsins er þetta útskýrt þannig að væri „fjárhæðarþak viðmiðunarfjárhæða skattfrádráttar vegna rannsóknar- og þróunarkostnaðar nýsköpunarfyrirtækja afnumið hefði það í för með sér að skattaívilnunin félli ekki lengur undir hópundanþágureglugerðina. Af því leiddi að tilkynna þyrfti ESA, eftirlitsstofnun EFTA, um skattaívilnun til hvers og eins fyrirtækis áður en hún kæmi til framkvæmda. Ívilnun mætti síðan ekki veita fyrr en að gefnu samþykki ESA en tekið gæti allt að 6-8 mánuði að fá viðbrögð stofnunarinnar. Af þessum sökum þykir ekki tækt að afnema fjárhæðarþakið.“
Verði frumvarpið óbreytt að lögum verður hámarkið þó til að mynda 25 prósent hærra hérlendis en í Noregi sem er með svipað kerfi og Ísland.
Ætlað að efla nýsköpun
Endurgreiðsla á rannsóknar- og þróunarkostnaði er ætlað að efla nýsköpun í landinu. Samkvæmt lögum er eingöngu heimilt að telja fram beinan kostnað við verkefni og annarra aðfanga sem notuð hafa verið við vinnslu þess þegar sótt er um endurgreiðslu. Með öðrum orðum þá verða fyrirtæki að aðskilja allan annan rekstur sinn frá því verkefni sem um ræðir þegar lagðar eru fram kostnaðartölur við vinnslu þess.
Til þess að fá endurgreiðslu á kostnaði vegna rannsóknar og þróunarverkefna þarf að gera sérstaklega grein fyrir verkefninu í rafrænni skráningu umsóknar á heimasíðu Rannís. Með þarf að fylgja stutt viðskiptaáætlun og ef um samstarfsverkefni er að ræða þá þarf samstarfssamningur líka að berast til Rannís. Þá á að fylgja með lýsing á verkefninu ásamt verk- og kostnaðaráætlun.
Um 2,9 milljarðar í fyrra
Heildarafsláttur vegna rannsókna- og þróunarkostnaðar var samtals um 2,94 milljarðar króna í fyrra, sem er aðeins meira en árið 2016, þegar hann nam 2,8 milljörðum króna. Afslátturinn virkar þannig að hann gengur upp í álagðan tekjuskatt ef fyrirtækið sem á rétt á honum er rekið í hagnaði og greiðir slíkar. Alls jókst skuldajöfnun á móti tekjuskatti úr 438 milljónum króna í 624 milljónir króna. Þorri afsláttarins er þó enn í formi beinnar endurgreiðslu. Rúmlega 2,3 milljarður króna fór til fyrirtækja sem þáðu slíka vegna rannsókna og þróunar.
Athygli vekur að þeim fyrirtækjum sem fengu afsláttinn í fyrra fjölgaði einungis um eitt milli ára. Þau voru 143 árið 2016 en 144 ári síðar.
Endurgreiðslurnar hafa vaxið mikið á undanförnum árum. Milli áranna 2016 og 2017 jukust þær til að mynda um 800 milljónir króna. Ástæðan fyrir þeirri miklu aukningu var sú að hámarksupphæð sem nýta mátti í rannsóknir og þróun og draga má frá skatti var hækkuð úr 100 milljónum króna í 300 milljónir króna með lagabreytingu sem samþykkt var í byrjun júní 2016. Ef um er að ræða samstarfsverkefni eða sem útheimta aðkeypta rannsóknar- eða þróunarvinnu hækkar hámarkið í 450 milljónir króna. Endurgreiðslan gat þó að hámarki numið 20 prósent af samþykktum kostnaði.
Nú stendur til, líkt og áður sagði, að tvöfalda upphæðina sem hægt er að fá í endurgreiðslu.
